Mavzu: duradgorlikning xalq turmushidagi roli

19-MAVZU: YELIMLANGAN CHOKLARNI TOZALASH
Yelimli birikma - mashina detallari, qurilish konstruksiyalari, mebellar, yengil sanoat buyumlari va b.ning yelim yordamida tayyorlanadigan ajralmas birikmalari. Ye. b. turli xil materiallarni mahkamlashga imkon beradi. Poʻlat, alyuminiy, jez, tekstolit, getinaks, shisha, faner, yogʻoch, gazlama, plastmassa, rezina va b. materiallardan buyumlar tayyorlashda Ye. b. foydalaniladi. Jihozlarni yigʻish va inshootlarni qurishda Ye. b. payvandlash, parchinlash va b. usullarning oʻrnini qoplashi mumkin. Siljishga yoki bir tekis uzilishga duchor boʻladigan birikmalarda Ye. b. usuli qoʻllaniladi. Ye. b. choki juda mustahkam boʻlib chiqadi. Mas, plastmassalarning yelimlangan choki mustahkamligi material mustahkamligidan ham yuqori boʻladi, lekin Ye. b. uzoqqa chidamaydi. Ye. b. uchun duradgorlik yelimlari, universal (hammabop) yelimlar, organik va anorganik yelimlar ishlatiladi (qarang Yelim). Елимлаш бир томонлама ва икки томонлама ҳам бўлиши мумкин. Бир томонлама елимлашда, елимни фақат битта деталь сиртига, икки томонлама елимлашда эса иккала деталь сиртига суртилади. Бир томонлама елимлаш билан деталларнинг толалари бўйламасига, икки томонлама елимлаш билан эса толалари кўндалангига бириктирилади. Ҳўл ёғочларни елимлаш мумкин эмас. Тўғри тирноқли ва Т симон бирикмаларни елимлашга тайёрлашда уларнинг сиртига дурадгорлик ёки казеин елими суртилади. Шундан кейин тирноқли бирикманинг деталлари бириктирилади. Бунда тирноқ уяга ёки гўшага зич жойлашуви ҳисобга олинади. Бунинг учун тирноқли бирикма деталларининг бирига тўқмоқ билан ёғоч қистирма орқали секин-секин урилади
Yig‘ilgan tirnoqli birikmalardagi burchaklarning 90° bо‘lishi gо‘niya bilan tekshiriladi. Ana shu talablar bajarilgach, tirnoqli birikmalar bilan yig‘ilgan buyumlar tirnoq, uya va gо‘shaning zich birikishini ta’minlaydigan maxsus iskanja moslamalarga joylashtiriladi va shu holatda yelim batamom qotgunicha saqlanadi. Ishlab chiqarish sharoitida tirnoqli birikmali buyumlarni yig‘ish maxsus uskunalar yordamida bajariladi. Bu uskunalar buyumlarning geometrik shakli tо‘g‘ri bо‘lishini, moslashtirilgan birikmalarning mustahkamligini va mehnatning yuqori unumdorligini ta’minlaydi.