Malta debates tal-kamra tad-deputati

MOZZJONI DWAR IL-ĦATRA TA’ PRESIDENT TAR-REPUBBLIKA

MR SPEAKER: Il-Ministru Gonzi.
ONOR. LAWRENCE GONZI: Mr Speaker, f’isem il-Prim Ministru nipproponi:
Billi skond id-dispożizzjoni tas-subartikolu (1) ta’ l-Artikolu 48 tal-Kostituzzjoni ta’ Malta għandu jkun hemm President ta’ Malta li jiġi maħtur b’Riżoluzzjoni tal-Kamra tad-Deputati;
U billi skond is-subartikolu (3) ta’ l-istess Artikolu tal-Kostituzzjoni l-kariga ta’ President ta’ Malta ssir vakanti fl-4 ta’ April, 1999;
Għalhekk il-Kamra tad-Deputati bis-saħħa u għall-finijiet ta’ l-imsemmi Artikolu 48 tal-Kostituzzjoni ta’ Malta tirrisolvi li taħtar lill-Professur Guido de Marco President ta’ Malta.
MR SPEAKER: Min jissekonda?
ONOR. MICHAEL REFALO (Ministru għat-Turiżmu): Nissekonda.
MR SPEAKER: Rimarki? Il-Ministru Gonzi.
ONOR. LAWRENCE GONZI: Mr Speaker, huwa bi pjaċir li qed inressaq din il-mozzjoni għall-approvazzjoni tal-Kamra, mozzjoni li permezz tagħha l-Kamra qed tiġi mistiedna tiddeċiedi li taħtar lill-Prof. Guido de Marco bħala President ta' Malta. (Onor. Membri: Hear, hear)
Qabel xejn naħseb li ta' min wieħed jirrifletti ftit iżjed dwar il-kariga li qegħdin nitkellmu fuqha. Aħna ngħidu li din hija l-ogħla kariga fil-pajjiż u ta' min wieħed jispjega għaliex ngħidu hekk. Din hija l-ogħla kariga għaliex tissimbolizza l-Istat Malti, jiġifieri fiha nnfisha tirrappreżenta dak kollu li huwa Malti u dak kollu li jagħmilna Maltin. Kif għedna diġa' u nerġgħu ngħiduh f'dan il-każ - din hija kariga li titlob l-esperjenza u l-għaqal ta' kif taġixxi f'qafas demokratiku, titlob kapaċita' li tisma' u tagħti valur lil dak li jkun qiegħed jintqal. Hija kariga li min jokkupaha jrid ikun kapaċi jogħla 'l fuq minn kull pożizzjoni partikolari li wieħed ikollu u jfittex u jara dejjem l-interess ta' dan il-pajjiż. Hija kariga li min jokkupaha jrid ikun kapaċi jipproġetta lil pajjiżna bid-dinjita' li jistħoqqlu, kemm lokalment kif ukoll fir-relazzjonijiet ta' pajjiżna ma' pajjiżi barranin. Għalhekk fl-għażla tagħna rridu noqogħdu attenti li l-persuna nnominata jkollha l-attributi kollha biex hi tkun tista' taqdi din ir-responsabbilta' bl-aħjar mod possibbli.
Mr Speaker, jien m'għandix dubju li fil-Prof. de Marco aħna nsibu persuna li għandha dawn l-attributi kollha li jagħmluh personalita' li tista' taqdi din il-kariga u bla dubju ta' xejn se jaqdiha fl-aħjar interess ta' pajjiżna, bil-mod, bil-karattru u bil-personalita' tiegħu stess. Fl-aħħar diskors li huwa għamel f'dan il-parlament, proprju nhar it-Tlieta li għaddew, il-Prof. de Marco stess qalilna li dak kien diskors li jimmarka l-għeluq ta' 33 sena impenn fil-qasam politiku ta' dan il-pajjiż. Fil-fatt lili qalli li 33 sena jagħlaqhom proprju llum id-29 ta' Marzu. Kultant l-istorja fiha nnfisha toħloq dawn iċ-ċirkostanzi ħelwin li għandhom is-sinifikat tagħhom u sinifikat ukoll personali għall-individwu. Bla dubju ta' xejn 33 sena hija karriera politika twila, anzi lanqas insejħilha karriera għaliex fil-persuna tal-Prof. de Marco u f'dak kollu li segwejtu jagħmel f'dan iż-żmien kollu li ili nafu jien, fil-verita' m'hijiex kwestjoni ta' karriera imma hija kwestjoni ta' vokazzjoni. Irrid ngħid li Guido de Marco jissimbolizza l-vokazzjoni politika li wara kollox m'hi xejn ħlief impenn li inti tkun ta' servizz lejn pajjiżek. Jien lill-Prof. de Marco sirt nafu meta kien lecturer tiegħi fl-universita' meta kont għadni student fil-kors tal-liġi. Minn dak iż-żmien jiena rrealizzajt li huwa persuna li l-impenn politiku tiegħu huwa ta' l-ogħla livell possibbli.
Naħseb li jekk wieħed iħares lura lejn dawn it-33 sena ta' xogħol li l-Prof. de Marco ta għall-ġid ta' pajjiżna wieħed isib li hu ta dak il-massimu li kien umanament possibbli fiċ-ċirkostanzi li huwa għex u għadda minnhom, kultant anke f'mumenti diffiċli ħafna. L-impenn politiku tiegħu wrih mhux biss fi żmenijiet meta kien deputat ta' din il-Kamra fl-oppożizzjoni pero' wkoll meta okkupa karigi ministerjali importanti f'pajjiżna, bl-aħħar kariga li huwa ħalla warajh, dik ta' ministru għall-affarijiet barranin. F'dik il-kariga huwa rrappreżenta lil pajjiżna barra minn Malta u jien naf - għaliex kelli anke jien stess diskursati ma' dinjitarji, ministri u personalitajiet ta' gvernijiet barranin meta kont inkun qed immexxi xi delegazzjoni ta' dan il-parlament - li huwa jgawdi rispett fuq livell internazzjonali għall-mod kif hu jaqdi d-dmirijiet tiegħu, għall-kultura tiegħu, għall-intelliġenza tiegħu u għall-kapaċita' li jagħraf janalizza sitwazzjoni politika u jsib f'dik is-sitwazzjoni l-punti li huma l-iktar importanti. Irrid infakkar li barra li huwa għamel isem għalih, għamel isem ukoll għal pajjiżna fuq livell internazzjonali, b'mod speċjali fil-perijodu ta' żmien li kien intagħżel biex jippresjedi l-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti. Dan kien unur għal pajjiżna u bla dubju ta' xejn huwa qeda dik il-funzjoni bl-aħjar mod possibbli, b'mod li wera li għalkemm pajjiżna huwa żgħir xorta waħda jista' jagħti kontribut qawwi fuq livell internazzjonali anke fl-ogħla istituzzjonijiet internazzjonali.
Fost il-kwalitajiet li l-iktar li jimpressjonawni fil-persuna tal-Prof. de Marco hija l-kapaċita' tiegħu li allavolja jkun qiegħed jargumenta jew jeżamina s-sitwazzjoni minn pożizzjoni politika waħda, ifittex l-affarijiet li fuqhom wieħed ikun jista' jsib qbil. Jien naħseb li valur importanti li wieħed bilfors irid japprezza fil-persuna tal-Prof. de Marco, kemm fil-livell politiku kif ukoll fuq livell nazzjonali, hija l-kapaċita' tiegħu ta' medjazzjoni. Jien nista' insemmi żewġ ċirkostanzi - waħda minnhom ma kont involut fiha xejn u l-oħra kont involut fiha sewwa - fejn ħarġet bl-aktar mod ċar din il-kapaċita' ta' medjazzjoni u allura l-kapaċita' biex issib it-triq li dejjem twassal għal dak il-bilanċ li kultant tant hu diffiċli biex issibu. Din il-kapaċita' kien uriha l-ewwelnett fiż-żmien meta kienu qed isiru diskussjonijiet dwar emendi kostituzzjonali f'pajjiżna. Naħseb li dak kien żmien diffiċli għall-pajjiż u li l-pajjiż ħareġ minnu bl-unuri, grazzi għall-kontribut ta' ħafna nies, fosthom għall-kontribut tal-Prof. de Marco.
Ċirkostanza oħra li kont involut jien fiha u allura kont xhud jien stess tal-kapaċita' ta' medjazzjoni tiegħu, ta' kif iġib lil kulħadd madwar mejda biex jipprova jsib il-punt ta' ftehim, kien in-numru twil ta' laqgħat li kienu saru fl-uffiċċju tiegħi - dak iż-żmien kont nokkupa l-kariga ta' Speaker - bejn il-gvern u l-oppożizzjoni fejn kien qed isir sforz ħalli jsiru tibdiliet - fl-opinjoni tiegħi, tibdiliet importanti ħafna - fir-regolamenti ta' dan il-parlament u li bis-saħħa tagħhom waqqafna l-kumitati permanenti. Jien kont xhud ta' diversi minn dawn il-laqgħat li kienu dejjem immarkati mhux biss b'kordjalita' u rispett reċiproku qawwi imma b'sens ukoll ta' individwi mpenjati biex isibu dak li huwa fl-aħjar interess tal-pajjiż u jipprovaw isibu l-punti li finalment iwasslu għal qbil. Fil-fatt nafu li dawk il-laqgħat taw il-frott tagħhom u kien irnexxielna nemendaw ir-regolamenti ta' din il-Kamra u ndaħħlu l-kumitati permanenti fis-sistema parlamentari tagħna, xi ħaġa li nnotajt li l-Prof. de Marco wkoll jgħożża bħala mument importanti fil-karriera u fil-vokazzjoni politika tiegħu għaliex semmiha hu stess fl-aħħar diskors li għamel f'dan il-parlament.
Mr Speaker, jien m'għandix dubju li l-Prof. de Marco għadda minn dilemma kbira meta ġie ffaċċat bid-deċiżjoni dwar jekk jaċċettax jew le li jkun nominat għall-kariga ta' President ta' Malta. Jien naħseb li din stajna mmissuha b'idejna, narawha b'għajnejna u nisimgħuha b'widnejna lkoll kemm aħna matul il-ġranet li għaddew. Id-diskors tiegħu ta' nhar it-Tlieta f'dan il-parlament jixhed id-diffikulta' li hu kien qed jara quddiem għajnejh, fis-sens li l-fatt li tħalli 33 sena ta' impenn politiku qawwi, tħalli kariga fejn inti qed tirrappreżenta lill-poplu u taqdi funzjoni ta' deputat f'din il-Kamra u tħalli kariga ministerjali forsi f'mument importanti u anke storiku għall-pajjiż tassew hija ħaġa diffiċli. Anke meta ġie biex isellem lill-istaff ministerjali tiegħu huwa qal li sab din id-deċiżjoni diffiċli. Fl-opinjoni tiegħi dan jagħmillu ġieħ. F'mumenti ta' diffikulta' fejn għandek il-liberta' li tgħid iva jew le, u tgħid iva għaliex temmen li se tkun ta' servizz lejn il-pajjiż meta dan ifisser li se tissagrifika parti minnek innifsek, fl-opinjoni tiegħi jagħmillek ġieħ kbir.
Dak li jolqotni wkoll fil-Prof. de Marco huwa s-sens parlamentari qawwi li għandu. Jekk hemm xi ħaġa li naħseb li d-deputati ta' din il-Kamra kollha jaqblu fuqha, indipendentement mill-pożizzjonijiet li wieħed jista' jieħu hija dik li f'dak li rajnih jagħmel u jgħid fid-diskorsi li huwa ressaq quddiem dan il-parlament fis-snin kollha li għaddew, il-Prof. de Marco dejjem wera rispett qawwi lejn l-istituzzjoni parlamentari u lejn id-dmirijiet tiegħu bħala deputat tal-poplu. Fl-opinjoni tiegħi m'huwiex faċli għal kwalunkwe persuna li tgħaddi minn bidla bħal din, bidla li tfisser li trid titlaq dak li inti kont drajt tgħix bih, li temmen fih, u li kont iddedikajt ħajtek għalih għal tant snin, biex tidħol għal kariga li għandha responsabbiltajiet u mpenji kbar. Pero' jien naħseb li dan kollu juri li l-Prof. de Marco għandu, kif dejjem kellu, sens qawwi ta' impenn nazzjonali, sens qawwi ta' dmir lejn il-pajjiż u sens qawwi ta' persuna li taf tagħżel fejn hu tassew l-ewwel dmir tagħha. Jien naħseb li l-pajjiż għandu bżonn li min ikun f'din il-kariga, jokkupaha bl-għaqal u b'mod li jġibna lkoll flimkien biex kull fejn hu possibli u kull meta hu possibbli, naqblu. Fejn f'pajjiżna jkun hawn opinjonijiet differenti għandna bżonn dejjem persuna li jkollha l-kapaċita' ssib il-punti fejn nikkonverġu u mhux il-punti fejn nitbiegħdu minn xulxin. Fl-opinjoni tiegħi, il-Prof. de Marco għandu dawn il-kapaċitajiet kollha, urihom tul ħajtu, urihom tul it-33 sena fil-politika u huma kapaċitajiet aċċettati u rikonoxxuti minn kulħadd.
Jien xtaqt nagħmel riferenza qasira għal dak li kitiblu l-Prim Ministru fl-ittra li bagħatlu proprju meta huwa temm il-kariga tiegħu ta' ministru u ressaq ir-riżenzja tiegħu lil dan il-parlament minn deputat. M'għandix dubju li kieku kien hawn il-Prim Ministru kien jerġa' jenfasizza l-kliem li huwa semmielu fl-ittra tiegħu. Jien se nikkwota paragrafu wieħed biss minn dik l-ittra fejn il-Prim Ministru qallu hekk:
"Matul it-33 sena li int servejt fil-parlament ħdimt b'dehen u bla heda biex pajjiżna jmur 'il quddiem billi jinbidel fejn hemm ħażin u jissaħħaħ fejn hemm tajjeb. Inti tajt kontribut mill-aktar qawwi biex pajjiżna żviluppa fuq il-binarji tad-demokrazija u r-rispett assolut lejn id-dinjita' tal-bniedem.".
Jien naħseb li dawn il-ftit kliem jiġbru s-sustanza tas-sentiment wara l-mozzjoni li qegħdin inressqu quddiem din il-Kamra, mozzjoni li qiegħda tinnomina lill-Prof. de Marco biex jokkupa din l-ogħla kariga tal-pajjiż.
Jien ċert li dak is-sens ta' dedikazzjoni qawwi, dak is-sens lejn il-valur demokratiku u parlamentari ta' pajjiżna, u dak l-impenn li hu dejjem wera biex ifittex dak li huwa fl-interess tal-poplu Malti u Għawdxi, se jkompli jurih b'aktar impenn minn qatt qabel fil-kariga li qegħdin ninnominawh għaliha. Pajjiżna għandu bżonn personaġġ u personalita' ta' l-intelliġenza u l-kultura tal-Prof. de Marco f'din il-kariga.
Mr Speaker, jien ċert li l-Prof. de Marco se jkun President kif għandu bżonn pajjiżna. Fid-diskors li huwa għamel f'dan il-parlament nhar it-Tlieta li għaddew, fost affarijiet oħra qal li l-ogħla unur għalih kien li hu jkun rappreżentant tal-poplu. Naħseb li dan l-unur juri kemm tassew huwa bniedem li jipprova jagħmel ħiltu biex ifittex dejjem dak li hu fl-interess tal-poplu li huwa jirrappreżenta. L-okkażjoni tal-nomina tiegħu għall-ħatra ta' President tar-Repubblika hija okkażjoni li fiha hu jkun jista' jkompli jaqdi dan id-dmir u jkompli jagħmel ħiltu biex lil pajjiżna u lill-poplu tagħna jġibu flimkien. Jien m'għandix dubju li l-Prof. de Marco se jkun President li jkompli fuq dak li għamlu anke presidenti ta' qablu, jiġifieri li jġib l-għaqda fil-pajjiż u jseddaq lill-poplu Malti f'dak kollu li jagħmilna Maltin, b'identita' li hija tagħna biss u b'kultura li tagħmilna poplu uniku u speċjali.
Mr Speaker, jien bil-qalb kollha nressaq din il-mozzjoni u nitlob lil din il-Kamra sabiex tapprova l-ħatra tal-Prof. Guido de Marco bħala l-President il-ġdid ta' Malta. (Onor. Membri: Hear, hear)
MR SPEAKER: Grazzi. Iktar rimarki? Il-Kap ta' l-Oppożizzjoni.
ONOR. ALFRED SANT: Sur President, bla ebda eżitazzjoni ta' xejn ngħid li l-oppożizzjoni se tivvota kontra din il-mozzjoni għal tliet raġunijiet prinċipali. L-ewwel raġuni - li diġa' semmejnieha llejla - hija li din in-nomina tivvjola s-sens ta' fair play politiku li d-demokrazija tagħna temmen fiha u li l-poplu fil-maġġoranza kbira tiegħu jemmen fiha. Hija nomina li tmur kontra l-grain ta' min jemmen li pajjiżna għandu jkun tal-poplu kollu.
It-tieni raġuni hija li l-persuna li qed tiġi ndikata hija waħda li sa ftit tal-ġranet ilu kienet attivament tikkappeġġa polemika politika fil-pajjiż u kienet bl-aktar mod qawwi qiegħda tikkontesta l-veduti politiċi ta' din in-naħa tal-Kamra. Sa ġimgħa ilu l-persuna konċernata kienet fuq quddiem nett f'waħda mill-akbar polemiċi politiċi li għadhom għaddejjin fil-pajjiż u li bl-aktar mod reali jeżistu fil-pajjiż, jiġifieri l-politika Ewropea li għandu jsegwi pajjiżna fejn m'hemmx consensus. Anzi meta kien hemm Gvern Laburista, il-persuna konċernata baqgħet fuq dan il-punt m'aċċettatx il-verdett popolari tal-poplu kif mogħti f'Ottubru 1996. Allura ċertament li minn dan il-lat din il-persuna m'hijiex indikata bħala li tista' mil-lum għal għada, f'daqqa waħda, tissimbolizza l-għaqda nazzjonali li għadu kemm tkellem dwarha b'mod elokwenti l-Onor. Gonzi. Allura hija għażla ħażina li persuna li b'daqstant mod ċar ippersonifikat il-polemika politika għal naħa waħda - li għandha kull dritt tagħmel - f'daqqa waħda tittrasforma ruħha biex issir persuna li suppost tirrappreżenta l-poplu kollu.
It-tielet raġuni mbagħad hija raġuni li tmiss mill-qrib l-avvenimenti li ġraw u li wasslu għall-elezzjoni ta' Settembru tas-sena li għaddiet. Il-persuna indikata kienet waħda min-nies b'responsabbilta' ewlenija għall-konfoffi li saru biex il-Gvern Laburista jiġi mminat u biex ikun hemm ċerti affarijiet u ċerti żviluppi li wasslu għal elezzjoni bikrija f'Settembru li għadda. Għalhekk ċertament li din in-naħa tal-Kamra se tivvota kontra n-nomina ta' din il-persuna.
Sur President, nagħlaq billi nagħmel żewġ rimarki. Jien naf li min-naħa l-oħra tal-Kamra ġew espressi veduti kuntrarji għal dak li għedna llejla fuq il-fair play, pero' jien naħseb li hemm bżonn ta' iktar riflessjoni fuq dak il-punt. Ċertament nerġa' ninsisti li din in-nomina tmur kontra s-sens mhux ta' politika, ta' legalita' u ta' kalkoli politiċi imma ta' kif in-nies tħoss il-politika f'pajjiżna. Iva, din in-nomina tmur kontra s-sens ta' fair play li jeżisti f'pajjiżna fil-maġġoranza l-kbira tal-poplu.

It-tieni punt huwa rimarka personali tiegħi. Jien nemmen li l-istituzzjonijiet tagħna huma flessibbli ħafna iktar milli naħsbu aħna u li għadna ma wżajniehomx għall-potenzjal kollu tagħhom. Imma ċertament inkunu qed nimxu fid-direzzjoni l-ħażina jekk dwar ċerti karigi tonqos bejnietna dik li tissejjaħ trust. Ipprovajt insib din il-kelma bil-Malti pero' l-kelma "fiduċja" m'hijiex eżatt; il-verb li jeżisti fil-Malti huwa "tafda". Tista' ma taqbilx ma' xi ħadd, tista' tkun fuq linja politika differenti, tista' tkun l-akbar avversarju imma mbagħad ikollok ċertu trust personali. Filwaqt li jien nemmen fl-istituzzjonijiet tagħna u fl-element flessibbli tad-demokrazija tagħhom, naħseb li nagħmlu żball kbir li naħsbu li dawn l-istituzzjonijiet ma jistax jiġrilhom ħsara jekk ma nibqgħux nagħtu wkoll l-istess importanza lit-trust personali li jrid ikun hemm fuq ċerti karigi f'ċerti funzjonijiet. Jidher li n-naħa tal-gvern ma tagħti l-ebda importanza lil dan l-element, affari tagħhom, imma nixtieq nagħmilha on record li dan l-element ta' trust fuq bażi personali f'ċerti karigi huwa wkoll essenzjali għad-demokrazija daqs l-aqwa istituzzjoni li taħdem tajjeb.

In-naħa ta' l-oppożizzjoni se tivvota kontra din il-mozzjoni, Sur President. (Onor. Membri: Hear, hear)
MR SPEAKER: Grazzi. Iktar rimarki? (Onor. Membri: No) Il-Ministru Gonzi jista' jgħaddi biex jagħmel il-winding-up.
ONOR. LAWRENCE GONZI: Mr Speaker, xtaqt nagħmel żewġ kummenti bħala winding-up fuq din il-mozzjoni u biex nirreaġixxi wkoll għal xi punti li għamel il-Kap ta' l-Oppożizzjoni.
Nibda proprju mill-aħħar punt li għamel dwar il-kelma "trust", jiġifieri li bniedem ikollu fiduċja meta jkun qiegħed jittratta madwar mejda u jiddiskuti affarijiet ta' ċerta importanza. Jien wieħed minn dawk li nemmen li anke jekk ma naqblux, kapaċi npoġġu bil-qiegħda madwar mejda u b'din il-fiduċja f'xulxin inkunu kultant kapaċi nsibu s-soluzzjonijiet. U fil-passat urejna li dan jista' jsir għaliex fil-fatt għamilnih. Kemm-il darba kellna ċirkostanzi fejn b'maturita' politika kbira poġġejna madwar mejda u sibna s-soluzzjonijiet. Jien semmejt okkażjoni waħda fejn sar dan, ċioe' d-diskussjonijiet twal li kienu saru u li wasslu għal emendi importanti fil-mod ta' kif jaħdem dan il-parlament. Kien possibbli li naslu għal dan għaliex konna kapaċi npoġġu madwar mejda flimkien u kulħadd esprima l-opinjoni, il-pożizzjoni u l-biżgħat tiegħu imbagħad ġew imwieġba l-punti kollha.
Dan sar ukoll biex wasalna għan-nomina ta' l-Ombudsman f'pajjiżna u fil-fatt konna kapaċi npoġġu bil-qiegħda u nsibu l-aħjar soluzzjonijiet. Hawnhekk jien nixtieq nerġa' nenfasizza l-punt li għamilt aktar kmieni. Kien hemm mumenti meta għal karigi importanti f'pajjiżna nnominajna persuni li għall-ewwel qajmu kontroversja pero' ż-żmien tana parir u dawk il-persuni rebħu l-fiduċja, our confidence u l-appoġġ mhux biss tal-membri ta' din il-Kamra imma tal-poplu Malti kollu li aħna nirrappreżentaw.
Waħda mir-raġunijiet li l-Kap ta' l-Oppożizzjoni ta għaliex l-oppożizzjoni se tivvota kontra din il-mozzjoni hija għaliex qal li din qed tivvjola s-sens ta' fair play u għaliex il-poplu fil-maġġoranza tiegħu ma jappoġġahx. Bir-rispett kollu, ma naħsibx li huwa hekk. Jippermettili l-Kap ta' l-Oppożizzjoni jekk ma naqbilx miegħu imma jien naħseb li fil-maġġoranza kbira tiegħu, il-poplu jifhem li din hija ħatra li tagħmel ġid lill-pajjiż u li l-persuna tal-Prof. de Marco hija l-aħjar persuna li għandha l-kwalitajiet u li hija idonea għall-kariga ta' responsabbilta' bħal din. (Onor. Membri: Hear, hear) Dan hu s-sentiment tal-maġġoranza tal-poplu Malti u Għawdxi fuq din il-ħatra. Jien nerġa' nirrepeti dak li għedt qabel. Dan l-argument tal-fair play, fl-opinjoni tiegħi m'għandux jitressaq meta nkunu qegħdin proprju fil-mument ta' deċiżjoni ta' għażliet ta' persuni li rridu naqilgħu 'l fuq mill-politika partiġġana. Malli inti ssemmi l-argument tal-fair play tkun qiegħed tpoġġi mażżra ma' saqajn il-persuna li tkun qed tintgħażel għaliex tkun għażiltu sempliċement għax hu ġej minn parti jew oħra. Minn esperjenza riċenti nafu - u rridu nħallu l-istorja tgħallimna - li pajjiżna jista' jgħaddi minn mumenti delikati fejn min ikun qiegħed jokkupa dawn il-karigi ma jkollu ebda mażżra u l-argument tal-fair play ipoġġilu din il-mażżra ma' saqajh. Għalhekk ejjew nagħmlu sforz u nfittxu n-nies it-tajbin. Illum l-istorja tgħallimna li nsibu nies tajbin u nies li joħorġu 'l fuq mill-partiġġaniżmu politiku.
Il-Kap ta' l-Oppożizzjoni qal ukoll li l-Prof. de Marco kkappeġġa xi pożizzjoni politika. Iva, anke hawn l-esperjenza tgħallimna. Kellna personaġġi oħrajn li okkupaw karigi ta' presidenti ta' Malta li kellhom esperjenza ta' numru ta' snin jieħdu sehem attiv fil-ħajja politika ta' dan il-pajjiż pero' meta ngħataw ir-responsabbilta' nafu li dawn in-nies qdew id-dmirijiet tagħhom bl-aħjar mod possibbli u meta spiċċaw dak id-dmir, spiċċaw bl-appoġġ tal-poplu Malti u Għawdxi bla distinzjoni ta' xejn, inkluż ukoll bl-appoġġ ta' l-oppożizzjoni, li fil-bidu nett kienet ukoll hi stess oġġezzjonat għall-individwu partikolari li kien intagħżel.

Ħaġa oħra li semma l-Kap ta' l-Oppożizzjoni kienet li l-Prof. de Marco kien b'xi mod jew ieħor skond hu kien involut fis-sitwazzjoni politika li żviluppat matul ix-xhur tas-sena li għaddiet, li finalment wasslet għal elezzjoni bikrija. Jien naħseb li din hemm bżonn nagħmluha ċara daqs il-kristall. Dak kollu li seħħ fil-pajjiż matul it-22 xahar li kien hemm fil-gvern il-Partit Laburista seħħ għaliex kien hemm il-Partit Laburista u ħa ċerti deċiżjonijiet u għal xejn iżjed. Inutli noqogħdu nippuntaw subgħajna lejn dak jew lejn l-ieħor. Illum il-verdett tal-poplu Malti qiegħed hemm, ġie rreġistrat fil-5 ta' Settembru, u juri li kienet il-politika li kienet żbaljata. U allura mhux fair - u hawn nappella għas-sens ta' fairplay - li wieħed joqgħod jipponta subajgħ u joqgħod b'xi mod jew ieħor iġib argument fil-konfront ta' persuna li m'għandix l-iċken dubju l-poplu Malti u Għawdxi jaqbel li huwa wieħed mill-persuni l-aktar idonei biex jokkupaw kariga bħal din, il-kariga ta' President tar-Repubblika.

Mr Speaker, jien nappella lil din il-Kamra sabiex tagħti l-appoġġ tagħha lil din il-mozzjoni billi tivvota favur; u lil dawk li m'humiex se jivvotaw favur ngħidilhom li għad jgħaddi ż-żmien u huma stess jgħidu li għal darb'oħra għandna President tar-Repubblika li jaqdi d-dmirijiet tiegħu fl-aħjar interess tal-poplu Malti u Għawdxi. (Onor. Membri: Hear, hear)
MR SPEAKER: Grazzi. Se npoġġi l-mistoqsija. Il-mistoqsija hija l-mozzjoni kif imressqa mill-Ministru Gonzi f'isem il-Prim Ministru. Dawk favur? (Onor. Membri: Aye) Dawk kontra? (Onor. Membri: No) Carried.
ONOR. MEMBRU: Division.
MR SPEAKER: Din id-division tittieħed minn hawn u 20 minuta oħra.
Billi ntalbet votazzjoni l-Kamra ġiet sospiża fit-8.37 p.m. u rriżumiet 20 minuta wara.
MR SPEAKER: Se nerġa' npoġġi l-mistoqsija. Il-mistoqsija hija l-mozzjoni kif imressqa mill-Ministru għall-Politika Soċjali f'isem il-Prim Ministru. Dawk favur? (Onor. Membri: Aye) Dawk kontra? (Onor. Membri: No) Carried.
ONOR. MEMBRU: Division.
MR SPEAKER: Il-mistoqsija hija l-mozzjoni kif imressqa u moqrija mill-Ministru għall-Politika Soċjali f'isem il-Prim Ministru. Dawk favur? (Onor. Membri: Aye) Dawk kontra? (Onor. Membri: No) Carried.
ONOR. MEMBRU: Division.
MR SPEAKER: L-Onor. George Vella.
ONOR. GEORGE VELLA: Sur President, bħal fil-każ tal-votazzjoni l-oħra, din in-naħa tal-Kamra qed titlob li l-votazzjoni tittieħed billi kull Onor. Membru jqum u jesprimi ruħu favur jew kontra.
MR SPEAKER: Nifhem li m'hawnx oġġezzjoni. Nitlob lill-Iskrivan tal-Kamra sabiex, jekk jogħġbu, jaqra l-ismijiet ta' l-Onor. Membri.


VOTAZZJONI NRU. 160
FAVUR: 33

L-Onor.

Abela Anthony	Galea Louis
Agius Francis	Galea Mario
Asciak Michael	Galea Pace Victor
Azzopardi Frederick	Gatt Austin
Azzopardi Jason	Gonzi Lawrence
Bonnici Josef	Hyzler George
Bonnici Michael	Mifsud Bonnici Antoine
Borg Joe	Mifsud Bonnici Carmelo
Borg Tonio	Mugliett Jesmond
Cristina Dolores	Muscat Claude
Dalli John	Pullicino George
D'Amato Helen	Pullicino Orlando Jeffrey
Debono Giovanna	Refalo Michael
Deguara Louis	Vassallo Edwin
Farrugia Jean Pierre	Zammit Ninu
Fenech Adami Eddie	Zammit Dimech Francis
Galea Censu

KONTRA: 28

L-Onor.

Abela Carmelo	Farrugia Angelo
Agius Chris	Farrugia Michael
Bartolo Evarist	Farrugia Noel
Borg Karmenu	Gulia Gavin
Brincat Leo	Law Rita
Buhagiar Charles	Mangion Charles
Buhagiar Louis	Mizzi Joe
Cardona Chris	Parnis Silvio
Chircop Karl	Refalo Anton
Cilia Joe	Sammut Joseph
Coleiro Marie Louise	Sant Alfred
Cuschieri Joseph	Vassallo Adrian
Dalli Helena	Vella George
Debono Grech Joe	Vella Karmenu

Il-mozzjoni għaddiet.
MR SPEAKER: Sar il-ħin. Nitlob lill-Ministru Gonzi sabiex, jekk jogħġbu, iressaq l-Aġġornament.