Massignon, louiS

MÂZYÂRİYYE

III. (PX.) yüzyılın ilk çeyreğinde Muhammire'nin düşüncelerini Cürcân'da yaymaya çalışan Mâzyâr isimli şahsın liderliğinde ortaya çıkan İbâhî bir cereyan.⁷⁷⁶

MC CARTHY, RİCHARD JOSEPH

(1913-1981) Amerikan şarkiyatçısı.

19 Mart 1913 tarihinde Chicopee'de (Massacthusetts) doğdu. Orta öğrenimini Springfield'deki Cathedral High School'-da, yüksek öğrenimini Worcester Holy Cross College'da tamamladı. 1933 yılında Lenox'ta Cizvitler'e katıldı ve geleneğe uygun olarak Weston College'da önce fel­sefe öğrenimi gördü (1936-1938). Bağ­dat'ta Arap dili ve edebiyatı tahsil ettik­ten sonra (1938-1941) Weston'a dönerek hıristiyan ilahiyatı öğrenimi yaptı (1941-1945).

Mc Carthy Haziran 1944'te din adamlığı görevine tayin edildi ve Gregorian Üniver-sitesi'nde bir yıl daha Arapça öğrenimi gördükten sonra{1946-1947) Oxford Üni­versitesi St. Anthony's College Şarkiyat Çalışmaları Bölümü'nde kelâm alanında doktora hazırladı (947-1951). Joseph Schacht'ın danışmanlığında gerçekleş­tirdiği Bâkıllânî hakkındaki çalışmasının yanı sıra HamiItonAlexander Reskeen Gibb, Richard R. VValzer ve Chaim Rabin gibi şarkiyatçıların seminerlerine katıldı; Geoffrey Lewis'ten Türkçe dersleri aldı.

19Sl'de tekrar Bağdat'a giden Mc­Carthy, içinde yaşadığı toplumu yakından tanımak ve ilmî çalışmalarını sağlıklı bir şekilde yürütmek amacıyla mesaisini Arapça ve İslâm kültürüne yoğunlaştırdı. 1959 yılına kadar hıristiyan ve müslüman öğrencilerin devam ettiği Cizvitler'e ait Baghdad College'da öğretmenlik yaptığı

gibi aynı dönemde Bağdat Devlet Üniver-sitesi'nde felsefe tarihi dersleri okuttu. Mc Carthy, İrak hükümetinin teşviki ve üc­retsiz arazi tahsis etmesi neticesinde Ciz­vitler tarafından Câmiatü'l-hikme adıyla 1956 yılında kurulan üniversitede 1959'-da öğretim üyesi olarak göreve başladı, sonra da üniversitenin rektörlüğüne ge­tirildi (1965). 1967 yılındaki Arap-İsrail savaşında Amerika'nın İsrail'i destekle­mesi. Amerikalı öğretim üyelerinin çoğunlukta bulunduğu üniversitenin Irak halkının hedefi haline gelmesine sebep oldu. Bazı gazetelerde üniversitenin ca­susluk faaliyetlerine karıştığı yolunda id­dialar yer alınca McCarthy Irak hüküme­tinden soruşturma açılmasını istedi. Ya­pılan incelemelerde iddialar doğrulana-madıysa da problemler sona ermedi. 1968 başlarında disiplin ihlâli sebebiyle üniversiteden uzaklaştırılan iki öğrenci şahsî meselelerini Cizvitler'le mücadele­ye dönüştürmüş ve öğrenci derneklerinin desteğini kazanmayı da başarmıştı. Bu arada Irak Devrim Komuta Konseyi, Arap tarihinin kritik bir döneminde Irak genç­liğini yabancıların eğitemeyeceği gerek­çesiyle ülkedeki bütün Öğretim kurumla­rının millileştirilmesi yönünde karar aldı ve Câmiatü'l-hikme'ye Iraklı bir yönetici tayin etti. McCarthy'nin üniversiteyi bir­likte yönetme önerisini içeren 24 Ocak 1968 tarihli mektubu Irak Devrim Komu­ta Konseyi tarafından dikkate alınmadı ve bazı fakülte dekanlarının da İçinde bulun­duğu dokuz Cizvit öğretim üyesinin ülkeyi terketmesi istendi. Geride kalan Cizvit-ler'in üniversitedeki idari problemin halledilmesi için tavır koymaları sonuç ver­mediği gibi onların da beş gün içinde Irak'tan ayrılmaları gerektiği bildirildi. Aynı yılın sonuna doğru Baghdad Col-lege'daki Cizvit öğretim üyeleri ülkeden ayrılmak zorunda kaldı.

McCarthy 1969 yılında Oxford Üniversi-tesi'nde İslâm felsefesi dersleri vermeye başladı. Ancak orada kaldığı yıllarda sık­ça sağlık problemleri yaşadı ve 1976'da Oxford'daki görevinden ayrılıp Amerika'­ya gitti. 1979'da felç geçirmesi üzerine kaldırıldığı bir huzurevinde 24 Ocak 1981 tarihinde Öldü. McCarthy'nin ilmî mesai­sini, Arapça ve İslâm düşüncesi alanında Öğretim üyeliğiyle Arap dili üzerine ger­çekleştirdiği araştırmalar, doktora alanı­nı oluşturan Eş'arî kelâmcılarırıa ait me­tinlerin tenkitli neşri ve çevirileri şeklin­de sınıflandırmak mümkündür.

Eserleri.

1. The Theology of al-Ash'a-n.⁷⁷⁷ Ebü'l-Hasanel-Eş'arî'nin el-Lümd îi'r-red calâ ehli'z-zeyğ ve'l-hidtf adlı kitabı ile Risale fîistihsâ-ni'l'havz fî cilmi'l-kelâm ⁷⁷⁸ adlı risalesinin tenkitli neşri ve İn­gilizce'ye çevirisinden oluşmaktadır.

2. et-Teşânîfü'1-mensûbe ilâ feylesûfi'l-Arab: Bahş bi-münâsebeti ihtifâlâti Bağdâd ve'1-Kindî.⁷⁷⁹ Eserde başta İbnü'n-Nedîm'in el-Fihrist, İbnü'l-Kıftrnin İhbârü'l-'ulemâ' bi-ah-bâri'l-hükema've İbn Ebû Usaybia'nın cUyûnü'!-enbâ adlı eserleri olmak üzere çeşitli fihrist ve tabakat kitaplarında Ya'küb b. İshak el-Kindî'ye nisbet edüen eserlerle bunlardan günümüze ulaşabilen yaz­ma, matbu ve başka dillere çevrilmiş nüs­halarının listesi verilmektedir.

3. Spoken Arabic of Baghdad.⁷⁸⁰ Eserin I. cildinde Arapça'nın Bağdat lehçesinin grameri edebî yazı dilinin kaideleriyle birlikte verilmiş, II. cildinde bunların İngilizce çevirileri, okunuşları ve örnek metinler yer almıştır.

4. Freedom and Fulîillment: An Annototed Transla-tion of al-Ghazâli's al-Munqidh min al-Dalâl and Other Relevant Works of al-Ghazâli.⁷⁸¹ EserDe-liverance from Error: An Annotaled Translation of al-Munqidh min al-Dalâl and Other Relevant Works of al-Ghazâlî adıyla tekrar yayımlanmıştır (Louisville 1999). McCarthy ayrıca Bâkıl-lânî'ninet-Temhîd (Beyrut I957)ve el-Beyân (Beyrut 1958) adlı eserlerinin ilmî neşrini gerçekleştirmiş ayrıca Ya'kûb b. İshak el-Kindî'nin Risale fi'l-akl'min Arapça metnini ve notlarla İngilizce ter­cümesini neşretmiştir.⁷⁸²

Bibliyografya :

R. J. McCarthy - Faraj Raffouli, Spoken Ara­bic of Baghdad, Beyrut 1964, [, s. XII, XXXVI; Bâkıllânî. el-Beyân (nşr. R. |. McCarthy], Beyrut 1958, neşredenin girişi, s. 11; J. D. Latham, "Obiftıary, Revd Dr. R. J. McCarthy, S| (1913-1981)", BRISME:SBulletin,W]\]/l (1981), s. 76-79; J. M. Fiey, "İn Memoriam, Le Pere Rîchard J. McCarthy, s.j.( 1913-1981 i", M/O£O,XV(1982], s. 315-316; GünayTümer, "Cizvitler", DİA, VIII, 41;ÂdilCâsimel-Beyâtî, "Irak", a.e., XIX, 110. Mustafa Sinanoğlu