Materialshunoslik 2016. p65

likvidus chizig‘i deb aytiladi (lotin tilida — suyuq degan ma’-
noni bildiradi). DBE chizig‘i solidius chizig‘i deb aytiladi
(solidius — lotin tilida qattiq degan ma’noni bildiradi).
Takrorlash uchun savollar
1. Metall va metallmas moddalar orasidagi farq nimada?
2. Qora metallarga qaysi metallar kiradi?
3. Rangli metallarga qaysi metallar kiradi?
4. Materialshunoslik va materiallarni tekshirish fani qanday izoh-
lanadi?
5. Texnikada ishlatiladigan asosiy metallar haqida nimalarni bilasiz?
6. Metallarning õossalari qanday ta’riflanadi?
7. Materialning qattiqligi deganda nima tushuniladi va uni aniqlash
usullari qanday?
8. Metallarning ichki tuzilishini tushuntirib bering.
9. Kristall panjaralarning qanday turlari bor?
10. Qotishma deb qanday moddaga aytiladi? Qotishmalarning qanday
turlari bor?
600
500
400
260
200
100
0 5 10 13 20
40
60
80
Sb 100 %
300
327
A
B
C
D
E
630
Pb % 100 95 90 87 80
60
40
20
0
8-rasm. Qotishmalarning holat diagrammasi.
?

---

19


 
II B O B
TEMIR-UGLEROD QOTISHMALARI
Bu bobda keltirilgan mavzularni o‘rganish natijasida
quyidagi bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lasiz:
• temir va uning xossalari;
• temir — uglerod qotishmalari;
• cho‘yanlar, ularning turlari va marka(rusum)lanishi;
• po‘latlar va ularning xossalari;
• po‘latlar tasnifi va markalanishi;
• po‘latlarning mashinasozlikda qo‘llanilishi;
• po‘lat va cho‘yanning ichki tuzilishini mikroskop yor-
damida o‘rganish.
2.1. Temir-uglerod qotishmalarining