KO'KTEPA qadimgi shahar xarobasi (mil.av. 9-4-asrlar). Samarqand viloyatining Payariq tumaniga qarashli hududida, Batrak va Shamat qishloqlari oralig'ida Bulung'ursoyning qadimgi o'zani sohilida joylashgan. Mahalliy aholi orasida u Sayiltepa deb ataladi.
Ko'ktepa ilk temir davri shahar xarobasi, kvadrat shaklida, maydoni 23 gektar atrofida, uning rel`efida chor atrofi bo'ylab qad ko'targan mudofaa devori va 4 joyda shahar darvozalarining o'rinlari yaqqol ko'zga tashlanadi. Yodgorlik rel`efida shahar mudofaa devorining tashqarisidan 2-mudofaa inshooti o'tgan. Uning xom g'ishtdan qurilgan izlari 1 km chamasi uzunlikda yodgorlikning shimoli-g'arbiy tomonida joylashgan. Hisob-kitoblarga ko'ra, u yaqin 100 gektar maydonni o'rab olgan.
Ko'ktepa ilk temir davri shahar xarobasi, kvadrat shaklida, maydoni 23 gektar atrofida, uning rel`efida chor atrofi bo'ylab qad ko'targan mudofaa devori va 4 joyda shahar darvozalarining o'rinlari yaqqol ko'zga tashlanadi. Yodgorlik rel`efida shahar mudofaa devorining tashqarisidan 2-mudofaa inshooti o'tgan. Uning xom g'ishtdan qurilgan izlari 1 km chamasi uzunlikda yodgorlikning shimoli-g'arbiy tomonida joylashgan. Hisob-kitoblarga ko'ra, u yaqin 100 gektar maydonni o'rab olgan.
Ikkinchi mudofaa inshooti oralig'i keyingi yillarda xo'jalik maqsadlarida to'liq o'zlashtirilib, uning qadimgi inshootlari mutlaqo buzib tashlangan. Ko'ktepa maydonining ikki joyida baland do'ngliklar kuzatiladi. Ulardan biri yodgorlikning markazida, kvadrat shaklida (70 x 70 m), ikkinchisi, uning sharqida, 2 yarus (qavat, qatlam)li (qasr oldidagi maydon bilan).
Ikkinchi mudofaa inshooti oralig'i keyingi yillarda xo'jalik maqsadlarida to'liq o'zlashtirilib, uning qadimgi inshootlari mutlaqo buzib tashlangan. Ko'ktepa maydonining ikki joyida baland do'ngliklar kuzatiladi. Ulardan biri yodgorlikning markazida, kvadrat shaklida (70 x 70 m), ikkinchisi, uning sharqida, 2 yarus (qavat, qatlam)li (qasr oldidagi maydon bilan).
Ko'ktepa 1
Ko'ktepa 1 davrida dastlab aholi yarim yerto'la shaklidagi kulbalarda yashadi, uning so'nggi bosqichiga kelib, guvala va xom g'ishtdan ko'p xonali uylar va baland platforma (tag kursi) ustiga monumental bino (ibodatxona majmuasi) qurish odat tusiga kiradi. Ko'ktepa1 davri majmuasi Farg'ona vodiysining Chust madaniyati, umuman, O'rta Osiyoning Yaz 1 deb atalgan arxeologik majmualari bilan har jihatdan bir-birlariga yaqin va o'xshash bo'lib, ularning yil sanasi keyingi yillarda (masalan, Chust madaniyatining yoshi) 50035 yoshdagi ayol qabri ochildi. Qabrdan yog'och to'shama va qamish bo'yra izlari topilgan. Ayolning ko'ylagining chetlari silindr shakldagi 345 ta oltin taqinchoqlar, bosh kiyimi esa 57 ta shisha munchoq bilan bezatilgan. Belbog'iga fero'za qadamalar o'rnatilgan oltin to'qachalar taqilgan. Mayitni oyoq tomonidan qaychi, urchuq va Xitoyning Xan` sulolasi davriga oid kumush qo'shilgan dumaloq jez ko'zgu topilgan.
Ko'ktepadan qazishma ishlari davrida 25zgu va boshqa belgilarga kolib, qabrni chuqurligi 6.5 metrni tashkil qiladi. M.Isomiddinovning fikricha, bu yerda malika yoki aslzoda ayol dafn etilgan.
2001-yilda Kornida qazishma ishlari davom ettiriladi, u yerda sopol idishlar, tegirmon tosh boroq, qozon, bandli marmar tarozi toshi, marmardan ishlangan buyumlar, todon, toljallangansuyak taroq, tosh pichoq, ogTIBORINGIZ UCHUN RAXMAT
