Materialshunoslik 2016. p65

BO‘YICHA KO‘RSATMALAR
1. Amaliy mashg‘ulot va laboratoriya ishlarini bajarish
vaqtida rioya qilish lozim bo‘lgan xavfsizlik texnikasi qoidalarini
o‘rganish
• Laboratoriya xonasidagi jihozlar va dastgohlar bilan
tanishish.
• Jihoz va dastgohlarni ishlatish qoidalarini o‘rganish.
• Xavfsizlik texnikasi qoidalari bilan tanishish.
2. Metall va qotishmalarning makro va mikrotahlili
a) metallografik mikroskopning tuzilishi va ishlashini
o‘rganish (Geyns va Bauman usullari):
• metall namunalar va mikroshliflar tayyorlash;
• metallarning siniq yuzalari ko‘z bilan qarab va lupalar
yordamida tekshiriladi;
• ma’lum usullar bilan metallardagi likvatsiya hodisasi
aniqlanadi;
b) metallarning ichki tuzilishini o‘rganish uchun „mik-
roshlif“ tayyorlash, metallografik mikroskop tuzi-
lishini va uni ishlatishni o‘rganish:
• o‘quvchilar mikroshlif tayyorlash metodikasini o‘r-
ganib, ularni tayyorlaydilar;
• metallografik mikroskopning tuzilishini, ishlash prin-
siðini o‘rganib, tayyor mikroshlifni mikroskopga qo‘yib,
ichki tuzilishini o‘rganish metodikasi bilan tanishadilar va
hisobot yozadilar;
d) po‘latlarning ichki tuzilishini mikroskop yordamida
o‘rganish (mikrotahlil):
• tayyor mikroshliflarni mikroskopga qo‘yib (katta-
lashtirish ixtiyoriy tanlanadi), po‘lat markasini, mexanik
xossalarini, ishlatish sohasini aniqlab, jadval to‘ldiriladi;
e) cho‘yanlarning tuzilishini mikroskop yordamida o‘r-
ganish:
• laboratoriya ishi po‘latlarning ichki tuzilishini o‘rganish
tartibida bajariladi;
• cho‘yanlarning markalanishi ma’lumotnomadan olinadi
va jadval to‘ldiriladi.

---

76
3. Metall va qotishmalarning qattiqligini aniqlash
Metallarning qattiqligini Brinell usulida aniqlash:
• TSH—2M turidagi Brinell o‘lchov asbobi tagligiga tay-
yorlangan va tayyor namuna komplekti qo‘yilib, ma’lum
usul bilan sharcha namunaga botiriladi;
• kuchlanish olingandan keyin lupa yordamida sharcha
izining diametri aniqlanadi va Brinell bo‘yicha formula
orqali qattiqlik hisoblab topiladi;
• topilgan natija jadval bilan taqqoslab ko‘riladi.