Malatya sanayi Potansiyeli ve Yatırım Alanları Araştırması
GENEL BİLGİLER 1.1. COĞRAFİ YAPI
Yüklə 5,65 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NÜFUS YAPISI
- 1.2.2. Nüfus Artış Hızı
- 1.2.3. Şehirleşme ve Göç
1. GENEL BİLGİLER1.1. COĞRAFİ YAPI
Malatya, Doğu Anadolu’nun İç Anadolu’ya açılan kapısıdır. Yüzölçümü 11.776 km2 olan Malatya, biri merkez ilçe olmak üzere toplam 14 ilçe, 494 köy, 40 kasaba ve 54 beldeden meydana gelmiştir. Yüzölçümü büyüklüğü bakımından Türkiye'nin 23. büyük vilayeti durumundadır. Dağları Güneydoğu Toroslarının kolları, Malatya’nın güneyini doğu-batı yönünden baştan başa kaplar. İlin önemli dağları Beydağı (2.544 m), Göldağı (2.402 m), Kepez Dağı (2.140 m), Korudağ (2.100 m), Leylek Dağı (2.052 m) ve Akçadağ (2.013 m) dır. Ovaları İl’in başlıca ovaları; Malatya Ovası, Akçadağ Ovası, Doğanşehir Ovası, Yazıhan Ovası ve Sürgü Ovası’dır. Akarsuları İlin en önemli akarsuları; Fırat Nehri, Tohma Çayı, Kuruçay ve Sürgü Çayı’dır, İklimi Malatya’da genellikle karasal iklim hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve sert geçmektedir. Ancak, Malatya ovasında Akdeniz iklimine yakın bir iklim tipi gözlenmektedir.
Kamu ve özel sektörün hedef kitlelerinin, hizmet alanlarının, hedeflerinin ve üretim kapasitelerinin belirlenmesinde nüfus verileri hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle, çağdaş devletin öncelikli görevlerinden biri de bu verilerin güvenilir, güncel ve nitelikli olarak toplanabilmesidir. Ülkemizde; nüfusun idari bölünüşe göre dağılımı, nüfus tespiti sonuçlarına göre incelendiğinde il ve ilçe merkezlerindeki nüfusun, 1990-97 döneminde yıllık ortalama % 2,83 artarak, toplam nüfus içerisindeki payının % 65’e ulaştığı ortaya çıkmıştır. Aynı dönemde bucak ve köylerin nüfusu yıllık % 0,66 oranında azalmıştır. 2000 yılında yapılan genel nüfus tespiti sonuçlarına göre; ülkemiz yıllık nüfus artış hızı ‰ 18,34, şehirlerin yıllık nüfus artış hızı ‰ 27,04 ve köylerin de ‰ 3,95 olarak gerçekleşmiştir. Malatya nüfus yapısı ile ilgili olarak;
Nüfusun yıllar itibariyle ilçelere göre dağılımı, kentte ve köylerde yaşayan nüfus ve nüfus yoğunlukları ile birlikte Çizelge 1’de verilmiştir. Çizelge 1. Nüfusun Yıllar İtibariyle İlçelere Göre Dağılımı
Nüfusun ilçelere göre dağılımı incelendiğinde, toplam nüfus açısından Merkez ilçe, Doğanşehir, Darende, Akçadağ, Hekimhan ve Yeşilyurt'un diğer ilçelerden tamamen ayrıldığı dikkati çekmektedir.1990 yılında 57 kişi/km2 olan nüfus yoğunluğu, 2000 yılına gelindiğinde 72 kişi/km2 olarak artma eğilimi göstermiştir. Nüfus yoğunluğu açısından incelendiğinde Merkez İlçe, Battalgazi ve Yeşilyurt ilçelerinin ilin ortalama nüfus yoğunluğu olan 72 kişi/km2'nin üzerinde bir yoğunluğa sahip olduğu görülmektedir. 1990 yılından 2000 yılına gelindiğinde Akçadağ, Arapgir, Arguvan ve Pötürge ilçelerinin toplam nüfuslarında azalmalar görülmüştür. Başka bir ifade ile bu ilçeler dışa göç vermişlerdir. 1990 yılında nüfusun % 54'ü il ve ilçe merkezlerinde, % 46'sı ise bucak ve köylerde yaşarken, 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre bu oran kentleşme anlamında artış göstererek % 59’u il ve ilçe merkezlerinde, % 41'i ise bucak ve köylerde yaşamaya başlamıştır. Kentleşme sürecinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceği tahmin edilmektedir. 1.2.2. Nüfus Artış Hızı
1990-2000 dönemine ait nüfus ve nüfus artış hızı değerleri karşılaştırmalı olarak Çizelge 2’de verilmiştir. Çizelge 2. Nüfus Artış Hızı
İl ve ilçe merkezlerinin yıllık nüfus artış hızı ‰ 30,25’lik bir artış göstermiştir. Bucak ve köylerde yaşayanların nüfus artış hızları ise, ‰ 5,46 olarak gerçekleşmiştir. Sayım yıllarına göre nüfus, sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı ve yıl ortası nüfus tahmini Çizelge 3’te ve sayım yıllarına göre yıllık nüfus artış hızı Şekil 1’de verilmiştir. Çizelge 3. Sayım Yıllarına Göre Nüfus, Sayımlar Arası Yıllık Nüfus Artış Hızı ve Yıl Ortası Nüfus Tahmini
Malatya ili sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı 1935 yılında en yüksek değer olan ‰ 36,71'dir. 1952 yılı itibariyle ise bu oran ‰ -68,79' ara kadar düşmüştür. 
Şekil 1. Sayım Yıllarına Göre Yıllık Nüfus Artış Hızı 1.2.3. Şehirleşme ve Göç
2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre şehirleşme oranı % 59 olarak tespit edilmiştir. Bu oran, % 65 olan Türkiye ortalamasından düşüktür. Kentleşme sürecinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceği tahmin edilmektedir. Nüfus artışı ve şehirleşmenin temel dinamiğini göç hareketleri oluşturmaktadır. Göç, birçok ekonomik ve sosyal dengeyi değiştiren bir olgudur ve boyutları büyüdükçe değişimin boyutları da büyümektedir. Normal göç boyutlarına göre planlanan ve plan hedeflerinin de gerisinde gerçekleştirilebilen yatırım ve hizmetler, büyük boyuttaki göçler sonucu göç alan yörede büyük aksamalara sebep olmaktadır. Özellikle Merkez ilçenin son yıllarda göç alması olumsuz yapının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısı ile ekonomik niteliklerinin araştırılması sonucunda içe ve dışa göç eden nüfusla ilgili olarak şu özellikler tespit edilmiştir: Sanayileşmeye paralel olarak özellikle Merkez İlçeye ilginin artması, Bazı çevre illerdeki işsizlik oranının artması, Kırsal kesimdeki tarımsal gelirlerin azalması, Ekonomik endişelerin var olması, Zorlaşan hayat şartları, kentlerin çekiciliği, kırsal kesimdeki teknolojinin azlığı, eğitim, kentlerdeki iş imkanlarının daha fazla olması vb. sebeplerle özellikle kırsaldan merkeze doğru göç yaşanılmaktadır. Göç ile ilgili veriler, Türkiye ve Doğu Anadolu Bölgesi verileri ile birlikte Çizelge 4 ve Şekil 2’de verilmiştir. Çizelge 4. 1985-1990 Yılları Arası Göçler
İçe göçün toplam göç içindeki payı Doğu Anadolu Bölgesi için ‰ 63 iken, dışa göç için bu oran ‰ 178'dir. Bu durum Doğu Anadolu Bölgesi illerinin diğer illere net göç verdiğinin göstergesidir. Buna karşılık, Malatya ilinde içe göçün toplam göç içindeki payı ‰ 9, dışa göçün toplam göç içindeki payı ise ‰ 18'dir. Doğu Anadolu Bölgesinde 1990 nüfusu içinde içe göçün payı ‰ 56, dışa göçün payı ‰ 157 iken Malatya'da içe göçün payı ‰ 58, dışa göçün payı ‰ 114 'dür.
Şekil 2. Toplam Göç ve 1990 Nüfusu İçindeki Pay
Yüklə 5,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
