Mavzu: Abdurahmon Jomiyning ta’limiy ahloqiy qarashlari va Alisher Navoiyning pedagogic qarashlari mazmuni Mashg’ulot rejasi

Buni yodda saqlang!

Alisher Navoiy bolaning voyaga yetishida, kamol topishida tarbiyaning kuch-qudratiga alohida e ’tibor beradi. Navoiy fikricha, oqil, qobiliyatli, dono inson o ‘zining kuch-quwatiga, aqlu- zakovatiga ishonadi. Shuning uchun Navoiy ilm -fanning ahamiyatini yoritib berar ekan, ilmni qorong‘ulikni yorituvchi chiroq, hayot yo‘lini nurafshon etadigan quyosh, odamlarning haqiqiy qiyofasini ko‘rsatadigan omil sifatida ta’riflaydi.

Buni yod oling!

Tufuliyat o ‘tgach ki bo‘ldi shabob, Xirad nuri soldi dumog1ichra tob. Kishining bu vaqt ikkidur holati.

Erur aqli yo nafsining quwati. Agar aqliga quw at o ‘ldi fuzun
Bulur yaxshi ishlar son rahnamun.


«Xamsa»dan olingan m azkur parchada Navoiy bolaga yoshligidan tarbiya bermasa, yigitlik davrida yomon yo‘lga tushib ketishi mumkinligini, juda yoshlikdan berilgan tarbiya esa, insonni yaxshi xulq va fazilatlar sari yetaklshini ta ’kidlaydi.

Sizga ibrat!

Navoiy tarbiya ta’siriga berilmaydigan, xalqqa musibat kelti- ruvchi fosiqlarga shafqatsiz bo‘lish kerak va ularni tarbiyalash bilan inson qatoriga qo‘shib bo‘lmaydi deb uqtiradi.
Nokasu nojins avlodin kishi boisin debon, Chekma mehnat kim, latif o‘lmas kasofat olami. Kim kuchuk birla хоЧикка necha qilsang tarbiyat. It bo'lur, dog‘i eshshak, bolm aslar aslo odami.

Demak, nokas, vijdonsiz va fosiqlarga haqiqiy kishilik xislatlarini singdirib boMmaydi.

Navoiy hayotda ilmiga amal qilish, o'rganganlarini hayotga tatbiq etish masalasiga alohida e ’tibor beradi. M asalan, и
«Maxbub ul-qulub» asarida ilm o ‘qib uni ishlatmagan kishi, urug‘ sochib hosildan bahra olmagan dehqonga o ‘xshaydi deb ta’kidlaydi.
Ilm o‘qib qilmag‘on amal maqbul, Dona sochib ko‘tarmadi maqsul.

Navoiy nazdida:

• 
  Inson uchun toj, davlat va boshqalar emas, balki eng yaxshi fazilatlar ziynatdir.
  
• 
  Barcha insoniy xislatlar odobdan boshlanadi.
  
• 
  Qanoat insoniy belgisi. U insonni yomon kunlardan asraydi. Sabr achchiqdir — ammo foyda beruvchi, qattiqdir — ammo zararni daf etuvchi, sabr shodliklar' kalitidir va bandlar ochqi-
  

chidir.
Alisher Navoiy xalqqa ish bilan ham, so‘z bilan ham, ko‘ngil bilan ham foyda keltirish kerakligini aytadi, xalq manfaati uchun ishlaydigan, xalqning baxt-saodati uchun kurashadigan kishilarni haqiqiy odam deb biladi («Xamsa»dan):
Odami ersang demagil odami. Oniki yo‘q xalq g‘amidin g‘ami.
Xalqqa yordam berishni istamaydigan, xudbin, qora ko‘ngil, hasadchi odamlar to ‘g‘risida Navoiy yozadi:
Ulki xayoli bori fosid durur, Barcha salox ahliga hosid durur.