– Ya Peyğəmbər, mənim əmlakım o qədər boldu, mən onu xərcdəyib qutara bilmirəm. Mən neyniyim ki, o, bir az azalsın?
Diyir:
– Çörəy yeyəndə əlini altına tutkinən. Qoy o tikələrdən yerə düşməsin.
Bu da hamının qabağına bir torba tikdirir, diyir ki, çörəy tikələri yerə tökülməsin. Çörəyin ruzusu həmən ruzudan da beş dəfədə yuxarı olur.
Gəlir yenə Peyğımbərin qarşısına diyir:
– Ya Peyğəmbər, mənim çörəyim azalmağ əvəzinə bir azda artdı.
Diyir:
– Sən çörəyi necə yedin?
Diyir:
– Əlimi onun altına tutmadım, çünki əlimdən qırıntılar yerə düşdü. Torba tikdim torbaya töküldü.
Diyir:
– Getginən, sən çörəyin qədrin bilən insansan. Sənin çörəyinə Allah-taala heç vaxtı ziyan gətirməz.
Çarvadar
Dənbəlov dağının üstündə, indiki Dənbəlov kəndindən bir az yuxarı bir kənd var imiş. Keçmişdə orda bir çarvadar olur, onun adı Siyab imiş. Onun varı-yoxu bir dənə qara öküzü var imiş. Siyab dağ kəndləri ilə Qala bazarını arasında çarvadarlıq eliyərmiş. Arvadının adı Mərcan imiş. Onların iki xırda oğlu və bir dənə də istədiyin kimi canlara dəyən 8 yaşında Ceyran adlı nazlı, şirin dilli bir qızı var imiş.
Bir dəfə qışda evdən zumharı azalır. Uşaqlar yemək sarıdan korruq çəkməyə başlayır.
Bu, Siyaba ildırım kimi zərər eyləyirdi. Onların kəndində bir də Eyvaz kişi var idi. O varlı idi. Əlinin altında nökər-naib işlədərdi.
Siyab onun işində az işləməmişdi. O elə zənn eləyirdi ki, Eyvaz kişi onları yaddan çıxarmayıb. Siyab qalxıb Eyvaz kişinin yanına borca gedir. Bir az vaxtdan sonra borcu qaytaracağına and içir. Eyvaz kişi onu rədd eyləyir. Siyab borcun əvəzində istədiyi işi görməyə razı olduğunu bildirir. Eyvaz buna da razı olmayır. Siyab ordan kor-peşman qayıdır. O günü bərk qar yağırmış. Oğatı təlx bir halda öküzü damdan çıxarıb yol hazırlamağa başlayır. Buna görəMərcan xırdacağla qucağında təəccüblə ərinin qabağını kəsir:
– Ay kişi, dəli zad olmamısan ki, belə bir havada da yoladüşmək olar? Hələ bu gün-sabah birtəhər dolanarıq. Azca urfalıq unumuz var. Ondan sonra Allah özü kərimdir. SənAllah, yola çıxma, deyir.
Siyab ona mane olmaq istəyən Mərcanı itələyir. Mərcan qapı yanına çəkilib ağlayır. Siyab bunu görür. Ovqatıbir də təlx olur, hərəkətindən peşman olur. Mərcana sarıgedir. Uşağı onun qucağından alır, öpür, Mərcanın yanındadayanan xırda oğlunu da öpür.
Bu zaman nazlı Ceyran da kümənin qapısında görünür. Siyab qucağındakı uşağı anasına verərək bu dəfə Ceyranı bərk-bərk qucaqlayıb öpür. Bu vaxt göydən qarlar lapar-lapar yerə ələkdən tabağa un tökülən kimi tökülürmüş. Siyab xurcunu öküzün dalına alıb dirək dibindən ağacını alır. Öküzü qabağına salır.
Bir su içimdə yağan qarların dalında gözdən itərək qayadan tökülür. Bu zaman Mərcan gözlərinin yaşını silərək ağlayan uşaqlarını ovundurmağa başlayır.
Xülasə Siyab gəlib Qala bazarına çatır. Orda bir-iki gün gəzir. Dağa gedəsi yük axtarır. Orda yük tapa bilməyir və ləngidiyinə görə çox darıxır.
Axırda biralverçinin dağ kəndlərinin birinə gedəsiyükünü əlacsızlıqdan ucuz qiymətə aparmağa razı olur.Yük sahibindən Siyab bu başda kirayənin yarısını istəyir. Yük sahibi isə kirayənin bir qədərini verib qalanını o başdaverəcəyini söyləyir. Siyab aldığı pula un alıb xurcunudoldurur. Bir az da çörək alıb öküzü yüklədikdən sonradağa yola düşür. Yük çox olur. Öküz ayağı ağır olur. Bir az gedəndən sonra dağlara çathaçatda gün lap əyilir, hava qaralır. Öküz yorulur. Siyab özü də yorulur. Yoxuş onların ayaqlarının altında hey uzanır qurtarmır.
Yorğun öküz yoxuşu yıxıla-yıxıla qalxır. Siyab özü də yükün bir tərəfindən tutub yükü qalxızmaqla öküzünə kömək eləyirmiş. Yoxuş uzandıqca Siyab gildə çətinliyə düşürmüş. Siyab öküzü hayladıqca oxuyub dolu ürəyini boşaldırmış.
Xilasa, ağır əziyyətlərlə Siyab gecə yarı kirayo iləapardığı yükü Zenonu kəndinə gətirir. Yükü orda boşaltdıqdan sonra yorğunluğuna baxmayaraq evlərinə qayıdir. Şiddətli külək əsirmiş, öküzün üstündə xırda unla dolu bir xurcun özü də öküzün dalınca yeriyirmiş. Səhərə yaxın gəlib qapılarına çatır. Öküzü küməyə salıb əlində un xurcunu qapını döyür. Mərcan qapını açır və ərini görcək ağlamağa başlayır.
– Arvad, yenə nə olub, budur un gətirmişəm, dediydə:
– Qaragöz Ceyranın öldü. – Mərcan demiş.
Benava Siyabın əlindən un xurcunu ordaca sürüşüb düşmüş. Siyabın can-dildən sevdiyi qaragöz Ceyran qızı acından ölmüş. Siyabın göz yaşları onun yorğunluqdan sonra istirahəti olmuş.
Bəli, oğlum, keçmişdə yoxsul dağlıların yaşayışı belə keçirdi.