Mavzu: geografik bashorat

Blist-so’rov” savollari.

№	Savol	Javob
1.	Noutbukni dastlab qaysi firma ishlab chiqqan?
2.	Shaxsiy kompyuter bilan noutbuklarning asosiy farqlari nimada?
3.	Noutbuk, netbuk, planshet vazifalarini sanab bering?
4.	Noutbuk turlarini sanab bering?
5.	Eng zamonaviy noutbuklar va ularning parametrlari haqida ma’lumot bering?
6.	Macbook pro M1 noutbuk haqida aytib bering
7.	Portativ kompyuterlar qanday qismlarga bo`linadi?

ASUS

ACER



Macbook M1






Notebook modellari







APPLE






HP








DELL




MSI




SAMSUNG



Darsning maqsadi:

O’quvchilarga tashqi xotira qurilmalari va qattiq disk haqida ma’lumot berish va ulardan qanday foydalanishni o’rgatish

1. 
   Darsda yoritilishi lozim bo`lgan tushunchalar.
   

1. 
   Noutbuklar
   
2. 
   Netbuklar
   
3. 
   Zamonaviy noutbuklar
   
4. 
   Macbuk M1
   

2. 
   Dars uchun zarur jihozlar va ma`lumot manbalari.
   

1. 
   Interaktiv doska
   
2. 
   kompyuter
   
3. 
   ekran
   
4. 
   tarqatma materiallar
   

3. 
   Darsning bosqichlari va vaqt taqsimoti.
   

1	Tashkiliy qism	5 min
2	Uyga vazifani tekshirish va baholash	15 min
3	Yangi mavzuni boshlashga hozirlik	5 min
4	Yangi mavzuni yoritish	40 min
5	Yangi mavzuni mustahkamlash va baholash	10 min
6	Uyga vazifa	5 min

4. 
   Tashkiliy qism
   

• 
  Salomlashish
  
• 
  Davomatni aniqlash
  
• 
  Tozalik
  
• 
  O`quv qurollari
  
• 
  Uyga vazifani tekshirish
  

5. 
   O`tilgan mavzu bo`yicha o`quvchilarni sinash va baholash.
   

1. 
   Qanday qurilma eng birinchi hisoblash qurilmasi deb hisoblangan?
   
2. 
   Mexanik soat qanday xisoblash texnikasi turkumiga kiradi? Uning ishlash mexanizmini tushintirib bering.
   
3. 
   Qanday mexanik xisoblash texnikalarni bilasiz? Ular qanday amallarni bajarar edilar?
   
4. 
   Birinchi programmist kim bo‘lgan? Va uning roli nimadan iborat?
   
5. 
   Xisoblash texnikasi rivojlanishini matematik manbalari.
   
6. 
   Kompyuterlarning qanday tasniflash usullarini bilasiz?
   

6. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

Portativ modellar transportirovka qilish uchun juda qulaydir. Ularni ko‘p vaqtlarini xizmat safarlarida va yo‘lda o‘tkazadigan tadbirkorlar, tijoratchilar, korxona va tashkilotlarning rahbarlari ishlatadilar. Portativ kompyuterlar bilan ish joyi yo‘q bo‘lganda ishlash mumkin, ya’ni undan foydalanish uchun maxsus joy bo‘lishi shart emas. Portativ kompyuterning alohida jozibadorligi shundaki, undan aloqa vositasi sifatida foydalanish mumkin. Bunday kompyuterni telefon tarmog‘iga ulab, istalgan jo‘g‘rofiy nuqtadan turib, o‘z tashkilotingizni markaziy kompyuteri va Portativ kompyuter o‘rtasida ma’lumotlar almashishingiz mumkin. Ma’lumotlar almashish, buyruq va farmoyishlarini yetkazish, tijorat ma’lumotlarini ma’ruza va hisobotlarni olish ana shunday tarzda amalga oshirishlari mumkin. Ish joyida foydalanish uchun portativ kompyuterlar uncha qulay emas, ammo ularni statsionar (turg‘un) foydalanadigan stol kompyuterlariga ulash mumkin.

Blok kompyuterlar (Manframe Computer)-fan va texnikaning turli sohalariga oid masalalarni yechishga mo`ljallangan. Ularning amal bajarish tezligi va xotira hajmi superkompyuterlarnikiga qaraganda bir-ikki pog`ona past. Bularga misol sifatida AQShning CRAY (krey), IBM 390, 4300, IBM ES/9000, Fransiyaning Borrous 6000, Yaponiyaning M1800 rusumli kompyuterini va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin.

Minikompyuterlar (kichik kompyuterlar) hajmi va bajaradigan amallar tezligi jihatidan blok kompyuterlardan kamida bir poQona pastdir. Shuni aytish joizki, ularning gabariti (hajmi) tobora ixchamlashib, hatto shaxsiy kompyuterdek kichik joyni egallaydiganlari yaratilmoqda. Bunday kompyuterlar turkumiga ilk bor yaratilgan PDP-11 (Programm Driver Processor-dasturiy boshqaruv protsessori) turkumini, ilgari harbiy maqsadlar uchun ishlatilgan (maxfiy hisoblangan) VAX, SUN turkumli kompyuterlar, IBM 4381, Hewlett Packard firmasining HP 9000 va boshqalar minikompyuterga misol bo`la oladi. Shuni aytish joizki, minikompyuterlar o`zlarining “katta og`alari” Manframe kompyuterlarni imkoniyatlari darajasiga ko`tarilib bormoqda. Buning uchun tarixga nazar solish va hozirgi ularning taraqqiyotini kuzatish yetarli.

Shaxsiy kompyuterlar hozirda korxonalar, muassasalar, oliy o`quv yurtlarida keng tarqalgan bo`lib, ularning aksariyati IBM rusumiga mos kompyuterlardir.

IBM rusumiga mos kompyuterlar deganda, ularning turli kompaniyalar ishlab chiqarilishiga qaramay ham texnik, ham programma ta'minoti mosligi, ya'ni bir-biriga to`g`ri kelishi nazarda tutiladi. Bunday kompyuterlar hajmi jihatidan kichik (bir stol ustiga joylashadi), amal bajarish tezligi, masalan PENTIUM-3 MMX protsessori o`rnatilgan kompyuterlarida hozirgi kunda 750-1000 megagersni, xotira hajmi esa 64-128 megabaytni tashkil qiladi. Bu ko`rsatgichlar o`ta tez o`zgarib, har ikki yilda kompyuterlar imkoniyati ikki baravar oshishi, ularning narxi esa shunchaga arzonlashishi tendensiyasi kuzatilmoqda. Bugungi kunda Pentium IV kompyuterlari ham jahon bozorida keng tarqalmoqda. IBM PC moslik kompyuterlarini yuzlab firmalar ishlab chiqarmoqda. Bular IBM, Compaq, Hewlett-Packard, Packard Bell, Toshiba, Apple, Siemens Nixdors, Acer, Olivetti, Gateway, SUN va boshqa firmalardir. Shuni aytish joizki, yuqorida nomlari zikr etilgan firmalar ishlab chiqargan kompyuterlar (bradename) - “Oq yasalgan”, Janubiy-Sharqiy mamlakatlarda: Malayziya, Xitoy, Tayland, Koreya va boshqa mamalakatlarda yuqorida nomlari keltirilgan firmalar litsenziyasi asosida ishlab chiqarilgan kompyuterlar “Sariq yasalgan” nomga ega. Firma nomlari ko`rsatilmagan kompyuterlar esa “nomsiz kompyuterlar” (noname)deb yuritiladi. Ayniqsa, keyingi guruh kompyuterlarni sotib olishda ular yaxshi tekshiruvdan (testlar yordamida) o`tkazilishi lozim. Shaxsiy kompyuterlar uchun uning muhim ko`rsatkichi ishlash kafolatining (kamida uch yil) bo`lishi muhim. Shu bilan birga, bunday kompyuterlarni sotib olganda litsenzion programma ta'minoti va tegishli adabiyotlar bilan birga berilish imkoniyati mavjudligi nazarda tutilishi kerak.

Notebook kompyuterlar. Notebook kompyuterlar hajmi ancha ixcham bo`lib, ammo bajaradigan amallar soni, xotira hajmi shaxsiy kompyuterlar darajasiga ko`tarilib bormoqda. Ularning qulaylik tomonlaridan biri ham elektr energiyasidan, ham ichiga o`rnatilgan batareyalarda uzluksiz (batareyani har safar almashtirmasdan) ishlashi mumkinligidir.

Bunda batareya quvvati energiyaga ulanishi bilan o`zi zarad ola boshlaydi va u batareya bir necha yillarga mo`ljallangan bo`ladi. Hozirda bunday Notebooklarni IBM, Compaq, Acer, Toshiba va boshqa firmalar ishlab chiqarmoqda. Tabiiyki, bunday kompyuterlar o`z imkoniyatlari nuqtai nazaridan shaxsiy kompyuterlarga tenglashayotganini nazarda tutilsa, uning narxi baland bo`lishini sezish qiyin emas. Bundan tashqari, bunday rusumli kompyuterlar 8-10 yil mobaynida buzilmasdan ishlash qobiliyatiga ega. Ular shaxsiy kompyuterlar uchun yaratilgan operatsion sistemalar MS DOS, qobiq programmalar, Windows ning oxirgi versiyalarida va boshqa operatsion sistemalar boshqaruvida ishlaydi.

Hozirda Notebook kompyuterlaridan ham ixcham cho`ntak kompyuterlari ham ishlab chiqilmoqda. Ular ham tabiiyki, operatsion sistema boshqaruvida ishlaydi va ular turli soha masalalarini yechishga qodir.

Ixtiyoriy kompyuterning ishlash prinsipini birinchi bo`lib ingliz olimi Charlz Bebich va uning g`oyasini mukammallashgan ko`rinishini Djon Fon Neyman taklif qilgan. Uning prinsipi programma asosida boshqariladigan avtomatik ravishda ketma-ket ishlash g`oyasidan iborat. Hozirda ko`p kompyuterlar shu g`oya asosida ishlaydi. Lekin keyingi paytlarda ko`p protsessorli kompyuterlar, ya'ni bir vaqtda programmaning bo`laklarini ketma-ket emas, parallel bajaradigan kompyuterlar ham yaratilganligini eslatib o`tish joizdir. Shunday qilib, kompyuter avvaldan tuzilgan programma asosida ishlaydi. O`z navbatida programma qo`yilgan masalani kompyuterda yechish uchun qandaydir programmalash tilida yozilgan buyruqlar (operatorlar) ketma-ketligidir. Programmalash tilida tuzilgan programmalar maxsus tarjimon programmalar yordamida kompyuter tiliga o`tkaziladi. Kompyuter tili 0 va 1 lardan tashkil topgan, ma'lum qoidalar asosida yoziladigan ketma-ketliklardan iborat. Djon Fon Neyman prinsipi bo`yicha avtomatik ravishda bajariladigan programma avval kompyuterning xotirasiga kiritiladi (yuklanadi). Xotirada turgan programma asosida programmani tashkil etuvchi har bir operator ketma-ket bajariladi.

1. Asus Zenbook

Narx: $949.99

Asus Zenbook bizning ro'yxatimizda ekanligiga ajablanasizmi? Texnikani o'qing.Tadqiqotlarga ko'ra, Asus Zenbook Dizayn sinfidagi eng yaxshilaridan biridir. Ushbu qurilma ajoyib va ​​o'ziga xos xususiyatlarga ega. Bu ming dollar olish mumkin bo'lgan eng yaxshi premium noutbuk. U o'ziga xos uslub va tezlikning noyob uyg'unligiga va batareyaning zo'r umriga ega bo'lib, uni yagona o'ziga xos xususiyatga aylantiradi.Displey xususiyati haqida gapirganda, u juda yomon va nafaqat yaxshi. u zerikarli kameraga ega, aniqligi yo'q va bir-biriga uyg'unlashgan ranglarga ega.

• 
  Saqlash: 16 GB operativ xotira va 512 GB SSD
  
• 
  Protsessor: Intel Core i7-8565U
  
• 
  Batareya muddati: 14 soat
  
• 
  Og'irligi: 2.6 funt
  

2. Samsung Notebook 9 Pro

Narxlari oralig'i: $1,349.99

Agar siz tez, sokin va yorqin displey va yaxshi xususiyatlarga ega bo'lgan kuchli noutbukni qo'lga kiritmoqchi bo'lsangiz Samsung Notebook 9 Pro to'g'ri tanlov.Garchi bu Samsung-ning so'nggi mahsuloti bo'lmasa-da, u sizning ishingizni bajarishi mumkin. Shuningdek, u sizning videongizni tahrirlash, fotoshop loyihalari va hatto simulyatsiya va kodlash haqida ham g'amxo'rlik qilishi mumkin.Ushbu qurilmaning yana bir qiziqarli xususiyati shundaki, u noyob xususiyat bo'lgan sohaga qaramasdan har qanday muhandislik dasturlarini boshqarishi mumkin.Klaviatura haqida gap ketganda, ushbu qurilmaning klaviaturasini ko'rganingizda, uni Apple tomonidan qilingan deb o'ylaysiz. Fon yoritgichi yoqimli va samarali va bu sizga yaxshi yozuv tajribasini berishi mumkin.Yagona kamchilik - bu grafik kartaning eskirganligi. lekin hech qachon tashvishlanmang, bu sizga yaxshi xizmat qilishi mumkin.

• 
  Operativ xotira va saqlash: 16 GB DDR4 RAM va 256 GB SSD
  
• 
  Protsessor: Intel i7-8550U
  
• 
  Batareya muddati: 12 soat
  
• 
  Og'irligi: 2.84 funt
  
• 
  Ekran: to'liq Hd 13 dyuymli sensorli ekran
  

№3. HP Specter x360

Narxi 870 $

Muhandislik dasturini sotib olish uchun yaxshi noutbukni ko'rib chiqayotganda, HP Specter x360 yaxshi tanlovdir. Bu premium qurilmaning barcha belgilariga ega va quyuq kulrang kumush rangda mavjud.Ushbu noutbuk muhandislik fakulteti talabalari uchun eng yaxshi noutbuklardan biri, shuningdek brendning so'nggi modellaridan biridir.HP Specter x360 ikki xil versiyaga ega; 13 dyuym va 15 dyuymli versiya, ammo muhandislik talabasi sifatida 13 dyuymli versiya siz uchun yaxshi tanlovdir.Qizig'i shundaki, ushbu muhandislik noutbuki uni boshqa noutbuklardan ajratib turadigan o'ziga xos xususiyatlarga ega. ba'zi fazilatlar quyidagilarni o'z ichiga oladi; ekranning ajoyib ko'rish burchaklari, HP Pen va juda yuqori batareya quvvati. Ushbu noutbukning birdan-bir kamchiligi shundaki, trackpad o'rtacha darajada o'rtacha va uni ko'chirish oson emas.

• 
  Displey: 13 dyuymli va 1.5. 6 dyuym
  
• 
  RAM: 16GB RAM
  
• 
  Protsessor: Intel Core i7
  
• 
  Batareyani zaxiralash: 8 soat
  
• 
  Grafika: Nvidia GeForce GTX 1050Ti Max-Q dizayni bilan
  
• 
  Ekran: 15.6 dyuym, 3840 x 2160 pikselli sensor
  
• 
  Saqlash: 512 GB - 2TB SSD
  
• 
  Og'irligi: 2.78 funt
  

4. Dell Inspiron i5577

Narxlari oralig'i: $882.00

Siz mexanik muhandislik talabasisiz va sizga noutbuk kerak, Dell Inspiron i5577 sizga kerakli narsani bera oladigan yoqimli mahsulotdir.Ushbu tizza kompyuteringiz VBA, Excel va hokazolar kabi o'qish uchun duch keladigan har qanday mexanik dasturlarni ishlata oladi.Qizig'i shundaki, u Mathcad kabi har qanday iste'mol qilinadigan hisoblash dasturlari, Mathcad, CAD dasturlari kabi hisoblash dasturlarini iste'mol qiladigan SAPR dasturlari bilan shug'ullanishi mumkin. Shunday qilib, agar siz kompyuter muhandisligi bilan shug'ullansangiz, uni olishingiz mumkin.Keling, dasturiy ta'minot bo'limini qoldiraylik, u 8 Gb tezkor va 256 Gb SSD-ga ega, bu katta ma'lumotlar to'plamlari, qattiq o'yinlar, HD videolarni tahrirlash va fotoshop bilan ishlashda juda kuchli.Bunga qo'shimcha ravishda, batareyaning ishlash muddati olti soatdan oshadi, ammo siz ko'proq o'ynaganingizda batareya zaryadsizlanishi mumkin, shuning uchun ehtiyot bo'ling.Bundan tashqari, uning narxi arzon va u yuqori darajadagi qurilish sifatiga ega, u ikkinchi o'rinda turadi.

• 
  Displey: 15.6 dyuymli FHD displey
  
• 
  Operativ xotira va saqlash: 8GB RAM, 256GB SSD
  
• 
  Protsessor: Intel i5-7300 HQ
  
• 
  Batareya zaxirasi: 7 soat
  
• 
  Og'irligi: 5.66 funt
  

5. Microsoft Surface Book

Narx: $1,199.00

Agar sizga muhandislikning har qanday sohasida yordam beradigan professional noutbukni olishni o'ylayotgan bo'lsangiz, Microsoft Surface Book-ni olish yomon fikr bo'lmaydi.Ushbu noutbuk yuqori darajada ishlaydigan, engil, uning portativligi hech kimga taqqoslanmaydi. U siz planshet yoki noutbuk sifatida foydalanishingiz mumkin bo'lgan tarzda qurilgan.Moreso, ushbu gidrid qurilmasi planshet sifatida foydalanganda osongina ajratilishi mumkin bo'lgan ekranga ega. Hujjatlarni haqiqiy qo'l yozuvi bilan belgilash, taqdimotingizdagi muhim mavzularni ajratib ko'rsatish va yangi g'oyalarni ular paydo bo'lishi bilan qayd qilish uchun foydalanishingiz mumkin.Yagona kamchilik shundaki, uning o'yin uchun mos emasligi. Boshqa texnik xususiyatlarni ko'rish uchun pastga bosing;

• 
  Saqlash: 16 GB operativ xotira va 512GB SSD.
  
• 
  protsessor: 2.6 GHZ Intel i7
  
• 
  Batareya muddati: 10 soat
  
• 
  Og'irligi: 3.63 funt
  

Mac kompyuterlari uchun Apple o‘zining M1 rusumli ilk ARM-protsessorini taqdim etdi.

Apple kompaniyasi kecha – 10 noyabr kuni bu yil kuzdagi uchinchi taqdimot marosimini o‘tkzdi. Boshqa mahsulotlari qatori, korporatsiya unda o‘zining ARM-arxitekturali birinchi kompyuter protsessori – Apple M1 chipsetini ham namoyish qildi.

O‘QING: iPhone 12 mini: eng kichkina 5G-smartfonning katta nuqsoni topildi

Apple M1 protsessori 5 nanometrlik TSMC texnologiyasi sosida ishlab chiqilgan. Unda 16 milliard tranzistor qo‘llangan bo‘lib, Apple shu paytgacha o‘z chiplariga bunchalik ko‘p tranzistor sarflamagan edi. Chipset jamlanmasida 8 yadroli hisoblash chipi (CPU), yana shuncha yadroli grfik tezltgich (GPU) hamda neyron tarmoqlari bilan bog‘liq hisoblashlar uchun 16 yadroli protsessor mavjud.

Ishlab chiqaruvchining ta’kidlashicha, Apple M1 – shu paytgacha yaratilgan chiplarning eng qudratlisidir. Masalan, uning bazasidagi yangi MacBook Air akkumulyatorining bitta to‘la quvvati bilan 15 soatlik veb-syorfingga, 18 soat video ko‘rishga yaraydi. Ayni shu modelning Intel protsessori bazasidagi versiyasida esa bu ko‘rsatkichlar tegishlicha 11 va 12 soatga teng.

O‘QING: Dunyoda hozir qaysi brendlar noutbuklari eng ommabop?

M1 protsessori sarflanuvchi vatt energiyasi hisobiga eng yuqori samaradorlikka, dunyodagi eng tezkor shaxsiy kompyuter grafik tezlatgichiga hamda Apple Neural Engine tufayli mashinaviy ta’lim texnologiyasining inqilobiy samaradorligiga ega. Buning ustiga, u oldingi avlod Mac kompyuterlariga nisbatan ikki karragacha ortiq avtonomlikni ta’minlay oladi.

Yangi chipset tufayli kompyuter operatsion tizimi uyqu rejimidan bir zumdayoq qayta oladi – xuddi smartfon va planshetlar kabi.

Kompaniyaning ta’kidlashicha, ular o‘zlarining barcha chet ilovalarini Apple M1 afzalliklaridan foydalanishga mo‘ljallab optimizatsiya qilishgan. O‘z ilovalarini har ikkala – Apple Silicon hamda Intel platformalariga moslab yaratish va optimallashtirish uchun dasturchilarga ham barcha kerakli jihozlar taqdim etiladi.

Apple M1 protsessori bazasidagi ilk qurilmalar – MacBook Air 2020, Mac Mini 2020 hamda MacBook Pro 13 Pro 2020 ham kechaning o‘zida taqdim etildi.

7. 
   Yangi mavzuni mustahkamlash uchun savollar.
   

• 
  Noutbuklar qayerda kashf etilgan?
  
• 
  Netbuk bilan noutbukni farqi nimada?
  
• 
  Noutbukni afzallik taraflari?
  
• 
  Portativ kompyuterlar qanday qismlarga bo`linadi?
  
• 
  Portativ kompyuterlarga qanday tashqi qurilmalar ulanadi?
  
• 
  Portativ kompyuterlarda videokonferentsiyalar qanday tashkil qilinadi?
  
• 
  Noutbuk bilan shaxsiy kompyuterning asosiy farqlari?
  
• 
  Noutbuklar qaysi firma tomonidan ishlab chiqilgan?
  
• 
  Shaxsiy kompyuter xarid qilgan maqulmi yoki noutbuk?
  
• 
  Eng zamonaviy noutbuk turlarini sanab bering?
  
• 
  Eng sifatli noutbuk ishlab chiqaruvchi kompaniyalarni sanab bering?
  

IX. O’quvchilarni baholash.

Quyidagi o’quvchilar darsda qatnashish faolligi darajasi bilan baholandi

1. 
   Bobojonov Alijon
   
2. 
   Dosov Valijon
   
3. 
   Komiljonov Nizomaddin
   
4. 
   Rajabboyev Shaxzodbek
   
5. 
   Ramanov Asadbek
   
6. 
   Sadullayeva Munisa
   

X. Uyga vazifa

Hozirgi kundagi eng kuchli noutbuklar haqida ma’lumot to’plab ularni parametrlarini o’rganib kelish

XI. Darsni yakunlash.

Tayanch iboralar.

1. 
   Shaxsiy kompyuer
   
2. 
   Portativ kompyuter
   
3. 
   Macbuk M1
   
4. 
   Netbuk va noutbuklar