Mavzu: Tog’ jinslarining bazaviy xususiyatlari

Navoiy Davlat Konchilik va Texnalogiyalar Universiteti
Konchilik fakulteti 23a-20 NRM guruh talabasi _______________ ___________________________
fanidan

mustaqil ishi
2022- Yil
Mavzu: Tog’ jinslarining bazaviy xususiyatlari


1. Toģ jinsining 1 òq boylab siqilishga bolgan qarshiligi- Siqilishlik ortgan sari tarang o'lchami ortadi, chunky ikki qo'shni
kriststaldagi ion yoki atomlar ustki kismlarining oraliqlari kichrayib,
tortillaish tortishish kuchi ortadi va bu taranglik moduli va puasson koeffitsientlari
o'sishiga olib keladi.
2. Toģ jinsining 1 òq bòylab chòzilishga bòlgan qarshiligi-
3. Yung modili-1 m toģ jinsi namunasini siqib parchalash uchun ketadigan kuch
4. Puasson koeffitsenti-Toğ jinsining nafaqat 1 ôq bôylab balki umumiy kuch tasiri

5. Issiqlik òtkazish koeffitsyenti- Issiqlik o'tkazuvchanlik koeffitsienti materialning fizik xususiyatlariga, suv tarkibiga, harorat va materialga bosimga qarab o'zgarib turadigan moddiy parametrdir. Umuman olganda, yuqori issiqlik o'tkazuvchanlik koeffitsientiga ega bo'lgan material yaxshi issiqlik o'tkazuvchanligi hisoblanadi.
6. Solishtirma issiqlik siğimi-Massa birligidagi haroratni 1°C ga oshirish uchun kerak bôladigan issiqlik miqdori
7. Issiqlikdan chiziqli kengayish koeffitsyenti- jismlarni isitganda ularning chizikli oʻlchovi oʻzgarishi. Turli jismlar is-siqlikdan turlicha kengayadi: qattiq jismlarda molekula va atom (ion) lar orasidagi oʻzaro taʼsir juda kuchli boʻladi, shuning uchun issiqlikdan qattiq jismlar kamroq, suyuqliklar koʻproq, gazlar esa yanada koʻproq kengayadi. Issiqlik kengayishi hajm va chizikli kengayish koeffitsiyentlari bilan ifodalanadi. Maʼlum hajmdagi jism bir daraja isi-tilganda uning hajmi ortishi hajm kengayish koeffitsiyenti, maʼlum uzunlikdagi jism bir daraja isitilganda uning uzunligi ortishi chiziqli kengayish koeffitsiyenti deb ataladi. Bu koeffitsiyent temperatura oʻzgarishi bilan oʻzgarib turadi. Hamma suyukliklarning hajm kengayish koeffitsiyenti taxminan bir xil boʻlib, 1,273 ga teng . Baʼzi jismlar (suv, choʻyan, vismut va b.) maʼlum t-ragacha qizdirilganda hajmi kichiklashadi. Mac, 4° da suvning hajmi eng kichik boʻladi.

8. Solishtirma elektr qarshilik- Solishtirma elektr qarshilik — uzunligi 1 m, koʻndalang kesim yuzi 1 m2 boʻlgan bir jinsli toʻgʻri silindrik oʻtkazgichning elektr qarshiligi. Metall va qotishmalarning koʻpchiligida bir necha Kelvin gradusi tartibidagi trada Solishtirma elektr qarshilik q. sakrab nolga aylanadi va undan ham past tralarda r=0 saqlanib qoladi. Bu hodisa oʻta oʻtkazuvchanlik deb ataladi.

9. Dielektirik òtkazuvchanlikMuhitning nisbiy o'tkazuvchanligi e - izolyatsion (dielektrik) muhitning xususiyatlarini tavsiflovchi o'lchovsiz fizik miqdor. Bu elektr maydoni ta'sirida dielektriklarning qutblanish ta'siri (va bu ta'sirni tavsiflovchi muhitning dielektrik sezgirligi qiymati bilan) bilan bog'liq.

10. Dielektirik yòqotishlarning tangens burchagi
11. Magnit òtkazuvchanlik- ma'lum bir moddaning magnit xususiyatlarini tavsiflovchi qiymat. Bu ko'pincha moddaning holatiga (va harorat va bosim kabi atrof-muhit sharoitlariga) va uning turiga bog'liq.
12. Hajmiy og’irlik-massivning zichligini, ya'ni massiv haqiqiy og'irligiga nisbatan egallagan maydonini ko'rsatadi.



13. Ģovakliligi - togʻ jinslari ichidagi boʻshliq (gʻovaklar, yoriq)lar yigʻindisi. Ularga suyuqtik va gazlar joylashadi. Shakliga koʻra gʻovaklar pufaksimon, kanalsimon, yoriqsimon, shoxsimon boʻladi.