Muammolisavol: Proеksiyalar o`qining yo`nalishi (OX) nimaga qarab bеlgilanadi?
Umumiy vaziyatda berilgan AB(AB, AB) kesmaning uzunligi aniqlanai. (4-shakl) buning uchun umumiy vaziyatda berilgan va kesmaga parallel qilib, gorizontal yoki frontal proyeksiyalar tekisligini yangi proyeksiyalar tekisligi bilan almashtiramiz.
EpyurdamasalaniyechishuchunyangiO1X1 proyeksiyalaroqinikesmaning biror, masalan, AB gorizontal proyeksiyasiga parallel qilib olamiz.
Demak O1X1, VGH proyeksiyalar tekisliklar sistemasida AB kesma V proyeksiyalar tekisligiga parallel boladi va bu tekislikda haqiqiy uzunligiga teng bolib proyeksiyalanadi.
UmumiyvaziyatdagiP(PHPV)tekisliknifrontalproyeksiyalovchitekislik vaziyatiga keltirish talab etiladi.(5-shakl)
Malumki frontal proyeksiyalovchi tekislikning gorizontal izi Ox oqiga perpendikulyar boladi. Demak umumiy vaziyatdagi P tekislikni frontal proyeksiyalovchi vaziyatga keltirishuchunyangiO1X1 proyeksiyalaro’qinitekislikningPH gorizontaliziga perpendikulyar qilib olamiz.
Tekislikning yangi PV frontal izini O1X1 proyeksiyalar oqi bilan tekislik PH iziningkesishishnuqtasiPx1 danotkazamiz.TekislikningyangiPViziningyonalishini aniqlash uchun tekislikning PV iziga tegishli biror masalan, A nuqta (epyurda A va A) olib, uning yangi A1 proyeksiyasini yasaymiz. Tekislikning yangi PV izini Px1 va A1nuqtalardan otkazamiz. Chizmada korsatilgan burchak P tekislikning H tekislik bilan tashkil etilgan burchagi boladi.
Proyeksiya tekisliklari shunday almashtirilsinki, berilgan AB tog`ri chiziq yangitekislikdanbirigamasalanH1 gaproyeksiyalovchi(perpendikulyar)bolibqolsin. (7.6-shakl)
V tekislikni AB ga parallel bolgan yangi V1 tekislikka almashtiramiz. Buning uchunO1X1||ABqilibolamiz vaA1B1niproyeksiyasiniquramiz.KeyinHtekislikniV ga vaA1B1 ga H1 almashtiribO2X2 oqiniA1B1 gaperpendikulyarqilibchiqamiz va chiziqning yangi gorizontal proyeksiyasi (A2B2) ni topamiz. Yangi V1H1 sistemada AB tog`ri chiziq H1 ga perpendikulyar, chunki uning frontal proyeksiyasi A1B1O2X2 yangi gorizontal proyeksiyasi (A2B2) esa bir nuqta bolib qoladi.
Muammoli savol: Nima uchun tarzida bo`ladi?
С
yangi proеksiyasi bitta to`g`ri chiziq
Proyeksiya tekisliklaridan biri masalan, V tekislik V1 ga shunday almashtirilsinki berilgan ABC yangi tekislikka proyeksiyalovchi bolib qoladi. (7-shakl)
Berilgan ABC uchburchak yangi sistemada frontal proyeksiyalovchi bolib qolish uchun yangi V1 tekislikABC uchburchakka ham, H tekislikka ham perpendikulyar bolishi kerak. Buning uchun berilgan uchburchak C1 gorizontal otkazamiz va tekislikni gorizontalga perpendikulyar qilib olamiz. Shu maqsadda V1 tekislikning gorizontal izini, yani O1X1 oqini gorizontalning gorizontal proyeksiyasini perpendikulyar(O1X1O1)qilibchizamiz.Uchburchakniyangiproyeksiyasi(ABC) bir tog`ri chiziq tarzda boladi. Demak ABC uhburchak V1 ga perpendikulyar yani frontal proyeksiyalovchi tekislik bolib qoladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
Azimоv T.J. Chizma geоmetriya. O’quv qo’llanma. T.: TDTU, 2005 y.
Akbarоv A. Chizma geоmetriya va muhandislik grafikasi. Tоshkent 2005 y.
Abdurahmonov Sh. Chizma geоmetriya. Darslik. “Alloqachhi” Toshkent 2005 y.
Sоdiqоva G.Ya Chizma geоmetriya va muhandislik grafikasi. Tоshkent –O’zbekistоn. 2003 y.
Murоdоv Sh va bоshqalar. Chizma geоmetriya kursi, «O’qituvchi» Tоshkent-1988
Qirg`izboеv Yu., Sobitov E., Raxmonov I. va boshqalar «Mashinasozlik chizmachiligi kursi. Toshkеnt-1981
Yodgorov J. Chizma geоmetriya. Darslik. “Turon-Iqmol” Toshkent 2007 y.
Xоrunоv R., Akbarоv A. Chizma geоmetriyadan masalalar yechish metоdlari «O’qituvchi» Tоshkent-1985.