Malta dibattiti tal-kamra tad-deputati

ONOR. MARIO DE MARCO: Sur President, saret tradizzjoni li din il-Kamra tippubblika ktejjeb meta tiġi biex tagħti l-kondoljanzi lill-familjari ta’ Deputat jew eks Deputat ta’ din il-Kamra wara li jkun ġie nieqes. Dan huwa interessanti u tajjeb għaliex jagħtina riflessjoni ta’ dawk li kienu l-valuri ta’ dak id-Deputat.
Jekk wieħed jara l-maiden speech ta’ Dr Alexander Cachia Zammit, li kien sar fit-28 ta’ Marzu, 1955 – leġiżlatura interessanti ħafna fis-sens storiku tagħha – mill-ewwel jara lil Dr Cachia Zammit bħala tabib politiku u d-dimensjoni soċjali tal-politika tiegħu. Dakinhar kienet qed tiġi diskussa ż-żieda li kien ippropona l-Gvern ta’ dak iż-żmien biex kull min kien qed jieħu l-pensjoni jkollu żieda ta’ erba’ xelini. Dr Cachia Zammit kien qal li filwaqt li din iż-żieda tista’ tkun tajba għal persuna li għandha introjtu u kapital normali, għal dawk il-familji li huma “destitutes”, dik hi l-kelma li kien uża hu, din iż-żieda ma kienet tajba xejn. L-argument tiegħu kien li għandna nagħmlu distinzjoni mhux tant li wieħed ma jagħtix pensjoni lil min għandu l-kapital però li jagħti pensjoni ogħla lil dawk il-familji li huma fil-bżonn. Jiġifieri l-argument tiegħu kien li wieħed irid jagħmel diskriminazzjoni pożittiva favur dawk in-nies li għandhom bżonn. Naħseb li dan kien argument soċjali qawwi ħafna.
Naħseb li Dr Cachia Zammit kien rabat l-argument tiegħu mal-esperjenza tiegħu ta’ tabib. Xi drabi aħna ninjoraw l-importanza li aħna bħala Deputati għandna x-xogħol normali tagħna li nagħmlu ta’ kuljum. Hawnhekk huwa qed juża l-esperjenzi tiegħu bħala tabib biex jgħid li hemm nies li anke bil-pensjoni kif kienu se jżiduhielhom, ma kenux se jkampaw u jlaħħqu mal-għoli tal-ħajja u mal-bżonnijiet tagħhom ta’ dakinhar.
Wieħed irid jgħid li wara li għalaq id-diskors tiegħu ma kellux biss il-hear hear tal-membri sħabu min-naħa tal-Oppożizzjoni imma skont kif inhu kkwotat f’dan il-ktejjeb, kien qam ukoll il-Perit Dom Mintoff u kkongratula lil Dr Cachia Zammit għall-maiden speech tiegħu. Naħseb li mhijiex xi ħaġa normali li jqum xi ħadd min-naħa tal-Gvern u jikkongratula Deputat li jkun għadu kemm għalaq il-maiden speech tiegħu. Però dak kien Dr Cachia Zammit!
Qabelxejn Dr Cachia Zammit kien tabib u tabib tan-nies. Kif qal sew il-Ministru George Vella, huwa kien ħabb il-professjoni medika għaliex tatu l-possibilità li mhux biss jikkura lin-nies imma wkoll li jkollu kuntatt mar-realtajiet tal-ħajja ta’ kuljum tal-lokalità fejn huwa kien iżur. Din il-ħaġa żammha sal-aħħar ta’ ħajtu għax ried jibqa’ tabib u jagħti l-kura lill-pazjent.
Dr Cachia Zammit kien Deputat fi żmien interessanti. Il-leġiżlatura tal-1955 kienet qisha leġiżlatura determinanti għal-liema triq se tieħu Malta; jekk hux se tkun pajjiż li jmur lejn l-integrazzjoni mar-Renju Unit jew inkella pajjiż indipendenti. Ftit wara r-referendum li kien sar dwar l-integration, il-Perit Dom Mintoff kien irriżejna minn Prim Ministru ta’ Malta, kellna mbagħad il-Blood Commission u sussegwentement kellna l-elezzjoni tal-1962 li tat lok għall-indipendenza ta’ pajjiżna. Dakinhar Dr Cachia Zammit kien sar Ministru u allura membru tal-ewwel Kabinett ta’ pajjiżna wara l-Indipendenza.
Dak kien Kabinett u Gvern li kellu sfidi kbar, anke biex jagħti indipendenza ekonomika lil pajjiżna. Riedu jinħolqu industriji ġodda, bħat-turiżmu u l-manifattura, kif ukoll infrastruttura ġdida. Dawn kienu l-isfidi ta’ dak il-Kabinett u Dr Cachia Zammit kellu responsabilità ewlenija f’dak il-Kabinett li kien qed jirrappreżenta l-indipendenza ta’ pajjiżna li ftit ġimgħat ilu għadna kif iċċelebrajna l-50 sena anniversarju tagħha.
Rajna wkoll il-fiduċja ta’ Dr Cachia Zammit fis-sewwa. Meta kellu l-ġuri tiegħu wara l-elezzjoni tal-1971, Dr Cachia Zammit dejjem kien konvint li huwa m’għamel xejn ħażin. Dik il-konvinzjoni wasslitu biex ma jibża’ minn xejn u l-fatt li kellu jgħaddi minn dak il-ġuri qatt ma żammu ġo fih u qatt ma kellu xi ħaġa kontra xi ħadd. Dan anke minħabba l-konvinzjoni morali tiegħu u dejjem ħares ʼil quddiem u mhux lura.
Dr Cachia Zammit serva wkoll bħala Ambaxxatur tas-Santa Sede għal għaxar snin. Huwa kien strumentali biex kellna l-ewwel żjara ta’ Papa ġewwa Malta. Jiġifieri meta l-Papa Gwanni Pawlu II żar pajjiżna fl-1992, dak sar ukoll b’mertu tiegħu bħala Ambaxxatur lejn is-Santa Sede.
Irrid ngħid li Dr Cachia Zammit kellu wkoll rabta mas-sens kulturali u l-patrimonju kulturali taż-Żejtun fejn huwa serva għal tant snin bħala President tal-Għaqda Mużika Beland. Dan l-aħħar kelli l-okkażjoni li nżur iż-Żejtun waqt il-festa ta’ Żejt iż-Żejtun u kelli l-okkażjoni li nżur il-każin fejn fis-sala prinċipali kien hemm frescos tal-Presidenti tagħhom ta’ dawn l-aħħar mitt sena u aktar. Ovvjament fost dawn il-Presidenti kien hemm Dr Cachia Zammit li baqa’ dedikat u leali lejn dak li tagħti l-attività kulturali tagħna. Irridu nirrealizzaw li l-każini tal-baned tagħna, li fl-aħħar mill-aħħar huma istituzzjonijiet mużikali, qed jagħtu ħafna liż-żgħażagħ ta’ kull raħal u belt fejn jinsabu.
Sur President, ningħaqad mal-kollegi tiegħi u f’isem id-Deputati ta’ dan il-Parlament, fejn tant serva b’dedikazzjoni Dr Cachia Zammit, nuri l-apprezzament tagħna lill-armla tiegħu s-Sinj. Cachia Zammit, lil John u lil Catherine. Fir-realtà dawn silfu lil żewġhom u lil missierhom lill-poplu. Ħafna drabi l-familjari tagħna li qegħdin fil-politika jkunu qegħdin jagħtuna lill-poplu Malti biex inkunu nistgħu naqdu l-interess tiegħu. Grazzi ta’ dak li għamiltu però fuq kollox grazzi lil Dr Cachia Zammit ta’ dak kollu li għamel għall-poplu Malti. (Onor. Membri: Hear, hear)