Mavzu -1: Axborot texnologiyasining ichki va tashqi omillari. Axborot uzatish usullari. O`qitishda axborot texnologiyalari. Reja

Mavzu -1: Axborot texnologiyasining ichki va tashqi omillari. Axborot uzatish usullari. O`qitishda axborot texnologiyalari.
Reja:

1. 
   Axborot texnologiyalari nima
   
2. 
   «Axborot texnologiyasi» fani urganish metodlari
   

3 Axborot texnologiyalarining rivojlanishini belgilovchi ichki va tashqi omillar

4. 
   Jamiyatni axborotlashtirish
   

Yangi o’quv fani bulgan «Axborot texnologiyalari» fanida axborotlar, ularning xossalari, axborot tizimlari va vazifalari, axborotlarni qayta ishlash, axborotlarning amaliy axamiyati va boshqa xususiyatlari urgatiladi. «Axborot texnologiyasi» fani matematika, fizika, informatika va boshqa qator fanlar bilan bevosita bog’liq,.
«Axborot texnologiyalari» iborasidagi «texnologiya» suzi lotincha «texnos» — san’at, xunar, soxa va «Logos» — fan degan mahnoni bildiradi. Yahni texnologiya — biror vazifani bajarishda uning turli xil usullari kurinishini bildiradi.
Axborot texnologiyalari axborotlarni yigish, sakdash, uzatish, qayta ishlash usul va vositalari majmuidir.
Axborot texnologiyasining vujudga kelishi va rivoj-lanishini belgilovchi ichki vatashk,i omillar mavjud bo’lib, ular-ni quyidagicha tavsiflash mumkin:
Ichki omillar — bu axborotlarning paydo bulishi (yaratili-shi), turlari, xossalari, axborotlar bilan turli amallarni ba-jarish, ularni jamlash, uzatish, saqlash va x..k.
Tashqi omillar — bu axborot texnologiyasining texnika-uskunaviy vosi­talari orqali axborotlar bilan turli vazifalarni amalga oshirishni bildi­radi. Axborot texnologiya­sining texnik vositala-ridan namunalar 1-rasmda keltirilgan.»
Axborot texnologiyasi­ning mazmunini quyida-gi oddiy bir misol bilan tuShuntirishga x.arakat qilamiz. Siz biror ma’lumot xaqida boshqa bir viloyat (respublika, qit’a) da yashovchi urtogin-giz bilan fikr almashmok,chisiz, deylik. Buni turli yullar orqali amalga oshirishingiz mumkin. Siz urtogingizga uz fikringizni (uz navbatida, urtogingiz xam sizga javoban) quyidagi usul­lar orqali yetkazishingiz mumkin:

1. 
   aloqa bulimi orqali (yozma ravishda);
   
2. 
   telefon tarmoqlari orqali (og’zaki);
   
3. 
   zamonaviy telekommunikatsiya vositalari orqali. Xayotiy tajriba Shuni kursatadiki, bu usullardan foydalanish natijalari turlicha bo’ladi va natijalarga k.arab, kaysi usul-dan foydalanishni uzingiz belgilab olasiz.
   

Bozor iktisodiyoti sharoitida, albatta, biror yumushni baja-rishdan oldin uni amalga oshirish uchun ketadigan mablamarni chamalab kurishingiz lozim, aks holda uni amalga oshira olmas-ligingiz mumkin. Albatga, yuk,orida kursatilgan usullardan foy-dalanish uzatilayotgan axborot mazmuni va mox.iyatiga bog’liq,.
Pirovardida, uzingiz uchun ik,tisodiy jixatdan eng arzon (xech bulmaganda arzonrogi) va sifati yuqori bulgan usulni belgilab olasiz.
Axborotni uzatish usullariga kelsak, 1 va 2-bandda kursatil­gan usullar bilan yeshligingizdaek. tanishib olgansiz va undan foydalanishni yaxshi bilasiz. Zamonaviy telekommunikatsiya vositalaridan foydalanish esa ular bilan mulok.ot kunikma va ma-lakalariga bog’liq,. Shuning uchun, dastlab zamonaviy telekommu­nikatsiya vositalarining uzi nimaligini bilib olishingiz kerak
Zamonaviy telekommunikatsiya vositalari imkoniyatlari juda keng tizim bo’lib, unga «Informatika va xisoblash texnikasi asoslari» fanidan ma’lum bulgan Kompyuter, mulg’timedia vo- italari, Kompyuter tarmoqdari, internet, intranet kabi tu-Shunchalardan tashk.ari qator yangi tuShunchalar xam kiradi. Bo’larga axborot tizimlari, axborot tizimlarini boshqarish, axborotlar-ni uzatish tizimlari, ma’lumotlar ombori, ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi, bilimlar ombori kabilar kiradi.
XX asrning 90-yillaridan boshlab axborotlashtirish soxasi keskin rivojlanib ketdi. Bizning asrimiz, yangi XXI asrni ax­borotlashtirish va kommunikatsiya asri deb bejiz atashmaydi. Ax­borotlashtirish nima va uning vazifalariga nimalar kiradi, uning asosiy xususiyatlari qanday, degan savollar xrzirgi zamon jamiyatidagi xar bir fukaroni qiziqtirishi tabiiy. Chunki inson faoliyatini axborotsiz tasavvur qilish qiyin.
Xozirgi kunda xar bir tashkilot, o’quv muassasasi, firma va ishlab chiqarishning barcha soxdlarida raxbar va xodimlar faoliya-tining samaradorligini oshirish maqsadida boshk.aruv jarayon-larini ma’lum darajada avtomatlashtirishga oid muammolarni yechish bilan Shurullanadi. Bunda ular maxsus firmalarning muta-xassislari bilan uchrashadi, ularning faoliyati bilan yakindan tanishadi, ular,ishlab chiqaradigan maxsulotlarni kuradi va pirovardida uzida avtomatlashtirish uchun kerak bo’ladigan tex­nik jixrzlarni xarid qiladi. Albatta, tashkilotlarga urnatilgan avtomatlashtirish jixozlari yildan-yilga yangilanib, tex­nik jixatdan takomillashtirib boriladi.
XX asrning so’nggi un yili mobaynida axborotlar bilan ishlash va axborotlashtirish juda rivojlandi. Bunta sabab Shundaki, kun-dalik turmushda axborotlar, ularni qayta ishlash va uzatishning axamiyati ortib bormoqda. Bu esa, uz qavbatida jamiyatning xar bir ahzosidan axborotlashtirish va axborot texnologiyalari sirlarini, uning qoida va krnuniyatlarini mukammal bilishni takrzo etadi.
Respublikamiz mustak.illikka erishganidan so’ng, axborotlash­tirish va axborot texnolgiyalaridan foydalanish yunalishida katta tadbirlar amalga oshirildi. Xukumatimiz tomonidan qabul kilin-gan «Tahlim turrisida»gi qonunda bu dasturningtub mox.iyati bayon etilgan. Shuningdek, so’nggi 5—6 yil ichida bu soxada qabul kilin-gan qator xujjatlar axborotlashgan jamiyatni kurish eng oliy insoniy orzu-niyatga aylanganligidan dalolat beradi.
Endi «Axborot texnologiyasi» fanining moxiyatini yoritishga utamiz.