Mavzu: Nutqning neyrofiziologik mexanizmlari Reja: Nutq aparatining tuzilishi

2. Rezonator tizimi – bunda tomoq, halqum, burun bo‘shlig`i, og`iz bo‘shlig`i qatnashadi va ular ovozning kuchini (statikasini) va dinamikasini ta’minlaydi.
3. Energetika tizimi - o‘pkadan kelayotgan kuchli nafasning miqdori va tezligini ta’minlaydi.

Nutqning asosiy mexanizmlari:

• 
  Nutqning asosiy mexanizmlari:
  
• 
  motivatsiya va bashorat qilish;
  
• 
  aytishni dasturlash;
  
• 
  bayonot rejasidan uni amalga oshirishga o'tish;
  
• 
  kerakli epitetni qidirish;
  
• 
  nutqning motor qobiliyatlarini rejalashtirish;
  
• 
  kerakli nutq tovushlarini tanlash;
  
• 
  nutqni amalga oshirish.
  

Demak, nutq aniq va ravon bo‘lishi, grammatik jihatdan to‘g‘ri tuzil­gan bo‘lishi, adabiy talaffuz qoidalariga bo‘ysunishi, boshlanishidan oxirigacha izchil bayon qilinishi lozim. Ana shunday nutq asosida o‘rga­nilayotgan bilim o‘quvchi xotirasida uzoq vaqt saqlanib qoladi. Shun­day nutq madaniy nutq talablariga javob beradi. Buning uchun o‘qi­tuv­chilardan tinimsiz izlanish va o‘z ustida ishlash, filologik bilim va muttasil nutqiy mashq qilish talab qilinadi.

NUTQ TURLARI

• 
  Ikki yoki undan ortiq odam o'rtasidagi suhbatni sinchkovlik bilan tahlil qilish uning quyidagi turlarini aniqlashga yordam beradi:
  
• 
  tashqi - {textend} muloqot qilish va ma'ruzachidan tinglovchiga (yoki tinglovchilarga) ma'lumotlarni uzatish uchun xizmat qiladi;
  
• 
  og'zaki (monologik, dialogik) - tovushlar yordamida amalga oshiriladi;
  
• 
  ichki - {textend} odam o'ylaydi, fikrlarini shakllantiradi va so'zlar bilan ifodalaydi;
  
• 
  yozuv - {textend} odamning harflarni, savodxonlik bilan tovushlarni belgilash qobiliyati bilan mumkin;
  
• 
  imo-ishora yoki kinetik.
  

OG'ZAKI NUTQ

• 
  Og'zaki nutq, yozma bilan taqqoslaganda, unchalik to'liq emas, chunki suhbatdoshga juda ko'p ma'lumotlar kesiklar, pauzalar, hissiy undovlar va og'zaki bo'lmagan vositalar - {textend} imo-ishoralar, mimika, tana harakatlari, duruş yordamida uzatiladi. Yozma ("kitob") nutqining jumlalari tuzilishi jihatidan ancha murakkab, ular tarkibiga murakkab iboralar kiradi, chunki og'zaki nutqga qaraganda matn mazmuni ustida fikr yuritish va nutq vositalarini tanlashga ko'proq vaqt sarflanadi.