Mavzu: duradgorlikning xalq turmushidagi roli

13-MAVZU: MIX YOG`OCH MIXLARNI TANLASH
Reja:
1.Yog’och va faner buyumlarnimixlar bilanyig‘ish
2.Detallarni mixlar yordamida biriktirish
3. Mix va burama mixlar yordamida oddiy birikma tayyorlash texnologiyasi.
Yog’och vafaner buyumlarnimixlar bilanyig‘ish Duradgorlik ishida detallarni turli usullarda, shu jumladan, mixlar yordamida ham o’zaro biriktirishmumkin. Sanoatda yuqoriligi, uzunligi va kallaklari xar xil mixlar ishlab chiqariladi . Mixlar yumshoq pulat simdan tayyorlanadi. Yogo’chdetallarni mixlar yordamida yirish uchun qollanadigan asosiy asboblar bolga, ombur va bigizdan iboratdir Detallarni mix yordamida tо‘g‘ri va mustaxkamroq biriktirish uchun yig‘iladigan qismlarni bir-biriga zichlab qunt bilan moslanadn. Mixlar kо‘pincha ingichkaroq detallarni yо‘g‘onroq detallarga, fanerni taxtaga, reykani tо‘sinchalarga markam biriktirishda ishlatiladi. Detallarni mixlar yordamida biriktirish:
bigiz bilan teshk hosil qilish, b-mixni tolaning bо‘ylamasiga qoqishbmihnitolalarga burchak ostida qoqish. Detallarni mustahkam birikishi uchun mixning uzunligi qoqiladigan detalning qalinligidan 2—3 baravar katta bо‘li- shi kerak. Mixning diametri esa detalning qalinligidan kampoq bо‘lishi lozim. Aks holda detal yorilib ketishi mumkin. Mix qoqiladigan joy detalning chetidan yoki uchidagi qirrasidan eng kami detal qalinligining yarmicha oraliqda bо‘lishi lozim. Mix qoqiladigan joyni oldin bigiz bilai chuqurcha qilib olish xam maqsadga muvofiqdir
a). Mixni qokishda avval uning kallagiga sekinsekin urish va mix о‘zagining yarmi ichkariga kirgach qattiq zarblar bilan urish kerak. Mixni qoqishda unga bolta bilan tepadan tо‘gri urish lozim, uning о‘zagiga nisbatan burchak ostida urish yaramaydi
b). Agar mix qiyshiq ketsa yoki bukilib qolsa, achchiqlanmang! Uni maxsus kertikli bolg‘acha yoki ombur bilan sug‘urib olish kerak .Qiyshaygan, bukilgan mixlarni metall tо‘sincha yoki qattiq taxta ustida tо‘grilash va ulardan keyingi ishlarda foydalanish mumkin. Buyumning sirtini shikastlantirmas- lik uchun ombur jaglari yoki bolg‘a muh- rasi tagiga bir bо‘lak taxta yoki faner qо‘yiladi.
Detallarni yigishda xavfsiz ishlash uchun:
1. Yog‘och detallarni mix yordamida biriktirish uchun faqat sozlangan asboblar bilan ishlash kerak.
2. Ish vaqtida asboblarni dastgohning chetiga qо‘ymaslik lozim.
3. bolg‘a bilan ishlayotgan kishining orqasida turish yara- maydi.
4. Ishlovchi bigizniig uchini о‘ziga qaratib ushlab turmasligi kerak.
Yog‘och detalga mixni kokishda kul barmotslarini jaroqat- lantirmaslik uchun avval bolra bilan sekin-sekin urish lozim.
Yog'och qismlarni mixlar va vintlar bilan birlashtirish. Tirnoqlar va vintlar bilan qismlarni ulash Texnologiya bo'yicha uslubiy ishlanma.
Tirnoqlar bilan ulanish.Tirnoqlar va vintlar yog'och qismlarni ulash va metall qismlarni yog'och asoslarga mahkamlash uchun eng oddiy va eng arzon vositadir. Sanoatimiz turli navli mixlarni ishlab chiqaradi - yumaloq va kvadrat, boshi tekis va konussimon, uzunligi 15 dan 250 mm gacha va diametri 1 dan 8 mm gacha (kitob oxiridagi 1-jadvalga qarang). bajarilgan ish turi bo'yicha , materialning qalinligi va kerakli quvvat, turli o'lchamdagi mixlar ishlatiladi. Tirnoqlardagi ulanishning mustahkamligi, shuningdek, surilgan mixlar soniga, yog'och qatlamlaridagi yo'nalishiga, yog'ochning o'zi sifatiga va hokazolarga bog'liq. Uzoq va qalin tirnoq qisqa va ingichkadan kuchliroq ushlab turadi; daraxtning uchiga surilgan mix don bo'ylab surilgan mixga qaraganda ancha zaifroq ushlab turiladi. Shuni yodda tutish kerakki, yog'ochning bir qatlamiga bir-biriga yaqin joylashgan bir nechta mixlar ish qismini bo'linishi mumkin
Xuddi shu narsa tirnoqni oxirigacha juda yaqin haydashda sodir bo'lishi mumkin, ayniqsa tirnoq qalin bo'lsa va taxta yoki temir yo'l ingichka bo'lsa. Agar tirnoqlar sirtga qat'iy perpendikulyar emas, balki engil nishab bilan surilmasa, ulanish kuchliroq bo'ladi. Har doim ingichka qismini qalinroq qilib mixlang, aksincha emas. Tirnoqlarning uzunligi ingichka bo'lakning qalinligidan 2-4 barobar ko'p bo'lishi kerak. Plitalar mixlanganda, burish paytida ularning egilish yo'nalishini hisobga olishingiz kerak. Tirnoq boshi buzilmasligi uchun tashqi ko'rinish mahsulotlar, shkaflar yoki panelli eshiklar eshiklariga tor dekorativ panjaralarni (oyna boncuklar) biriktirganda, tirnoq to'liq tiqilmaydi, boshi tishlanadi, so'ngra sirt bilan yoki hatto chuqurchaga yuviladi. Tirnoq boshini avval bolg'acha zarbalari bilan tekislash orqali ham yashirish mumkin va boshning hosil bo'lgan tekisliklari yog'och tolalari yo'nalishiga to'g'ri kelishi uchun uni bolg'a bilan urish. Bolg'alangan mix yon tomonga yotqizilgan boshqa mixning boshi orqali bolg'a zarbalari bilan chuqurlashtiriladi tugatish paytida taxtada hosil bo'lgan chuqurchaga yopishtiriladi. Ba'zan mahsulotni mixlashda tirnoq o'tib ketadi. Chiqib ketgan uchi ilgakka o'raladi va bolg'a bilan yuviladi). Gipsga mix qo'yganda, u tez-tez yorilib ketadi. Tirnoq birinchi marta tushirilsa, yaxshiroq ketadi issiq suv yoki eritilgan kerosin. Kichkina simli mixlarni bolg'alashda barmoqlaringizni bolg'a bilan urmaslik uchun siz foydalanishingiz mumkin oddiy armature Bu rasmda ko'rsatilgandek egilgan yupqa po'lat simli spiraldir. Chinnigullar sarg'ishlar orasiga qo'yiladi, ular daraxtga chuqur kirguncha ushlab turadi. Spiralning sariqlari tirnoqning boshi ular orqali erkin o'tishi uchun etarlicha katta bo'lishi kerak.
Tirnoqlar odatda pense yoki bolg'a shoxlari bilan chiqariladi. Agar tirnoq taxtaga to'liq urilgan bo'lsa, uni tortib olishdan oldin uning boshi va taxta yuzasi o'rtasida bo'sh joy qo'yish kerak, aks holda boshni ushlab bo'lmaydi. Buni amalga oshirish uchun yog'ochni kesib oling yoki agar tirnoq boshqa tomondan chiqib ketsa, u biroz taqillatiladi. Qisqichbaqasimon gubkalar yoki bolg'a bilan qismni buzmaslik uchun ularning ostiga yog'och bo'lagi yoki bolta pichoq qo'yiladi. Tirnoqlarga qaraganda ko'proq bardoshli, vintlardagi ulanishlar. Vintlar yarim doira va tekis (maxfiy) boshlar bilan chiqariladi. Boshida tornavida bilan vidalanish uchun uyasi (uyasi) mavjud. Vintlar turli uzunliklarda - 6 dan 120 mm gacha (kitob oxiridagi 1-jadvalga qarang). Uyda vintlardek tez-tez ishlatiladi: taxta qoplamasi, kontrplak, yog'ochga qo'shimcha jihozlar, vintli kalitlar, rozetkalar va boshqalarni ulash uchun. Vintlarni ishlatganda, siz quyidagi qoidalarga amal qilishingiz kerak. Birinchidan, vintlarni burab qo'ymoqchi bo'lgan joylarni qalam yoki ov bilan belgilang. Shundan so'ng, silindrsimon qismdan bir oz kichikroq diametrli teshik qilish uchun gimlet yoki matkapdan foydalaning. Vintning vint qismi uchun va kichik vintlar uchun teshikni avl bilan teshish mumkin. Vintlarni butun daraxtga teshiklarisiz burama qilish ancha qiyin, ulanishning kuchi bundan oshmaydi va bundan tashqari, bu qismning bo'linishi bilan yakunlanishi mumkin. Vintlar tornavida bilan bosh yuzasiga to'xtaguncha vidalanadi. Boshning uyasi odatda yog'och qatlamiga o'rnatiladi.
Qatlamli boshli vintlar uchun sirt yaqinidagi teshik o'ralgan. Buni skameykali matkap yordamida qilishingiz mumkin, agar sizda yo'q bo'lsa, o'zingiz uchun qulay taymer qilish oson. Buni amalga oshirish uchun, B da ko'rsatilganidek, pastdan vint boshi arra bilan kesilishi kerak.
Duradgorlikda detallami oddiy mixlar bilan va burama mixlar. shunip yordam ida biriktirish mumkin. Duradgorlikda faqatjudaqo'poi buyumlarga metall m ixlar qoqiladi. M ixning yo'g'onligi diametri u qoqiladigan detaining qalinligidan oshmasligi kerak.