Qoʻrgʻoshin, R -Mendeleyev davriy sistemasining IV guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 82, atom massasi 207,2. Tabiiy Qoʻrgʻoshin 5 ta barqaror izotop: 2(,2R (juda oz miqdorda), 2MR (1,5%). 206R (23,6%), 2(|7R (22,6%) va 208R(52,3%) lardan iborat.
Qoʻrgʻoshin, R -Mendeleyev davriy sistemasining IV guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 82, atom massasi 207,2. Tabiiy Qoʻrgʻoshin 5 ta barqaror izotop: 2(,2R (juda oz miqdorda), 2MR (1,5%). 206R (23,6%), 2(|7R (22,6%) va 208R(52,3%) lardan iborat.
Qoʻrgʻoshin miloddan 6—7 ming yil avval Misr, Mesopotamiya va qad. dunyoning boshqa mamlakatlari xalqlariga maʼlum boʻlgan. Ular Qoʻrgʻoshindan haykal, uy anjomlari va boshqa buyumlar yasashgan. Rimliklar Qoʻrgʻoshindan suv quvurlari sifatida foydalanishgan. Yunoniston va Qad. Rimda Qoʻrgʻoshin birikmalari — Qoʻrgʻoshin kuli RO va Qoʻrgʻoshin li oq boʻyoq 2RSO,R(ON), turli dori va boʻyoqlar tayyorlash uchun ishlatilgan.
Qoʻrgʻoshin Yer poʻstining massa jihatidan 1,6T0~3%ini tashkil etadi. Uning 80 ga yaqin minerali maʼlum (bulardan eng muhimi galenit R5). Polimetall rudalarning oksidlanish zonalarida Qoʻrgʻoshinning (90 ga yaqin) ikkilamchi rudalari hosil boʻladi, ular jumlasiga anglezit R804, serussit RSO,, krokoit RSg04, piromorfit R,(RO,),S1 kiradi. q. radioaktiv elementlarning yemirilishidan hosil boʻlgan oxirgi mahsulot sifatida uran, toriy va aktiniyrudalarida uchraydi. Biosferada Qoʻrgʻoshin oz miq-dorda va tarqoq holda boʻladi (tirik organizmda 5-10 3%, dengiz suvida ZT0_9%). Tabiiy suvlardagi Qoʻrgʻoshin ionlari loyga yutilib, vodorod sulfid taʼsirida R8 holida suv tubiga choʻkadi, natijada dengiz balchigʻida Qoʻrgʻoshin toʻplana boradi.
Qoʻrgʻoshin Yer poʻstining massa jihatidan 1,6T0~3%ini tashkil etadi. Uning 80 ga yaqin minerali maʼlum (bulardan eng muhimi galenit R5). Polimetall rudalarning oksidlanish zonalarida Qoʻrgʻoshinning (90 ga yaqin) ikkilamchi rudalari hosil boʻladi, ular jumlasiga anglezit R804, serussit RSO,, krokoit RSg04, piromorfit R,(RO,),S1 kiradi. q. radioaktiv elementlarning yemirilishidan hosil boʻlgan oxirgi mahsulot sifatida uran, toriy va aktiniyrudalarida uchraydi. Biosferada Qoʻrgʻoshin oz miq-dorda va tarqoq holda boʻladi (tirik organizmda 5-10 3%, dengiz suvida ZT0_9%). Tabiiy suvlardagi Qoʻrgʻoshin ionlari loyga yutilib, vodorod sulfid taʼsirida R8 holida suv tubiga choʻkadi, natijada dengiz balchigʻida Qoʻrgʻoshin toʻplana boradi.
Qoʻrgʻoshin yoqlari markazlashgan kub shaklida kristallanadi. Qoʻrgʻoshinning allotropik shakl oʻzgarishi yoʻq; suyuqlanish temperaturasi 327,4°, qaynash temperaturasi 1725°, zichligi 11,34 g/sm3. Qoʻrgʻoshinning oʻz birikmalaridagi oksidlanish darajalari +2 va +4; kimyoviy faol element emas. Qoʻrgʻoshinning R20, RO, R02, R304va R203tarkibli oksidlargʻgmaʼlum. Kis-lorodsiz sharoitda suv Qoʻrgʻoshinga taʼsir etmaydi. Qning R (ON) va R(ON)4 tarkibli gidroksidlari amfoter. vodorodli birikmasi RN4rangsiz gaz, beqaror modda, u R va N2ga parchalanadi.
