Mamarejabov Daminjon 660-23 1-mavzu. “

3-mavzu. Rossiya imperiyasi va sovet hukmronligi davrida o‘lkadagi ijtimoiy iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy jarayonlar.

• 
  Rossiya imperiyasi O’rta Osiyoni XIX asrning ikkinchi yarmida bosib oldi va O’zbekistonning bir qismi Rossiya imperiyasining Turkiston general-gubernatorligiga kirib ketdi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonning iqtisodiyotini, madaniyatini, dinini va siyosatini o’zgarishga majbur etdi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonga rus mahsulotlarini keltirib, bozorda raqobat tug’dirdi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonning tabiiy resurslarini o’zlashtirib, ularni o’z davlatining manfaatlariga qarab ishlatdi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonning ma’naviy hayotiga ham ta’sir ko’rsatdi, rus tilini, madaniyatini va dinini tarqatishga harakat qildi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonning siyosiy hayotiga ham ta’sir ko’rsatdi, o’zbek xonliklarini zayiflashtirib, o’z siyosiy agentliklarini tashkil etdi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonning ijtimoiy hayotiga ham ta’sir ko’rsatdi, o’zbek aholisini rus qo’shinlari va kolonizatorlari bilan kurashga majbur etdi. Rossiya imperiyasi O’zbekistonda bir necha urushlar va qiyinchiliklar yuzaga keltirdi, masalan, 1868-yilda Zirabuloq jangi, 1916-yilda Qo’shin chiqishi, 1917-1920-yillarda Buxoro inqilobi va boshqa voqealar.
  
• 
  Sovet hukmronligi 1917-yilda Oktyabr inqilobi bilan Rossiya imperiyasini yiqitib tashlab, O’rta Osiyoga kuchli ta’sir ko’rsatdi. Sovet hukmronligi O’zbekistonning iqtisodiyotini, madaniyatini, dinini va siyosatini boshdan kechirib, yangi tizimni joriy etdi. Sovet hukmronligi O’zbekistonga sovet mahsulotlarini keltirib, bozorda monopoliya yaratdi. Sovet hukmronligi O’zbekistonning tabiiy resurslarini olib kelib, ularni sovet davlatining manfaatlariga qarab ishlatdi. Sovet hukmronligi O’zbekistonning ma’naviy hayotiga ham ta’sir ko’rsatdi, rus tilini, madaniyatini va ideologiyasini tarqatishga harakat qildi. Sovet hukmronligi O’zbekistonning siyosiy hayotiga ham ta’sir ko’rsatdi, o’zbek xonliklarini tozalab tashlab, o’z siyosiy partiyalarini tashkil etdi. Sovet hukmronligi O’zbekistonning ijtimoiy hayotiga ham ta’sir ko’rsatdi, o’zbek aholisini sovet qo’shinlari va diktatorlari bilan kurashga majbur etdi. Sovet hukmronligi O’zbekistonda bir necha urushlar va qiyinchiliklar yuzaga keltirdi, masalan, 1920-1930-yillarda Basmachilik harakati, 1937-1938-yillarda Repressiya, 1941-1945-yillarda Ikkinchi jahon urushi va boshqa voqealar.