Mavzu: nutq texnikasi va madaniyati. Pedagogik nizo va ziddiyatlarni bartaraf etish usullari

MAVZU:NUTQ TEXNIKASI VA MADANIYATI.PEDAGOGIK NIZO VA ZIDDIYATLARNI BARTARAF ETISH USULLARI
REJA

• Nutq tenikasi va madaniyati haqida tushuncha
• Nutqning o’qituvchi faoliyatidagi o’rni 3.Pedagogik nizolarning asosiy sabablari

4.Pedagogning o`quvchilar bilan ish yoki shaxsiy ish yuzasidan
bo`ladigan nizolari

.
Nizo

• Nizo - qarama-qarshi, bir-biriga to‘g‘ri kelmaydigan kuchlar to‘qnashuvi, ikki yoki undan ko‘p taraflar orasida o‘zaro

kelishuvning yo‘qligini, manfaatlar to‘qnashuvini ifodalovchi
ziddiyat hisoblanadi.
Pedagogik nizo

• Pedagogik nizo bu - pedagog va talaba, ota-ona, hamkasblar yoki rahbariyat o‘rtasida pedagogik jarayonda yuzaga kelgan manfaatlar to‘qnashuvi, o‘zaro qaramaqarshilik o‘qituvchi bilan o‘quvchi o‘rtasidagi kelishmovchilik, tortishuv va mojarodir.

Pedagogik nizolarning asosiy belgilari

• inqiroz;
• anglashilmovchilik;
• kutilmagan hodisa;
• zo‘riqish;
• noqulaylik;
• ichki yoki tashqi xavotir;
• bartaraf etish qiyin bo‘lgan qo‘rquv.

Pedagogik nizolarni keltirib chiqaruvchi omillar quyidagilar:

• axborot omili;
• munosabat omili;
• xulq omili.

Pedagogik nizolarni hal etishda bir qator yo‘l tutiladi.

• 1. Nizoning ta’sir doirasini kengaytirmaslik.
• 2. Qulay echimlarni taklif qilish.
• 3. Man etilgan usullarni qo‘llamaslik, shakllardan foydalanmaslik.
• 4. SHikoyatlar sonini qisqartirish.
• 5. Ikkinchi darajali masalalarni ham uzviy ravishda hal qilib borish.
• 6. Nizoga kirishgan sub’ektlarshaxsini kamsitadigan

so‘zlardan foydalanmaslik

Pedagogik nizo va uning sabablari Nizo — ist&lari, qiziqishlari, qadriyatlari yoki tushunchalari mos kelmasligi sababli yuzaga

keladigan ikki yoki undan ortiq sub'ektlar o'rtasidagi ijtimoiy o'zaro doqalar shakli (sub'ektlar individ/guruli/o’z o'zi bilan— ichki nizolar holatlarida bo'ladi).
“Nizo” va “nizoli vaziyat” mshunchalariiii
t hniAilisú.-karak,-u1arx»'r-íasido-.katta-far óor.—.

aziyat — ijtimoiy sub'ektlar o'rtasida haqÎqÎy qarama-qarshiÎÎknÎ yuzaga keltiruvchÎ insonlar manfaatlarining mos kelmasligi.Asosiy

belgİsÎ — nizo qredmetİ yuzaga kelishÎ, lekîn
hozircha ochiq faol kurashning yo'qligi.
Ya'ni to'qnashuv fivojlanishi jarayoaÎda
nizodan olÂa har doim nizoli vaziyat yuzaga
kelaÂ, unİag asosÎ hÎsoblanaÖ.

Nizolarni to'rt turlari ko’rsaÂladi:

?cAA/s2iaxsîyshaxsning kuchi bo'yicha taxminan terıg motivlari, qiziqishlari, ishqibozligi, manfaatlarining kurashini aks ettiıuvchi; sLa slazaro, o'z hayotiy faoliyatida qarama-qarshi maqsadlarni arnalga oshirishga intiluvchi shahslarni ifoda etadi;
,g-urız6?azaro, biri-biriga mos kelmaydigan maqsadlwni ko'zlagan va ulami amalga oshirish yo'lida bir-biriga to'sqinlik qiluvchi ijtimoiy guruhlar nizo tomonlari sifatida ishtirok etishlari bilan ajralib turadi;
sûa2is -,gzzrızîi?Ushahs g hulqi guruh qoidalari va urnidlariga mos kelmaslıgi holatİarida yuzaga keladi.

Pedagogik konGkt1arnir›g quyidagi shakllari

Pedagogik konflikt—pedagogrk jatayonda shahslaralo muuosabatlaznčig keskiclashuvi natijasi sifačda yuzaga keluvchi muamoli vaziyatdir.
yuzaga keladi:

• O’quvchi—o’quvchi
• O’quvchi-o’qimvchi
• O’qituvchi—o’qituvchi

Pedagogik nizolarning oldini oûsh yo'flari

Pedagog va ta'lim oluvchi poxitsiyala g to’g'ri kelmaslıgi ko'p konfliktlnga sabab bo'ladi shuning uchun konflikt vaziyatlvda qo'llaniladigan sinalgan quyidagi qoidalarni bilish kerak:

BÛîncbî qoîdx. konflikt vaziyatini o'z qoliga olısh. Bu emotsiond taranglikni baztazaf eûshni anglatadi. Buning uchun oıtiqcha jismoniy zo'ıiqishdao, ortiqcha hatti-harakaûardan halos bo'lish kerA. Mimika, poza, jestlar faqatgina odamning ichkı kechinmalarini ifoddab qolmay, unga ta'sir ham ko'rsatadi.

SHunda ilib, tashqı vazminlik va xotir

Iklcînchî qoîdx. O'z xatü-harakaüazi bilan sherigiga ta'sir ko'rsatish. Bunda ishtııokc ini»g yuzim diqqat bûan o'rganib chiqish yordam beradi, fıkrni jamlaydi va uning holatir›i aııiqlashga imkon yaratadi.

UchinchÍ qoida. moàvlarini tusliuna

Hamsuhbatning xatú-harakatlari
olish. ïqÉy tahlilning ishga
soÈnishi emotsional qizishni pasaytiradi. Yaxshisi holatning muiakkabÉgini tushunganÉgini ifoda etisli (I\íen sizning holatiiigizni mshunib mfibman...), o'z holaÓni tushuntirish (Shu ment o'ylanútyapti...) Ya'ni hatü-llàfakatni darrov baholamang, oldin tug'ilgan vaziyatga bo'lgan munosabaÓngizni bildifishga harakat qiliilg.

To’rtÌzichÌ qoÌda. Maqsadni uvofiqlashÙrish. Ta3lim oluvchi bilan sizru binlashÙruvchi narsani tezroq aaglash va uni ko'rsatish. Beshlnchi qoi'dx. Samarali yechim borÉgiga

ishonishingizni aamoyish qiliag. Va nihoyat, konZkt hal qilinganidan so'ng uei tahU qilib chiqing (sababi va oldini oÙsh yo'llari).

Pedagog va o'quvchi o'rtasida haqiqatda yuzaga kelgan nizoni uch darajalarda tahlil qilish mumkin:

• Ta'lim muassasasida o'quv—tarbiyaviy ishlarini tashkil qilish ob'ektiv husussiyatlari nuqtai nazaridan;
• guruh, pedagogik jamoa, o'qituvchi va o'quvchining aniq shahslarafo munosabaüari ijtimoiy—psihologik hususiyatlari nuqtai nazafidan;
• nizo ishĞokchilari yoshi, jinsi, individud-psihologik

hususiyatlari nuqtai nazaridan.

tgar butun ta'1im jarayonini tashkü qiûsh va sharoitlarida, jamoali qoidalar va tazûblar tizimida, ushbu jarayonning bir-bixlariga nisbatan ijobiy munosabatlari, bo'lajak nizolarda konstruktiv hulqlariga tayyorlıklarida haqiqiy ob'ektiv va sub'ektiv o'zgarishlar yaqqol ko'zga tashlansa, nizo samaraû hd qilingan hisoblanishi mumkın.