Oqsillar tarkibida uchraydigan xalqali aminokislota
Tokoferol
Tocopherol
Токоферол
O’simliklarda sintezlanadigan Ye vitamini, yog’da eriydigan vitaminlar qatoriga kiradi.
Toksinlar
Tocsins
Токсины
Tabiiy zaharlar
Transduktsiya
Transcription
Трансдукция
Ko’chirish, joyni o’zgartirish
Transkriptsiya
Translation
Транскрипция
Ko’chirib yozish. Irsiy axborotni DNK molekulasidan axborot RNK molekulasiga ko’chirish.
Translyatsiya
Transcription
Трансляция
Irsiy axborotni i-RNK ning nukleotidli tuzilishidan oqsillarning aminokislotali tuzilishiga ko’chirib yozish jarayoni
Transferazalar
Transpheraza
Трансфераз
Bir birikmadan ikkinchisiga har xil kimyoviy gruppa yoki radikallarni ko’chirish reaktsiyasini katalizlovchi fermentlar sinfi
Treonin
Treonin
Треонин
Deyarli barcha oqsillar tarkibiga kiruvchi zaruriy aminokislota
Turgor
Turgor
Тургор
Tarang holat, xujayra protoplazmasining bosimi ortishi bilan uning ustini taranglashishi.
Uglevodlar
Carbongydrates
Углевод
Karbon suvlar.
Uratsil
Uratsil
Урацил
Pirimidin azot asosi, RNK tarkibiga kiradi
Labchalar yoki og’izchalar
Stomates
Устиц
Og’izcha, labcha, o’simlik epidermislarining maxsus ixtisoslashgan xujayralari oralig’idagi teshikchalar. Tashqi muhit bilan gaz almashinuvi va suv bug’latish uchun xizmat qiladilar.
Fenilalanin
Phenylalanine
Фенилаланин
Barcha oqsillar tarkibiga kiruvchi zaruriy aminokislota
Fermentlar
Enzymes
Ферменты
Enzimlar, biologik katalizatorlar tirik organizmlarda hosil bo’ladigan oqsil tabiatli birikmalar bo’lib, boradigan reaktsiyalarni tezlashtiradilar
Suvda erimaydigan, tolasimon oqsillar, ipak oqsili.
Filogenez
Phylogenies
Филогенез
Ma’lum organizmning evolyutsion tarixiy taraqqiyoti
Fitin
Fit in
Фитин
Inozit fosfat kislotaning kaltsiy va magniyli tuzi. Zahira ozuqa modda sifatida chigitda ko’p to’planadi.
Fitogormonlar
Phitohormones
Фитогормоны
O’simlik gormonlari, o’simlikning maxsus to’qimalarida hosil bo’ladigan fiziologik faol moddalar (gibberellin, auksinlar va boshqalar)
Fitol
Fitol
Фитол
Xlorofill tarkibiga kiruvchi yuqori molekulali alifatik spirt. Erkin holda uchramaydi.
Fitontsidlar
Phitonsides
Фитонцид
Yuksak o’simliklarda sintezlanadigan bakteriya va viruslarni o’ldiruvchi biologik faol moddalar.
Fitotron
Phitotron
Фитотрон
O’simliklarning o’sishi uchun zarur bo’lgan, barcha asosiy omillarni boshqarib turuvchi sun’iy iqlim yuksak o’simliklarda sintezlanadigan bakteriya va viruslarni o’ldiruvchi biologik faol moddalar.
Fosforlanish
Fosforelase
Фосфорилирование
Organik moddalar molekulasiga fosfat kislota qoldig’ini kirishi.
Quyosh nuri ta’sirida o’simliklardagi xloroplastlar ishtirokida suv yordamida anorganik moddalardan organik moddalar sintezi.
Fototropizm
Photoropism
Фототропизм
Yorug’likka intilish
Xemosintez
Hemosyntez
Хемосинтез
Mikroorganizmlarning oziqlanish turlaridan biri, bunda bakteriyalarning SO2 gazidan organik moddalarni sintez qilishi, anorganik moddalarning oksidlanishi natijasida hosil bo’ladigan energiya hisobiga amalga oshadi.
Xlorofill
Hlorofille
Хлорофилл
O’simlik xloroplastlarida mujassamlangan yashil pigment
Xinin
Hinin
Хинин
sun’iy olinadigan alkoloid.
Xolin
Holien
Холин
Barcha tirik organizmlarda xujayralarida uchraydigan vitaminga o’xashash modda, fosfolipidlar va atsetilxolin tarkibiga kiradi
Xromoplastlar
Chloroplast
Хромопласт
Rangli tanachalar
Xromoproteionlar
Hromaproteins
Хромопротеион
Rangli oqsillar, aminokislota va rangli birikmalardan tashkil topgan murakkab oqsillar.
Tsitozin
Citizen
Цитозин
Nuklein kislotalar tarkibiga kiruvchi azot asosi
Tsistein
Cyst in
Цистеин
Tabiiy oqsillar tarkibida uchraydi va oltingugurt tutuvchi aminokislota, organizmini har xil zaharli moddalardan saqlashda ahamiyati katta.
TSitokininlar
Cytokinin
Цитокинин
Xujayra bo’linishini boshqaruvchi o’simlik gormoni, adeninning hosilasi. O’simliklar ildizida hosil bo’lib, yer ustki qismlariga ksilema orqali ko’tariladi
TSitoplazma
Cytoplasm
Цитоплазма
Xujayraning mag’izidan boshqa asosiy tarkibiy qismi. U xujayra mag’izining nazoratida o’sish va ko’payish xususiyatiga ega.
TSitoxromlar
Cytochroms
Цитохром
Tarkibida temir-porfirinlar tutuvchi oqsillar guruhi. Oksidlanish-qaytarilish jarayonlarida ishtirok etadilar.
Ekzoderma
Exzoderm
Экзодерма
Tashqi po’stloq, ildiz epidermisi tagida joylashgan birlamchi po’stloq to’qima qavati. Himoya vazifasini bajaradi
Ekzokarpiy
Exzocarp
Экзокарпий
Meva qobig’i
Elongatsiya
Elongation
Элонгация
CHo’zilish, uzunlanish – oqsil-BIOS sintezida ko’p marta qaytariladigan va polipeptid zanjirning uzunlashishiga olib keladigan jarayon
Etilen
Etilen
Этилен
Fitogormon, to’yinmagan uglevodorod, o’sishga ta’sir qiladi, mevalarni sun’iy pishirishda ishlatiladi.
Eukariotlar
Eucariot
Эукариот
Xujayrasida shakllagan yadro bo’lgan boshqa xujayra organizmlarining mavjudligi organizmlar. Bularga mag’iz qobig’i va xosdir.
Epidermis
Epidermis
Эпидермис
Foydali maslaxatlar.
Abu Ali ibn Sino aytishicha , asab sistemasini davolash uchun ertalabki badantarbiya va yaxshi kuy, qo’shiq katta ahamiyatga ega deb hisoblagan.
Abu Ali ibn Sino tavsiyasiga ko’ra, asab sistemasini davolash va tinchlantirish uchun quyidagi muolaja amalga oshiriladi: 1 osh qoshiq miqdordagi quritilgan ismaloqni barg uqalanmasi, 200 gramm suvda 10 daqiqa davomida qaynatiladi, keyin 1 soat davomida tindirib qo’yiladi.Song dokadan suzib sharbatidan yarim piyoladan 3- mahal ichiladi.
Limono’t asabni tinchlantirib, yurak o’ynog’iga xotima beradi, ishtaxani ochadi.
Qattiq xafachilik natijasida bosh qg’risa kishi yotar oldidan 1- qoshiq shakarni suv bilan ichishni bashoratchi Vanga tabsiya etgan.
Turli xil faoliyatni bajaruvchi bezlari xastalangan bemorlar doimo oq jo’xoridan go’ja, guruchli ovqatlar, bo’lka non va jigar iste’mol qilib turishlari tavsiya etiladi.
Bosh og’rig’ini davolashda tog’rayhon o’simligidan, bo’ymadaron o’simligidan va bodom urug’idan iste’mol qilish ham foydali.
Buyrak xastaliklarini davolashda shifobaxsh ne’matlardan loviya, qovoq, boymadaron, semizo’t, qovun, behi,va uzumdan foydalanish mumkin.
Abu Ali ibn Sino Gulxayri o’simligining ildizi, bargi va urug’idan damlama tayyorlab, buyrak kasalliklarini davolashda ishlatgan.
Buyrak kasalliklarida va buyrak tosh kasalliklarini davolashda Sariqzira, achambiti, sovuno’t va qirqbo’g’imdan foydalanish tavsiya etiladi.
Bo’y o’stirish uchn jiyda daraxtining mevasidan foydalanish mumkin.
Vitaminlar yetishmasa qoyidagi tavsiyalarni amalga oshirish mumkin: -------- Vitamin B1 yetishmasa- go’ja osh, suli, arpa non, qo’y go’shti va boshqa mahsulotlar istemol qilish lozim.
Vitamin B2 yetishmasa- tuxum, qo’y go’shti, xamirturish va pishloq istemol qilishi lozim.
Vitamin B6 yetishmasa- arpa non, karam, sabzi, qovoq,suzma pishloq va baliq yeyishi kerak.
Vitamin C yetishmasa- karam, kartoshka, bulg’or qalampiri, qulupnay, limon va apelsin istemol qilishi kerak.
Vitamin D yetishmasa- sut mahsulotlari va baliq istemol qilish lozim.
Vitamin K yetishmasa- piyoz, karam, qovoq, ko’k no’xat, loviya, ko’katlar, jigar va tuxum istemol qilishi lozim.
Gastrit kasalligini davolashda Aloe osimligidan keng foydalanish mumkin.
Gipertoniya kasalligini davolashda qoyidagi usul yaxshi natija beradi:
1-piyola sabzi sharbati, 1 piyola turp sharbati, 1 dona limon va 1 piyola asalni olib, hammasi yaxshilab aralashtiriladi. Ushbu aralashmadan kuniga ovqatdan oldin 3 mahal 1 osh qoshiqdan 2 oy davomida iste’mol qilish tavsiya etiladi
