Mavzu -1: Axborot texnologiyasining ichki va tashqi omillari. Axborot uzatish usullari. O`qitishda axborot texnologiyalari. Reja

Mavzu-2. Qattiq diskka xizmat ko’rsatish amallari.
Yordamchi disklarni optimallash.


Reja:

1. 
   Qattiq diskka xizmat ko’rsatish amallari
   
2. 
   Image dasturining vazifasi
   
3. 
   Xotiradagi keraksiz fayllarni o’chirishning moxiyati
   
4. 
   Diskni optimallash
   

Qattiq, diskka xizmat kursatish amallari deganda nima tushuniladi? Ma’lumki, Kompyuter elektr tarmog’iga ulanganda vin­chester diskchalari xarakatga tushadi va uning aylanish tezligi minutiga 6500 — 10000 martagacha yetadi. Bu juda katga tezlik. Xuddi Shuningdek, Kompyuterning boshqa qurilmalari xam ish jarae­nida katta kuchlanishga ega bo’ladi va elektr toki utishi natija-sida uzidan issiklik chiqaradi. Kdttik. diskka kursatiladigan xizmatlar undagi ma’lumotlarga ishlov berishdan iborat. Ularni k.anday amalga oshirishni kurib chiqamiz.

Diskdagi fayllar bilan ishlaganda operatsion tizim, uzak katalog, fayllar joylashish jadvali (FAT-Fail allocation Table), diskning yuklanish dasturi yozilgan qismidagi ma’lumotlardan foydalaniladi. Agar diskning tizimli qismi buzilsa, diskdagi ma’lumotlardan tula yoki kisman xam foydalanib bulmaydi. Disk­ning tizimli bulimini qayta tiklash mumkin. Lekin bunday ish foydalanuvchidan yuqori malaka va ko’p vaqt talab qiladi. Agar tizimli bulim fayllarini do-imiy ravishda Image dasturi yordamida nusxalanib kuyilsa, dis­kning tizimli soxasi buzilganda uni qayta tiklash ancha yengil bajariladi.
Image.exe dasturi diskning tizimli soxasi haqidagi ma’lumotlarni. Image.bak fayliga yozib qo’yadi. Ushbu faylni yuklash ja­raenida fayllar joylashish jadvali va uzak katalog haqida mah-lumotlar tasvirlanadi.
Xar safar Image. exe fayli ishga tushirilganda undagi axborot yangilanib turadi, faylning avvalgi xolati esa, Image.Bak fay­li da saqlanadi.
Image. exe faylini ishga tushirish qo’yidagicha bajariladi:
Image [disk yurituvchi nomi].
Agar disk yurituvchi kursatilmasa, faol (joriy) disk yuri­tuvchi tuShuniladi.
Image.Bak faylini xosil qilishni bekor qilish uchun Image / No back buyrug’i beriladi.
Image dasturining bajarilish vaqti juda kiska, Shuning uchun uni tez-tez bajarib turish tavsiya etiladi.
Yordamchi diskni tayyorlab qo’yish xam foydalanuvchi uchun muximdir. Yodamchi disk nima va uning vazifasi qanday, degan savolga javob beraylik. Kompyuterning boshlangich yuklanish jaraenida DOS ning tizimlarini ochish va ularni ishlatish uchun (yahni bosh-karishni buyruq. fayllarga berish uchun) BIOS dasturlaridan foy­dalaniladi. Agar bu dasturdagi ma’lumotlar buzilgan bo’lsa, Kompyuter ishga tushmaydi (yuklanish oxiriga yetmaydi) yoki ba’zi bir mantik,iy disklar (diskdan yuklanish ruy berganda) «kurinmaydi». Bunday xolatda yuk.olgan yoki buzilgan ma’lumotlarni tiklash oson ish emas, xatto mutaxassislar uchun xam talaygina vaqt talab qiladi. Bu vaziyatda Rescue dasturi yordam beradi. Ushbu dastur ma’lumotlarni (yuklash dasturini) yordamchi diskka yozib qo’yadi va ular­ni Shu diskdan qayta tiklab beradi.
Yordamchi diskni tayyorlash uchun 2—3 daqiqa vaqt sarf etiladi va xar safar DOS konfiguratsiyasi uzgartirilganda yordamchi disk­ni yangilab turish tavsiya etiladi.
Kompyuterni ishlatish jarayonida diskda juda ko’p keraksiz va Bak kengaytmali fayllar xosil bo’ladi. Xotirani kengaytirish, tozalash maqsadida qattiq disklarni keraksiz fayllardan tozalash uchun Wipeinfo dasturidan foydalanish mumkin.
Kompyuterdan kancha ko’p foydalanilsa, katgik.diskning fayl­larga tulib k.olish extimoli Shuncha ortadi. Albatta, xar qandayaxborotni u ishlatib bulingach, xotiradan o’chirish kerak bo’ladi. Lekin Shunda xam ba’zi bir «keraksiz» fayllar soni ko’payib ketadi. Bunday xollarda (ba’zan, axborot xajmi anchagina katta bulganda), axborotlarni «sikuvchi» maxsus arxivlash dasturlari kullaniladi. Arxivlash dasturlari maxsus uslublarni qo’llash xisobiga axborotlarni «sik.ish» imkonini beradi, yahni axborotning nisbatan kichik x.ajmdagi nusxasini yaratish xamda bir ni bitta faylga birlashtirish imkonini beradi. Bundam dastur-lar bilan keyingi bobda tanishasiz.
Qattiq diskdagi manzillar joylashishi yagona tizim (kurinish)ga ega bo’ladi. Bu xolat barcha kurinishdagi disklarga taal-lukdi. Diskni doimiy ishlatish jarayonida — fayllarni yozish, o’chirish, kdyta yozishda juda ko’p bush joylar xosil bo’ladi va ko’pgi-na fayllar bo’lak-bo’lak bo’lib ajralib qoladi.