Mavzu: Kapitalning mobilligi darajasini fiskal va monetor siyosatning samaradorligiga ta’siri Reja: Kirish

Kapitalning mobilligi darajasini fiskal va monetor siyosatning samaradorligiga ta’siri rivojlantirish ustuvorligi
Rag'batlantiruvchi yoki to'xtatuvchi siyosat olib borish uchun zarur bo'lgan davlat xarajatlarining o'zgarishi (o'sishi yoki kamayishi) davlat xarajatlarining boshqa maqsadlariga zid bo'lishi mumkin, masalan, mamlakat mudofaasini kuchaytirish, atrof-muhitni muhofaza qilish va hk.;
Fiskal siyosat qisqa muddatda ijobiy natijalar beradi, uzoq muddatli istiqbolda moliya siyosati salbiy natijalarga olib kelishi mumkin;
Fiskal siyosat kechikish effekti bilan tavsiflanadi. Fiskal siyosat iqtisodiyotga kutilgan ta'sirini ko'rsatguncha biroz vaqt talab etiladi.Fiskal siyosatning samaradorligi, agar u tegishli pul-kredit siyosatini amalga oshirish bilan birlashtirilsa, sezilarli darajada oshadi.
Shunday qilib, davlat tomonidan olib borilayotgan soliq-byudjet siyosati soliqlardan ozod qilish va davlat xarajatlari hajmining o'zgarishi yalpi talabga, demak, YaMM qiymatiga, bandlik va narxlarga ta'sir qiladi degan qoidaga asoslanadi. Fiskal siyosat davlatning samarali vositasi bo'lsa-da. tartibga solish bozor iqtisodiyoti, bu tabiiy va salbiy fikrlar: bu siyosat qisqa muddatda samarali bo'ladi, "kechikish effekti" mavjud va hk.
Fiskal siyosatning asosiy funktsiyalari:
Iqtisodiy muhit holatiga ta'siri
Milliy daromadni qayta taqsimlash
Moliyalashtirish uchun zarur resurslarni to'plash davlat dasturlari
Ishni yuqori darajada ushlab turish va boshqalar.
Davlat daromadlari - davlat o'rtasidagi pul munosabatlari, huquqiy va jismoniy shaxslar qismini yig'ish va yig'ish jarayonida yaIM qiymati davlat o'z funktsiyalarini bajarish uchun ularni keyinchalik ishlatish uchun davlat fondida.
Davlat daromad manbai:
· O'z daromadi hosildorlik va boshqa faoliyatdan davlat
Amaldagi qonunchilikka binoan davlatga tegishli bo'lgan resurslar uchun to'lovlar
Chet eldan rasmiy o'tkazmalar va boshqalar
Fiskal siyosat faqat shu kabi manipulyatsiyani o'z ichiga oladi davlat byudjetimuomaladagi pul miqdorini o'zgartirmaydigan.
Soliq– moliyaviy munosabatlar milliy jamg'armalarni yaratish maqsadida davlat va to'lovchilar o'rtasida puldavlat o'z vazifalarini bajarishi uchun zarur.Soliq siyosati - huquqiy tartibga solish va tegishli fondlarga soliq to'lashni tashkil etish sohasidagi davlat faoliyati.Soliq tizimi - byudjetning daromad qismini to'ldirish uchun mamlakatda qonun bilan belgilangan soliqlar va majburiy to'lovlar to'plami.
Soliqlarning vazifalari:
Tarqatish
Moliyaviy
Normativ
Soliq turlari:
I. To'g'ridan-to'g'ri - mulk egalari va daromad oluvchilaridan bevosita undiriladi.
1) haqiqiy: a) er
b) mulkchilik ulushi
v) qimmatli qog'ozlar uchun
2) shaxsiy: a) aholidan foyda olish uchun
b) korporatsiya foydasi to'g'risida
v) kapital o'sishi uchun
d) meros va xayr-ehsondan (5%)
e) mol-mulk solig'i
Laffer egri chizig'i qaysi soliq stavkasi bo'yicha soliq tushumi eng yuqori ekanligini ko'rsatadi. Stavkaning yanada oshishi bilan rejalashtirilgan faoliyat uchun imtiyozlar kamayadi, ishlab chiqarish kamayadi va davlat byudjetiga tushumlar kamayadi.
Davlat xarajatlari - Bu ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning umummilliy ehtiyojlarini moliyalashtirish uchun pul resurslarining markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan mablag'larini taqsimlash va ulardan foydalanish bilan bog'liq munosabatlardir.
Davlat xarajatlari quyidagilarga bo'linadi.
1) joriy:
A) davlat sektoridagi iste'mol
b) qarzlar bo'yicha foizlarni to'lash xarajatlari
v) o'tkazmalar
2) Kapital qo'yilmalar:
a) davlat investitsiyalari
Davlat byudjetining asosiy vazifasi – davlatning fiskal siyosati mohiyati va yo`nalishlarini o`zida ifoda etadi. Kengroq ma`noda aytganda, davlat byudjetining
asosiy vazifasi milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlash, iqtisodiyotni tartibga solish va rag`batlantirish, ijtimoiy siyosatni moliya bilan ta`minlash, mamlakatning markazlashtirilgan pul jamg`armalarini vujudga keltirish va ulardan foydalanish ustidan nazorat kilish hisoblanadi.
O`zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning erkinlashuvi va islohotlarning chuqurlashuvi jarayoni soliq tizimini ham muntazam takomillashtirib borishni taqozo qiladi. Soliq siyosati moliya tizimi islohotlarining muhim yo`nalishi sifatida iqtisodiyotni tartibga solish hamda uning barkarorligini ta`minlash jarayonida har qachongidan ham muximroq bo`lib bormoqda.
Davlat byudjeti daromadlarining byudjetga tushishining uzluksizligi ta`minlansa, iqtisodiyotning turli tarmoqlari rivojlanishi uchun yetarli darajada xarajatlar qilish imkoniyati mavjud bo`ladi va aholi turmush farovonligi yaxshilanadi. Davlat byudjetining xarajatlar qismini optimallashtirish, ortiqcha xarajatlarga yo`l qo`ymaslik, ijtimoiy zaruriy sohalarni rivojlantirish istiqbollarini ko`zlagan holda xarajatlarni maqsadli yo`naltirish va bu qilinayotgan xarajatlarni kelgusidagi samaradorlik ko`rsatkichlarini e`tiborga olish bugungi kundadagi fiskal siyosatni asosiy vazifasi hisoblanadi.


Xulosa
Fiskal siyosatni amalga oshirish natijasida daromad va xarajatlarni mutanosibligini ta`minlashga erishilish ko`zda tutilgan ekan, shuni masalani to`g`ri yo`lga qo`yish maqsadida byudjetni daromadlarini to`g`ri rejalashtirish maqsad qilib qo`yilgan.
Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning stavkalari o’zgartirilishini nazarda tutuvchi soliq to’g’risidagi qonun hujjatlari, agar ularda kechroq muddat ko’rsatilmagan bo’lsa, ular rasmiy e’lon qilingan oydan keyingi oyning birinchi kunidan e’tiboran amalga kiritiladi.
Fiskal siyosatni ikki bo`lagi bo`lgan soliq va byudjet siyosatining mutanosib
olib borilishi iqtisodiyotni rivojlantirishda muhim ahamiyatga egadir. Bugungi kundagi soliq siyosatida soliq yukini kamaytirish, ayniqa to`g`ri soliqlarni stavkalari pasaytirish orqali yuridik va jismoniy shaxslar ixtiyorida pul mablag`larini qoldirilishi, ularga, birinchidan, ishlab chiqaishni kengaytirishga imkoniyat bersa, ikkinchidan aholi daromadlarini ko`payishiga imkon beradi.
Hozirgi sharoitda davlat byudjeti uchun nisbatan yuqori darajadagi moliyaviy yuk bo`lib tushayotgan ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo`llab quvvatlash xarajatlari bir tomondan aholining kam ta`minlagan qatlamini
himoyalash moliyaviy asosini o`zida ifodalaydi. Ikkinchidan, aholining turmush farovonligini oshirish, zamonaviy sog`liqni saqlash tizimini shakllantirishda davlat
byudjetining ahamiyati ortib borayotganligini ko`rsatib bermoqda.