Mavzu. Buxgalteriya hisobida aktivlar va majburiyatlarini baholash uning prinsiplari

Daromad manbasiga qarab aktivlar hisobga olinganda qiymatini aniqlash

Me'yoriy hujjatlar, shuningdek, haq evaziga sotib olingan yoki tashkilotning o'zi tomonidan yaratilgan aktivlarning dastlabki qiymatiga kiritilgan haqiqiy xarajatlar tarkibini tartibga soladi. Bu xarajatlarga quyidagilar kiradi:

1. etkazib beruvchiga sotuvchiga shartnomaga muvofiq to'langan summalar;
2. aktivni sotib olish bilan bog'liq axborot va maslahat xizmatlari uchun to'lov;
3. aktiv sotib olingan vositachi tashkilotga to'langan yig'imlar;
4. bojxona to'lovlari, qaytarilmaydigan soliqlar, ro'yxatdan o'tkazish yig'imlari, davlat boji va boshqa shu kabi to'lovlar aktivga bo'lgan huquqlarni olish (olish) munosabati bilan;
5. aktivni sotib olish yoki ishlab chiqarish bilan bevosita bog'liq bo'lgan boshqa xarajatlar.
Ushbu aktivlarning haqiqiy qiymatiga olingan kreditlar va kreditlar bo'yicha xarajatlarni kiritish uchun maxsus talablarda keltirilgan.
O’zbekiston Respublika qonuni 598 soni investitsiya to’g’risida 12, 13, 23-bandlariga muvofiq, investitsiya aktivini sotib olish va yoki qurish bilan bevosita bog'liq bo'lgan olingan kreditlar va kreditlar bo'yicha xarajatlar mo'ljallangan mulk ob'ekti hisoblanadi.

Aktivlarni keyingi baholash

Baholash nuqtai nazaridan moliyaviy investitsiyalar ikki guruhga bo'linadi:

1. joriy bozor qiymatini aniqlash mumkin bo'lgan moliyaviy investitsiyalar;
2. joriy bozor qiymati aniqlanmagan moliyaviy qo'yilmalar.
Joriy almashtirish xarajatlarni aniqlashda. Auditda aktivlarni baholashning quyidagi ma’lumotlardan iborat.
1. ishlab chiqaruvchi tashkilotlardan olingan o'xshash mahsulotlar uchun ma'lumotlar;
2. davlat statistika organlari, savdo inspeksiyalari va tashkilotlarida mavjud bo'lgan narxlar darajasi to'g'risidagi ma'lumotlar;
3. ommaviy axborot vositalarida va ixtisoslashtirilgan adabiyotlarda e'lon qilingan narxlar darajasi to'g'risidagi ma'lumotlar;
4. Texnik inventarizatsiya byurosini baholash;
5. asosiy vositalarning joriy qiymati bo'yicha ekspert xulosalari.
Agar tashkilot asosiy vositalarni qayta baholashga qaror qilsa, kelajakda bunday qayta baholash muntazam ravishda amalga oshirilishi kerak. Asosiy vositalarni qayta baholashda hisoblangan amortizatsiya summasi boshlang‘ich tannarxning o‘zgarishiga mutanosib ravishda tuzatiladi.