Mavzu: Pog‘onali arxitektura tushunchasi, pog‘onali arxitektura protokollari. Reja

TCP/IP pog‘onasi, vazifalari, qo‘llaniladigan asosiy protokollari.

TCP/IP-bu dunyodagi eng ko'p ishlatiladigan xususiy bo'lmagan protokollar to'plami, chunki u har xil turdagi tarmoqlarda turli xil apparat va dasturiy ta'minot platiormalaridan foydalanadigan kompyuterlar bilan aloqa o'rnatishga imkon beradi.

Protokollar LAN va WAN tarmoqlarida bir xil darajada yaxshi ishlaydi. TCP/IP-bu ikkita eng mashhur va eng muhim protokollar-Transmission Control Protocol (TCP) va Inter-net Protocol (IP) nomi bilan atalgan protokollar to'plami.
Nisbatan past darajadagi protokollar bilan bir qatorda, TCP/IP bir nechta yuqori darajali protokollarni o'z ichiga oladi, ular elektron pochta, terminal emulyatsiyasi va fayllarni uzatish kabi keng tarqal-gan dasturlarni osonlashtiradi. Ko'rib turganimizdek, bugungi kunda ishlatiladigan Internet protokollari dastlab 1960 -yillarda boshlangan ARPANET tadqiqot loyihasi doirasida ishlab chiqilgan va biz Internet deb ataydigan global tarmoqlar tarmog'ining paydo bo'lishiga olib keldi. Har bir Internet -protokoli, keyingi o'zgartirishlar bilan birga, sharhlar so'rovi (RFC) deb nomlanuvchi hujjatda tasvirlanganTCP/IP protokoli to'plamini TCP/IP -ni OSI mos yozuvlar modeli kabi boshqa qatlamli modellar bilan taqqoslash imkonini beradigan qatlamli protokollar to'plami sifatida modellashtirish mumkin. TCP/IP modeli to'rt qatlamdan iborat.
Pastdan tepaga - bu quyida ko'rsatilgan havola qatlami, Internet qatlami, transport qatlami va dastur qatlami.
TCP/IP pog‘onasi, vazifalari, qo‘llaniladigan asosiy protokollari.
TCP/IP protokoli to'plamini TCP/IP -ni OSI mos yozuvlar modeli kabi boshqa qatlamli modellar bilan taqqoslash imkonini beradigan qatlamli protokollar to'plami sifatida modellashtirish mumkin. TCP/IP modeli to'rt qatlamdan iborat. Pastdan tepaga - bu quyida ko'rsatilgan havola qatlami, Internet qatlami, transport qatlami va dastur qatlami.




TCP/IP qatlamlari va protokollar to'plami
Aloqa qatlami qaysidir ma'noda aniqlanmagan, chunki u deyarli har qanday past darajali tarmoq texnologiyasidan iborat bo'lishi mumkin, jumladan Ethernet, X.25, Point-to-Point Protocol (PPP) yoki ma'lum bir tarmoqda yoki pastki tarmoq havolasi. Aloqa qatlami taxminan OSI 7-qatlamli mos yozuvlar modelining ma'lumotlar va jismoniy qatlamlariga tenglashadi va asosiy tarmoq uskunalari bilan interfeysni ta'min-laydi.
Internet tarmog'i xabarlar manzilga etkazilishini ta'minlaydigan manzil va yo'naltirish funktsiyalarini ta'minlaydi. Internet protokoli (IP) bu qatlamning eng muhim pro-tokoli. Bu ulanishsiz, ishonchsiz protokol bo'lib, u oqimni boshqarishni yoki xatolarni tuzatishni ta'minlamaydi va ma'lumotlar jadvallarini (IP-paketlar ko'rinishida) eng yaxshi harakat asosida etkazib berishga harakat qiladi. Routerlar deb nomlangan tarmoq qurilmalari IP -paketda ko'rsatilgan manzil IP -manziliga binoan kiruvchi ma'lumotlar diagrammalarini uzatadi. Internet qatlami OSI modelining tarmoq sathiga ozmi -ko'pmi mos keladi. Ushbu darajadagi boshqa protokollarga Internetni boshqarish xabarlar protokoli (ICMP) va Internet guruhlarini boshqarish protokoli (IGMP) kiradi.
Tashish qatlami ma'lumotlarni uzluksiz uzatishni nazorat qiladi va bir vaqtningo'zida bir qator ma'lumotlar oqimlarini boshqarishi mumkin. Asosiy transport sathi protokoli-uzatish nazorati protokoli (TCP) bo'lib, u ishonchli, ulanishga yo'naltirilgan xizmatni ta'minlaydi. Foydalanuvchi ma'lumotlari protokoli (UDP) ishonchsiz, ulanishsiz xizmatni taqdim etadi (etkazib berish kafolatlanmaydi, lekin UDP tezligi ishonchliligidan muhimroq bo'lgan ilovalar uchun foydalidir).
Transport qatlami taxminan OSI modelidagi nomiga mos keladi ilova sathining protokoli ma'lum bir dastur turiga xosdir (masalan, fayllarni uzatish, elektron pochta, tarmoqni boshqarish va boshqalar) va ba'zida dasturning mijoz dasturida aks etadi, garchi u operatsion tizim dasturida ham qo'llanilishi mumkin. Ilova sathi protokoli va transport qatlami protokoli o'rtasidagi interfeys port raqamlari va rozetkalarga asoslanib aniqlanadi (bu haqda keyinroq). Ilova sathi OSI modelining dastur, taqdimot va sessiya qatlamlarining funksionalligini samarali birlashtiradi.
TCP/IP modelining har bir qatlami tarqavlgan dasturlar, ya'ni turli xil kompyuter-larda va ko'pincha turli tarmoqlarda ishlaydigan ilovalar o'rtasida ma'lumotlarni yubor-ishning ba'zi jihatlari bilan bog'liq bo'lgan muayyan muammolarni hal qiladi. Pastki uchta qatlamning har biri uning ustidagi qatlamga xizmat ko'rsatadi, dastur sathi esa uning ustidagi foydalanuvchi ilovasi bilan uning osvtidagi muloqotga yo'nalvtirilgan qat-lamlar o'rtasida interfeysni ta'minlaydi.
Dastlabki ma'lumotlar turli qatlamlar bo'ylab harakatlanayotganda, u duch kelgan har bir protokol tomonidan yaravtilgan protokol ma'lumotlar birligi (PDU) ichiga o'raladi (yoki yopiladi). Ushbu protokol ma'lumotlar birligiga murojaat qilish uchun odatda ishlatiladigan nomlar har xil bo'ladi. Masalan, Internet sathida ular paketlar yoki datagramlar deb ataladi. Bog'lanish qatlamida ular ko'pincha ramkalar deb ataladi.
Quyidagi diagramma har bir qatlamda ishlaydigan protokollar orqali ketma -ket sarlavhalar qo'shilishini ko'rsatadi. Ilovadan olingan ma'lumotlar tegishli sarlavha ma'lumotlarini qo'shib, protokol ma'lumotlar birligi (PDU) ichidagi ma'lumotlarni qamrab oladigan tegishli dastur sathining protokoliga o'tkaziladi.
Keyin butun PDU transport qatlami protokoliga o'tkaziladi va shu erda ham xuddi shunday jarayondan o'tadi. Bu kapsülasyon Internet qatlami va havola qatlami uchun takrorlanadi. Aloqa qatlami tomonidan qurilgan ramka, keyinchalik, sayohatning birinchi bosqichida (masalan, tarmoq kommutatori yoki yo'riqchiga) bitli oqim sifatida ba'zi bir jismoniy uzatish vositasi orqali yuboriladi.


XULOSA

Ishlab turgan tarmoqni monitoring qilish tarmoq administratoriga tarmoqni samarali boshqarish va boshqa mutaxassislar uchun tarmoqdan foydalanish to‘g‘risida statistik hisob yaratish uchun axborotni taqdim etadi. Kanallarni holati va xatolarni paydo bo‘lish chastotasini va aktiv ulanishlarni ko‘rinib turishi, tarmoq administratori uchun tarmoqdan foydalanish holatini baholashni osonlashtiradi.

Qandaydir vaqt oralig‘ida bu axborotlarni yig‘ish va ko‘rish tarmoqni taxlil qilishga va loyihani o‘sishini bashorat qilishga, shuningdek nosoz qurilmani batamom ishdan chiqquncha uni aniqlab, almashtirish imkoniyatini beradi. Administrator tarmoqni monitoring qilishda 3 ta protokoldan foydalanishi mumkin. Syslog, SNMP va NetFlow eng ko‘p qo‘llaniladigan protokollar bo‘lib, har biri o‘z kamchiligiga ega. Ularni birgalikda ishlashi tarmoqni holatini taxlil qilishda samarali usul hisoblanadi.
NTP (Network Time Protocol — «tarmoqning vaqt protokoli») protokoli barcha qurilmalardagi vaqtlarni sinxronizatsiyasini ta’minlash uchun ishlatiladi. Bu esa har xil qurilmada jurnallar faylini solishtirishda muhim hisoblanadi. Tarmoqdagi qurilmada qandaydir hodisani sodir bo‘lishida ishonchli mexanizmlarni ishlatish orqali administratorni tizimli xabar orqali ogohlantiradi. Bu xabarlar juda muhim bo‘lishi mumkin. Administratorlarni ishlarida bunday xabarlarni saqlash va ko‘rsatishni har xil usullari bo‘lishi mumkin. Xabar to‘g‘risida ogohlantirishni jo‘natish usullari tarmoq infratuzilishsiga kam ta’sir qilishi kerak. Tarmoq qurilmalari beradigan eng keng tarqalgan tizimli xabarni olish usuli bu syslog protokoli hisoblandi. Syslog termini standartni tavsiflash uchun ishlatiladi. Syslog protokoli UNIX tizimi uchun 80 yillarda ishlab chiqilgan, lekin IETF jamiyati tomonidan RFC 3164 nomi bilan birinchi marta 2001 yilda xujjatlashtirilgan. Syslog IP tarmoq bo‘yicha hodisalar to‘g‘risidagi ogohlantirishli xabarni jo‘natish uchun


Foydalanilgan adabiyotlar

1. “Kompyuter tarmoqlari va ulardan foydalanish qoidalari” Kamolov N

2. “Tarmoqlar va ularning xavfsizligi” jurnal Gigabayt.
3. Abduqodirov A.A., Hayitov A..G`., SHodiev R.R. Axborot texnologiyalari T. «O`qituvchi». 2002.
4. www.ziyonet.uz
5. www.kitob.uz