Марказий банк, унинг функционал тузилиши ва функциялари

Valyuta intervensiyasi nima.  Valyuta intervensiyasi deb Markaziy bankning milliy valyuta kursiga ta’sir kilish maksadida chet el valyutasini sotish va sotib olish bo‘yicha o‘tkazadigan operatsiyalari bilan valyuta bozori faoliyatiga arlashuviga aytiladi. Milliy valyuta kursini oshirish, maksadida markaziy bank chet el valyutasini sotadi va aksincha, milliy valyuta kursini tushirmokchi bo‘lganida, u chet el valyutasini sotib oladi. Markaziy bank tomonidan birinchi valyuta intervensiyasi XIX asrdan ko‘llanila boshlagan. XX asrning 30 yillaridan boshlab bu operatsiyalar rivojlangan mamlakatlarda milliy valyuta kursini tushirish va shu asosda eksportni ra\batlantirish maksadida ko‘llanila boshlagan. Bretonvud valyuta tizimi doirasida valyuta intervensiyasi o‘zgarmas valyuat kursi va paritetini ta’minlash vositasi sifatida ko‘llanilgan bo‘lsa, o‘zgaruvchan valyuta kursi mavjud bo‘lgan mamlakatlarda milliy valyuta kursidagi katta o‘zgarishlarning oldini olish maksadida ko‘llaniladi.
Markaziy bank valyuta kursining barkarorligini ta’minlash uchun ma’lum xalkaro to‘lov vositalari (oltin valyuta zaxiralari, SDR, XVFning rezerv pozitsiyasi) rezervlariga yoki chet el zayomlariga ega bo‘lishlari kerak. Valyuta rezervlari bu davlatning markaziy bankdagi valyuta zaxiralari xisoblanadi.
Svop operatsiyalari. Valyutaviy svop operatsiyalari va garov evaziga ssudalar berish bilan boglik valyuta operatsiyalari Germaniya Markaziy bankining valyuta siyosatida keng ko‘llaniladi. Svop bu bank opearsiyasi bo‘lib, valyuta ma’lum muddatga nakd sotiladi (sotib olinadi) va bir vaktning o‘zida valyutaviy savdo bo‘yicha karshi bitim tuziladi. Masalan, Markaziy bank tijorat banklaridan svop bitimi bo‘yicha chet el valyutasidan sotib oladigan bo‘lsa, Markaziy bank ular ixtiyoriga pul mabla\larini ma’lum davrga berib ko‘yadi, va aksincha. Markaziy bankning valyuta siyosatining muxim jixatlaridan bir shundaki, u orkali kredit instrumentlarining likvidliligiga ta’sir ko‘rsatish mumkin. Ularning likvidliligiga ta’sir ko‘rsatishining muxim usullaridan biri garov evaziga ssudalar berish bilan bo\lik valyuta operatsiyalarini amalga oshirishdir. Ushbu operatsiyani amalga oshirish uchun tijorat banklariga Markaziy bankning chet el valyutasidagi aktivlaridan vaktinchalik foydalaonish xukuki beriladi: Aktivlarning o‘zi esa Markaziy bankning mulki bo‘lib kolaveradi va shu sababi unga foiz xisoblab borilaveradi. Jaxon amaliyotida odatda, Markaziy bankning valyuta operatsiyalarining asosiy kismi svop operatsiyalariga tugr keladi.