Mavzu: Traktor va transport vositalarining dvigatellarining krivoshipshatun mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish

5-rasm. Shatun va shatun podshipniklari 
1-shatunning yuqori golofkasi, 2-sterjen, 3-shatunning pastki golofkasi, 4-pastki 
golofka qopqog’i, 5-vkladishlar, 6-ftulka, 7-dizel shatuni, 8-qo’shimcha uzelli shatun
.
Tirsakli val:
tirsakli val porshen orqali shatundan berilayotgan kuchni qabul qilib 
aylanma harakat qiladi.
Tirsakli val quyidagi asosiy qismlardan tashkil topgan (6-rasm):
tayanch vazifasini bajaruvchi o’zak bo’yinlar, shatunning pastki kallagi birikadigan 
shatun bo’yinlar, o’zak va shatun bo’yinlarni birlashtiruvchi jaglar, tirsakli valning 
posongilari, maxovik o’rnatish uchun flanes. 

---

Tirsakli valni bolg’alash usuli bilan legirlangan po’latdan tayyorlanadi. Ayrim 
dvigatellarda (GAZ-53A, GAZ-24 VAZ avtomobillari ) maxsus yukori sifatli 
cho’yandan quyiladi. Bo’yinlariga termik ishlov beriladi, keyin jilvirlanadi va saykal 
beriladi. 
6-rasm.
 Tirsakli val
 
 
 
 
Maxovik: 
tirsakli valning flanesiga maxkamlanadi. u aniqlik bilan muvozanatli 
quyma temir diskidir. 
Maxovik tirsakli valni bir meyorda aylanishini ta’minlaydi. Dvigatelni ishga 
tushirishda silindrlarda siqilish jarayonini ta’minlaydi.Dvigatelni ishga tushirish 
statyor yordamida uchun maxovik tishli qilib tayyorlangan.Maxovikning yuzasida 
mufti diski qotiriladi. 

---

7-rasm. Maxovik 
Adabiyotlar 
1. Gurevich A.M., Sorokin ye.M. Traktorы i avtomobili. M.Kolos, 1974.
2. Gurevich A.M., Bolotov A.K., Sudnitsn V.I. Konstruktsiya traktorov i avtomobiley 
Agropromizdat, 1989.
3. Raykov I.YA. Rыtvinskiy G.N. Konstruktsiya i avtomobilnыx i traktornnыx 
dvigateley. M. Vыsshaya shkola, 1986.
4. Skotnikov V.A. i dr. “ Traktorы i avtomobili”. M. Agropromizdat, 1985.
5. Karimov U.K. Traktor va avtomobil dvigatellari nazariyasi. Toshkent, Mexnat, 
1989.
6. Kodirov S.M., Nikitin S.E. Avtomobil va traktor dvigatellari. Toshkent. 
O’qituvchi, 1982.