Az dilinde Nəqliyyat proseslərinin planlaşdırılması (3) (1)
Risk sığortası. Bu, sığortalıların vəsaitlərini toplayaraq sığorta üçün qəbul edilmiş risklərin reallaşdırılması nəticəsində yaranan itkiləri kompensasiya etmək üçün vəsait fondları yaradan ixtisaslaşmış şirkətə riskin ötürülməsi üsuludur. Sığorta müqaviləsinə əsasən sığorta şirkəti riskləri kompensasiya edir və bununla da öz müştərisi və ya faydalanan şəxs (məsuliyyət sığortası zamanı) baş vermiş risklərin maliyyə nəticələrini azaldır. Risklərin idarə edilməsinin bu üsulu hadisədən əvvəlki xərcləri nəzərdə tutur, çünki riskin azaldılması sığorta şirkəti tərəfindən əvəzli əsaslarla həyata keçirilir.
Riskin reallaşma ehtimalı az olduqda və mümkün zərərin miqdarı kifayət qədər böyükdürsə (fəlakətə qədər) sığorta məqsədəuyğundur. Kütləvi risklər zamanı sığorta ehtimalı kifayət qədər yüksək, mümkün itkilərin miqdarı isə az olduqda tətbiq edilir.
Logistikada risk sığortasının ən çox yayılmış növləri KASKO sığortası (avtomobil sığortası), YÜK sığortası (yük sığortası), logistika xidmətləri göstərənlərin (əksər hallarda daşıyıcıların və ya ekspeditorların) peşə məsuliyyətinin sığortası və yüksək riskli sığortalardan istifadəyə görə mülki məsuliyyət sığortasıdır. obyektləri (avtomobil nəqliyyatı fondları).
Nəqliyyat vasitələri adətən zədələnmədən (qəzadan) və oğurluqdan sığortalanır. Yük sığortası oxşar risklərdən qoruyur, yəni. qismən zədələnmədən, tam itkidən, oğurluqdan, təqdimatın itirilməsindən və ya oğurluğun istehlak xüsusiyyətlərindən. Bu sığorta növləri əmlakın (avtomobil, mal) sahiblərini qoruyur.
Daşıyıcıların və ekspeditorların məsuliyyətinin sığortası logistika operatorlarının maraqlı olduğu sığorta növüdür, çünki yük sığortasından fərqli olaraq xidmət təminatçısını qoruyur. Yük sığortası bu yükün sahibinə ödənildiyi üçün yük sığortası xidmət təminatçısının əmlak maraqlarını qorumur. Yükün sığortası üzrə zərərin əvəzini ödəmiş sığorta şirkəti təqsirkar şəxsə - xidmət göstərənə (daşıyıcıya) dəymiş ziyanın ödənilməsi üçün müraciət etmək hüququna malikdir.
Logistik risklərin sığortası ilə bağlı qərar qəbul edilərkən risklərin hadisədən sonra gözlənilən maliyyələşdirilməsini qiymətləndirmək, zərərlərin hansı hissəsinin sığorta şirkəti tərəfindən ödəniləcəyini müəyyən etmək lazımdır. Əgər risklər birinci risk sisteminə görə sığortalanırsa, onda sığorta ödənişi alınan zərərə uyğun olmalıdır, lakin sığortaçının məsuliyyətinin həddi olan sığorta məbləğindən artıq olmamalıdır. Əgər risklər sığortaçının mütənasib məsuliyyət sisteminə uyğun sığortalanıbsa, o zaman sığorta ödənişi və risk nəticəsində alınan zərər sığorta məbləği ilə sığorta dəyəri ilə eyni nisbətdə olur. Məsələn, daşınan yük 80 faiz sığortalanıbsa, o zaman sığorta ödənişi dəymiş ziyanın 80 faizindən çox olmayacaq.
Logistika fəaliyyəti riskinin idarə edilməsi metodunun tətbiqinin effektivliyini qiymətləndirmək üçün hər hansı bir metodu riskə tətbiq etməzdən əvvəl və sonra logistika xərclərini müqayisə etmək lazımdır, halbuki logistika xərclərinin tərkibinə təkcə logistika xərcləri daxil etmək vacibdir. logistik əməliyyatların yerinə yetirilməsi xərcləri, həm də risklərin xərcləri.
[1] Risk qiymətləndirmə üsulları haqqında ətraflı məlumat üçün bax: Pletneva N.G. Logistikada risklərin idarə edilməsi. səh. 34-57.