Mavzu: Bog’lovchisiz qo’shma gap. Bog’lovchisiz qo’shma gap qismlarining birikish usullari (sanash va tobelanish ohanglari). Bog’lovchisiz qo’shma gap tarkibidagi komponentlarning mazmun munosabati



Yüklə 105 Kb.
səhifə3/6
tarix18.11.2023
ölçüsü105 Kb.
#132883
1   2   3   4   5   6
Mavzu Bog lovchisiz qo shma gap. Bog lovchisiz qo shma gap qism

Bog`lovchisiz qo`shma gaplarning katta guruhini ma’lum bir paytda ro`y bergan yoki mavjud hodisa, voqea, xususiyat, holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar tashkil qiladi. Bunday ghaplar komponentlaridan anglashilgan voqea yoki hodisaning ro`y berish tartibiga ko`ra, ikki guruhga bo`linadi:

  • Bog`lovchisiz qo`shma gaplarning katta guruhini ma’lum bir paytda ro`y bergan yoki mavjud hodisa, voqea, xususiyat, holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar tashkil qiladi. Bunday ghaplar komponentlaridan anglashilgan voqea yoki hodisaning ro`y berish tartibiga ko`ra, ikki guruhga bo`linadi:
  • A) bir paytda bajariladigan harakat-holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar.
  • B) ketma-ket ro`y beradigan harakat-holatni ko`rsatuvchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar.
  • Birinchi turdagi qo`shma gaplarda komponentlardan anglashilgan harakat-holat bir paytda ro`y beradi:
  • Mehnat kuldi, kurash zafar qozondi. (H.O.)
  • Pazandasi yopadi shirmon,
  • Qarilari kutadi mehmon. (H.O.)

II. Ketma-ket ro`y beradigan harakat holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar. Bunday qo`shma gaplarnng komponentlaridan anglashilgan harakat-holat galma-gal ro`y beradi:

  • II. Ketma-ket ro`y beradigan harakat holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar. Bunday qo`shma gaplarnng komponentlaridan anglashilgan harakat-holat galma-gal ro`y beradi:
  • To`rga katta gilam soldilar,
  • O`yinchilar kelib qoldilar. (H.O.)
  • Qo`shma gap komponentlaridan anglashilgan ketma-ketlik mazmunini yanada kuchaytirish maqsadida, ikkinchi komponentning boshlanishida bir ozdan, so`ng, keyin, undan keyin kabi so`zlar ishlatiladi:
  • Avji ketish payti, bir ozdan so`ng tong otadi. (O.)
  • Bu tipdagi qo`shma gap komponentlarining kesimlar, asosan, bir xil zamon shakli va mazmunida bo`ladi: Kecha o`zining qora pardasini yig`ishtira boshladi, ufq oqara boshladi. (I.R.)

Yüklə 105 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin