Ma`ruza №2. Ozbekistonda ijtimoiy pedagogika va pedagogik sotsiologiya fanining paydo bolishining madaniy-tarixiy, ijtimoiyhuquqiy shart-sharoitlari Reja

Ma`ruza №2.Ozbekistonda ijtimoiy pedagogika va pedagogik sotsiologiya fanining paydo bolishining madaniy-tarixiy, ijtimoiyhuquqiy shart-sharoitlari

Reja:

1.Rahmdillik va xayr-sahovat ijtimoiy-pedagogik faoliyatning madaniy-tarixiy an`anasi sifatida.

2.Ozbekistonda xayr-sahovatning rivojlanish bosqichlari.

3.Ozbekistonda “ijtimoiy pedagog” kasbining paydo bolishi

4.Ozbekiston ijtimoiy pedagogikaning rivojlanishining iziga xos xususiyatlari

Tayanch tushunchalari: ijtimoiy pedagogika va pedagogik sotsiologiya, pedagogik sotsiologiyaning paydo bolishi, ijtimoiy pedagog kasbi, uning paydo bolishi, xayr-sahovat, madaniy tarixiy an`ana, rivojlanish bosqichlari, rahmdillik, ijtimoiy shart-sharoitlar, Ozbekistonda ijtimoiy pedagogikaning rivojlanishining iziga xos xususiyatlari, Ijtimoiy pedagogika faning taraqqiyot boskichlari.

Ijtimoiy pedagogika fani bundam 200 ming yil oldin x,am mavjud bilgan.Fakat unda bu fan pedagogikaning tarkibida bilgan. Pedagogik sotsiologiya faning ilk kirtaklari Evropa va Osiyoda yozilgan Bu fan asosan 820-829 yillardan boshlab rivojlangan,albatta fan bilib emas. hozirda ped.sotsiologiya fan sifatida kiritilgan. Pedagogik sotsiologiya sotsiologiya faning integrastiyun tarmogi sifatida. har bir fan anq bir xaqiqatdan “оsib chiqadi”, uning aksini ifodalaydi. Ilmiy bilimlar amaliy faoliyatidan uzilgan holda rivojlana olmaydi. Aynan amaliyot istalgan fanning manbayi shisoblanadi. Boshqa tomondan, barcha amaliy faoliyat ham agar ilm fan yutuqlariga asoslangan bilsa yanada samarali bildai.

Ijtimoiy pedagogikaning fan sifatida sham, amaliy faoliyat mushiti sifatida sham farqlaydilar, aslida ular bir-biri bilan ozaro bogliq. Amaliy faoliyat- bu ijtimoiy pedagigikaning aniq bir bola yoki bolalar gurushi bilan olib boradigan ishidir. Ijtimoiy–pedagogik ish Ozbekistonda davlat va jamoat tashkilotlari faoliyatida alohida urinni egallaydi. «Milliy goya–bizning goya», «Istiqbolimiz–istiqlolimiz», «Tafakkurimizni ozgartirgan un yil» mavzularidagi tadbirlar bunga misol bola oladi. Jamoat tashkilotlari, madaniyat, maorif, san`at muassasalari faoliyatiga tegishli bolgan ma`naviy –ma`rifiy shakldagi ishlar ham shular jumlasiga kiradi. Ularning faoliyati targibot va tashqilot ishlarining kulamini kengaytiradi, usayotgan avlod tarbiyasida yangi imkoniyatlar ochadi. Ma`naviy muassasalar yana bir muhim vazifa bajaradi. Gap odamlarning jamoa bolib ma`naviy hayot kechirishni tashkil etish ustida bormoqda. Bu vazifa inson va jamiyatning bilish ehtiyojini qondirish, ularning faoliyatida uchraydigan xodisalarni, mehnatini, turmushini, bush vaqtini chukur mushoxada qilish bilan uzviy bogliqdir.

Ijtimoiy pedagogika faning vazifasi quyidagi 4 bosqichni oz ichiga oladi.

1. Bolani va usmirni xaqiqatguy qilib tarbiyalash va voyaga etkazish;

2. Shaxsning mustaqil fikrlay olishi, muammoga duch kelganida uni mustaqil ravishda shal qila olishi va iz munosabatini bildirishi;

3. Atrofdagi kishilar bilan erkin va madaniy holda muomala qilishni orgatish;

4. hayotdagi oz oldiga qoygan maqsad va vazifalarini ongli ravishda tushunishga orgatish;

Ozbekistonda ijtimoiy pedagogikani tiklash va uni yangi bosqichga kotarish uchun xorijiy mamlakatlar tajribasini organish, bu sohadagi ilmiy bilimlar va milliy tadbirlarni rivojlantirish bu jarayon davomida yuzaga keladigan muammo va kiyinchiliklarni tahlil qilish ham katta rol` oynaydi. Ijtimoiy pedagogika va ijtimoiy ishlarining rivojlanish tarixi juda yaqin. Eng avvalo, ularni odamlarga alohida gamxurlik va e`tibor talab etadigan madaniy– tarixiy an`ana birlashtirib turadi.

Ijtimoiy pedagogika va ijtimoiy ishlarda rahm– shavkat, «xayriya», «yordam» kabi tushunchalar juda kop ishlatiladi. Ammo, ularning aniq ifodalangan oziga xos jihatlari ham bor, mamlakatimizning dastlabki rivojlanish bosqichida ular rasman tan olingan institut sifatida namayon buldi, masalan, ijtimoiy ishlar aholini ijtimoiy himoyalash sohasida rivoj topdi, ijtimoiy pedagogika esa, yuqorida ta`kidlanganidek, ta`lim tizimida va yoshlar ishlari biyicha kumita muassasalarida rivojlandi. Ijtimoiy pedagogik va ijtimoiy xodimlar faoliyati asta-sekin kengayib, biri ikkinchisini tildira bordi. Ishlarini uzviy ravishda kishish, ya`ni ma`naviy–mafkuraviy, ma`rifiy faoliyatini pedagogika bilan birga olib borish uchun zarur sharoit yaratish lozim. Bu ijtimoiy pedagogika soshasidagi yangi ijtimoiy buyurtma bilib, tadqiqot ishlarini yulga kuyishda xaqikiy jushkinlik kasb etadi.

Kopgina mustaqil fanlarning birlashib bir ob`ektni har xil nuktai nazardan organganda integratsiya muammosi kuzatiladi .Masalan, pedagogikaning boshqa fanlar bilan toqnashishi natijasida yana mustaqil fanlar yuzaga keldi. Filosofiya bilan ta`lim filosofiyasi, sotsiologiya bilan ta`lim va tarbiya sotsiologiyasi, psixologiya bilan pedagogik psixologiya.

Ijtimoiy pedagogika pedagogikadan ajralib chiqdi. Uning kuzatuv markazida pedagogikada irganladigan barcha jarayonlar namoyon biladi. Ijtimoiy pedagogika aloshida fan va amaliy faoliyag soshasi sifagida bolaning ijtimoiy mushitda rivojlanishi (sotsiumda rivojlanishi) bilan shugullanadi.