Matematika fanidan davlat ta’lim standarti

3. Boshlang‘ich maktab bitiruvchisining matematik tayyorgarligiga qo‘yiladigan minimal talablar

Matematikani o‘rganish natijasida har bir o‘quvchi quyidagilarni

bilishi va tushunishi zarur:

• 1 dan 1 000 000 gacha bo‘lgan ketma-ket kelgan sonlar qatori haqida tasavvurga ega bo‘lish;

  
  

• bir xonali sonlarni qo‘shish va mos ayirish jadvallarini yoddan bilish;

  
  

• bir xonali sonlarni ko‘paytirish va mos bo‘lish jadvallarini yoddan bilish;

  
  

• sonli ifodalarda amallarni ketma-ket bajarish qoidalarini bilish;

  
  

Bajara olishi zarur:

• 1 dan 1 000 000 gacha bo‘lgan sonlarni va nol sonini o‘qish, yozish va taqqoslash;

  
  

• sonni xona qo‘shiluvchilarining yig‘indisi ko‘rinishida ifodalash;

  
  

• o‘rganilgan matematik atamalardan o‘rnida foydalanish;

  
  

• 1 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar ustida amallarni og‘zaki bajarish;

  
  

• 1 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar ustida amallarni bajarishga keltiriladigan ko‘p xonali sonlar ustida amallarni og‘zaki bajarish;

  
  

• 1 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar ustida qoldiqli bo‘lishni bajarish;

  
  

• ko‘p xonali sonlarni yozma qo‘shish va ayirish;

  
  

• ko‘p xonali sonlarni bir va ikki xonali songa yozma ko‘paytirish va bo‘lish;

  
  

• nol bilan hisoblashlarni bajarish;

  
  

• 2-3 amalli sonli (qavsli va qavssiz) ifodalarning qiymatini topish;

  
  

• bajarilgan hisoblashlar to‘g‘riligini tekshira olish;

  
  

• sodda tenglamalarni yechish;

  
  

• matnli (ikkitadan ko‘p bo‘lmagan amallarni bajarish bilan yechiladigan) masalalarni yechish;

  
  

• berilgan uzunlikka ega bo‘lgan kesmani chizg‘ich yordamida chizish, berilgan kesma uzunligini o‘lchash;

  
  

• o‘rganilgan geometrik shakllarni tanish va ularni (chizg‘ich yordamida yoki qo‘lda) katakli qog‘ozga chizish;

  
  

• to‘g‘ri to‘rtburchak va kvadratning perimetrini hisoblash;

  
  

• kattaliklarni ularning son qiymatlariga ko‘ra taqqoslash va ularni turli o‘lchov birliklarida ifodalash;

  
  

Orttirilgan bilim va ko‘nikmalardan amaliy faoliyatda va kundalik turmushda (quyidagi holatlarda) foydalanishi zarur:

• o‘rab turgan atrof muhitida mo‘ljal (orientr) olish (manzilga yetib borish marshrutini rejalashtirish, harakatlanish yo‘lini tanlash va hokazo);

  
  

• narsalarni turli xususiyatlari: uzunligi, yuzi, massasi, sig‘imi bo‘yicha taqqoslash va tartibga solish:

  
  

• soat yordamida vaqtni aniqlash (soat va minutlarda);

  
  

• kundalik turmush vaziyatlari (xarid, uzunliklarni o‘lchash, massani tortish va hokazo)ga oid masalalarni yechish;

  
  

• buyumlarning o‘lchamlarini ko‘z bilan “chamalab” baholash;

  
  

• turli geometrik shakllardan foydalanib mustaqil kichik konstruktorlik faoliyati elementlarini bajarish.