Markos for one volume

MARKOS
Giriş

“Markos’ta okuyucuyu etkileyen ve onu kutsal Rabbi’nin örneğine göre hizmet etmeye isteklendiren bir tazelik ve canlılık vardır.”

August Van Ryn

I. KUTSAL YAZILAR’DAKİ YERİ

En kısa Müjde olmasına ve içeriğinin yüzde doksanının Matta ve Luka’da da bulunmasına karşın Markos’un, İncil’in geneline katkısı nedir?

Her şeyden önce, Markos’un kısalığı, özlü ve sade anlatımı onun Müjde-sinin İsa Mesih imanına ideal bir giriş olmasını sağlamaktadır. Müjde’nin yeni duyulduğu yerlerde, Markos’un Müjdesi genellikle o yöresel dile çevrilen ilk bölüm olmaktadır.

Yalnızca Romalılar ve çağdaşları için, özellikle uygun olan etkili ve açık tarzı değil, ayrıca içeriği de Markos’un Müjde’sine ayrı bir değer katmaktadır.

Markos, büyük ölçüde Matta ve Luka’nın söz ettiği benzer olayları ele al-makla birlikte onların söz etmediği renkli ayrıntılara da değinir. Örneğin, İsa-nın öğrencilerine nasıl baktığından, nasıl kızdığından ve Kudüs’e doğru na­sıl yürüdüğünden söz eder. Bu küçük ayrıntıları yaşamının sonlarına doğru ar­kadaşlık ettiği elçi Petrus’tan almış olduğuna kuşku yoktur. Markos Müjdesi-nin temelde Petrus’un anı ve deneyimlerini içerdiğine inanılmaktadır, ki bu da kitabın kişisel ayrıntılarını, davranış şekillerini ve görgü tanıklığı havasını açık-lamış olur.

Markos 14:52’de çıplak olarak kaçan genç adamın Markos’un kendisi ol­duğu konusunda görüş birliği vardır. Yazar burada kendini dolaylı olarak bu şekilde ifade etmiş oluyor. Yuhanna’nın zamanından beri Markos Kudüs’te ya­şıyordu ve eğer Markos’un yazar olarak bu kitapla ilgisi olmasaydı, bu kısa ve ilginç öyküye yer vermek gereksiz olurdu.

II – KİTABIN YAZARI

Yazarların çoğu ikinci Müjde’nin Yuhanna Markos tarafından yazılmış ol­duğuna ilişkin kilisenin önceden üzerinde oy birliği olan görüşünü kabul eder­ler. O, evini imanlıların toplanma yeri olarak kullandıkları Kudüs’lü Meryem’in oğluydu.

Bunun dış kanıtı eskiye dayanan, güçlü ve Roma İmparatorluğunun değişik kısımlarından gelen bir kanıttır. Papiyas (İ.S. 110 civarı), ihtiyarlardan Yuhan-na’nın (başka bir imanlı olması mümkün ise de büyük olasılıkla Elçi Yuhanna) bu Müjde’yi Petrus’un arkadaşı Markos’un yazdığını söylediğin­den söz eder. Yustin Martyr, İrenyus, Tertulyan, İskenderiyeli Klement, Origen ve AntiMarci-onite Önsözü Markos’a ilişkin hep görüş birliği içindedirler.

Kitabın Markos tarafından yazılmış olmasının iç kanıtı çok geniş olmamakla birlikte Hıristiyanlığın ilk döneminin evrensel geleneğine tamı tamına uyar.

Yazarın Filistin’i, özellikle de Kudüs’ü iyi bildiği bellidir. (İsa’nın öğrenci­leriyle birlikte son yemeği yediği üst kattaki odaya ilişkin ayrıntılar diğer Müj-delerin içerdiklerinden daha fazladır. Markos’un çocukluğunu geçirdiği ev ol-ması bile olasıdır!) Bu Müjde’de biraz Aramice bilgisi görünür, Yahudi gele­nekleri anlaşılır ve anlatımın canlılığı bir görgü tanığıyla olan sıkı bağlantıyı akla getirir. Markos’un içeriğinin yapısı, Petrus’un Elçilerin İşleri 10’uncu bö-lümündeki vaazı ile paralellik göstermektedir.

Diğer Müjdelerden daha çok Latince sözcük içermesine bakılarak Markos’un bu bölümü Roma’da yazdığına inanılır (àcenturion, census, denarius, legion ve àpraetorium gibi).

Yazarımızdan Yeni Antlaşma’da 10 kez Latince adı olan Markos diye, 3 kez de Yahudi ve Latince adlarının birleşimi olan Yuhanna Markos diye söz edilir. Markos, ilkin Pavlus’un, sonra amcası Barnabas’ın ve ölümünden önce Pet-rus’un hizmetçisi olarak Müjde’yi kaleme almak için uygun biriydi.

III - TARİH

Markos’un yazılış tarihini Kutsal Kitap’a inanan muhafazakâr araştırmacılar bile tartışmaktadırlar. Tam tarih vermek mümkün değilse de Kudüs’ün yıkı­mın-dan önce yazıldığı anlaşılır.

Markos’un, Petrus’un Rabbimizin yaşamına ilişkin vaazlarını Elçinin ölü­münden önce mi (64-68 den önce) yoksa sonra mı yazmış olduğu konusunda araştırmacılar ikiye ayrılmış durumdadırlar.

Eğer birçoklarının öğrettiği gibi Markos ilk yazılan Müjde ise, Luka’nın Markos’un yazdıklarını kullanmış olabilmesi için daha erken bir tarih vermek gerekir. Bazı araştırmacılar Markos’un yazılış tarihi olarak 50-55 yıllarını öne sürerler, ancak 57-60 arası daha büyük bir olasılıktır.

IV. ÖN OLAYLAR VE KONULAR

Bu Müjde’de Tanrı’nın Mükemmel Hizmetkarı, Rabbimiz İsa Mesih’in ha­rika öyküsünü buluruz. Bu, yüceliğinden soyunarak kul özünü alıp insan benze­yişinde doğan (Flp.2:7), “hizmet edilmeye değil, hizmet etmeye ve canını bir­çokları uğruna fidye olarak vermeye gelen” (Mar.10:45) kişinin eşsiz öyküsü­dür.

Eğer hatırlayacak olursak bu Mükemmel Kişi, insanların hizmetçisi olmuş, kendi isteğiyle köle önlüğünü giyinmiş olan Tanrı Oğlu’ndan başkası değildir ve Müjdesi kalıcı bir görkemle parıldayacaktır. Burada yeryüzüne bağlı bir Adam olarak yaşayan Tanrı’nın Oğlu’nun beden almış şeklini görürüz. O’nun yaptığı her şey mükemmel olarak Babasının isteğiyle uyumluydu ve O’nun gör­kemli işlerinin hepsi Kutsal Ruh’un gücüyle yapılmıştı.

Yazar, Yuhanna Markos, Rab’bin önce iyi başlayan sonra bir süreliğine bo­calayan (Elç.15:38) ve sonunda yine yararlı biri haline gelen bir hizmetkarıdır (2Ti.4:11).

Markos’un tarzı hızlı, enerjik ve özlüdür. Onun Rab’bin sözlerinden çok işlerini vurguladığını, kitabında yalnızca dört benzetmeye karşılık on dokuz mucizeye yer vermesinden anlayabiliriz.

Müjde’yi incelerken üç şeyi bulmaya çalışacağız: (1) Ne diyor? (2) Neyi an-latmak istiyor? (3) Buradan nasıl bir ders alabilirim? Bu Müjde, Rab’bin sa­dık ve gerçek hizmetçileri olmak isteyen herkes için değerli bir yardımcıdır.

ANA HATLAR

I. HİZMETKAR’IN HAZIRLANIŞI (1:1-13)

II. HİZMETKAR’IN CELİLE’DEKİ İLK HİZMETİ (1:14-3:12)

III. HİZMETKAR’IN ÖĞRENCİLERİNİ ÇAĞIRMASI VE ONLARI YETİŞTİRMESİ (3:13-8:38)

IV. HİZMETKAR’IN KUDÜS’E YOLCULUĞU (9-10)

V. HİZMETKAR’IN KUDÜS’TEKİ HİZMETİ (11-12)

VI. HİZMETKAR’IN ZEYTİN DAĞINDAKİ KONUŞMASI (13)

VII. HİZMETKAR’IN ELEMİ VE ÖLÜMÜ (14-15)

VIII. HİZMETKAR’IN ZAFERİ (16)

YORUM