Mawallafi Dr. Abd Ar-Rahman bin Abd Al-Kareem Ash-Sheha

HAKIKANIN ABUN DA AKE BAUTAMAWA KOMA BAYAN ALLAH:

Lallai dukkanin abunda ake bautamawa koma bayana Allah na alloli bazasu iya halittan koda kuda ba koda kuwa zasu hadu ne dukan su akan haka ko kuma kwayan zarra bare ace zasu iya hukunta wani abu ko kuma su rika jujjaya duniya ko kuma su jawo wani amfani ko kawar da wata cucarwa, wannan Magana kuma tananna a matsanin kalu bane har zuwa ranan tashin duniya, Allah madaukaki yace: " yaku mutane an buga misali ku saurari kuji misalign, lallai wanda suke kiran wani abu koma bayan Allah basa taba iya halittan koda kuda ne sannan kuma da kuda zai kwace masu wani abu bazasu iya kwaton kayansu ba daga gareshi, tabbas da me neman da wanda ake nema agunsa duk sun samu rauni (73)" suratul hajj.

Alkur'ani ya bayyana cikin ayoyi masu yawa hakikanin haka na shirka sannan kuma tayi masu bautan haka Magana wanda suke zaton cewa arziki yana hannun su da taimakon su da rayuwan su da lafiyar su da rabasu da dukkanin abunda zai sa suna rokon su kuma da cewa su rika biyayan kawunan su cikin abunda suke ciki na bata da jahilci, banbanci ne mara misiltuwa tsakan mahalicci da wanda aka halitta, haka kuma akwai banbanci mara misiltuwa tsakanin mahalicci me karfi wanda komai ke hannun sa da ikon sa da kuma allaolin da aka halitta su masu raunin gaske wanda asalin su ya ginu ne akan dimuwa da kanzon kurege, misali mazauna yankin kasashen larabawa kafin zuwan musulunci sun kasance suna kera gumakan su daga komai harda sinadari makaskanci wasu suna kerawa ne da dabino idan sunji yunwa kuma basu samu abinci ba sais u cinye wannan gunki nasu, sahabi Abu Raja'a Allah ya kara masa yarda yana cewa: mun kasance muna bautan dutse sai muta hada sassan sa daga kasa daganan kuma muka zo da akuya muka yanka masa bayan haka kuma mukayi masa dawafi. Sahihul buhari.

Ma'abota hankula kuma da tunani suna gane kura kuran su sannan suna fatali da akidar su da zaran sun gane gaskiya, ga wannan sahabin me suna Rashid dan Abdu rabbahu assulami Allah ya kara masa yarda kafin musuluntar sa yaje gun gunkinsa kamar yadda ya saba domin neman kusanci zuwa gareshi kuma ya roke shi da neman wasu bukata a wurin sa, bayan yaje sai yaga dila yana fitsari akan wannan gunki sai ya tsaya yana mamaki da tunani daganan ya farka cikin abunda yake ciki na bata sai ya fadi wasu baituka yana ma wannan gunki isgilanci da cewa:

Ubangiji wanda dila yakema fitari akai*** hakika ya kaskanta duk wanda dila ya masa fitsari akai.

Da ace ubangijin zai iya hana wani abu na cucarwa akan sa*** babu alheri ga ubangijin da bukata yake cikin siffar sa.

Na barranta daga gumakan a duniya baki dayan su*** nayi imani da Allah me gagararre.

Abu nu"aim ya rawaito shi da suyudi cikin littafin kasa'isul kubura cikin siratun nabawiyya na Ibn kasir da kuma cikin littafin dala'ilun nubuwwa na Abi nu'aim al asbahani da kuma littafin subulul huda warrashad, fi sirati kairul ibad na Muhammd bn Yusuf assalihi ash-shami.

Wannan itace kwakwalwa me lafiya da fidira na kwarai wacce take komawa kan gaskiya da zarar ta bayyanan mata, dayawa cikin ayoyin alkur'ani suna Magana ne ga mutane masu irin wannan hankula me lafiya tana kuma umurtan su dayin tunani cikin hakikanin wannan abubuwan da suke bautamawa koma bayan Allah tana kuma zaburar dasu domin su tsira daga cikin wannan jahilci da dimuwa, duk wanda yake bautawa wanin Allah ya saurara da tunani ikin wannan ayoyi raunin allolin su zai bayyanan masa wanda suke bauta mawa kuma suka kasa amfanar da kawunan su to ina zasu iya amfanar da wanin su, sannan kuma abunda suke bautamawa basu da fiffofi masu yawa wanda suka zama wajibi a same su ga Allah wanda ya cancanci bauta, karshen wauta da jahilci shine ka riki abun bauta wanda baya iya amfanar dakai komai ko kuma cucar dakai da komai haka kuma baya iya kashe ka ko kuma rayaka haka kuma basa iya tayar da matattu, Allah madaukaki yace: " suna shirka da bautan abunda bazasu iya halittan komai sai dai su a halitta su (191) kuma basa iya taimakon su dakomai haka kuma basa iya taimakon kawunan su dakomai (192) idan ka kirasu zuwa ga shiriya bazasu biku ba, daya yake dacewa kun kirasu ko kuma kunyi shiru (193) lallai wanda suke bautama wanin Allah halittu irin su, to ki kirasu muji sais u amsa maku mugani idan kin kasance masu gaskiya (194) shin sunada kafa wanda suke tafiya da ita ko kuma suna da hannu wanda suke taba abu dashi ko kuma suna d aido ne wanda suke ganin abubuwa dashi ko kuma sunada kunne ne wanda sukejin Magana dashi, kace masu ku kira mataikamanku sai kumun makirci kada ku saurara mani (195) lallai majibincin al'amura na shine Allah wanda ya saukar da littafi kuma shine yake jibintar al'amuran salihai (196) abunda kuke bautamawa koma bayan Allah basa iya taimakon ku ko kuma taimakon kawunan su (197) idan ka kirasu zuwa ga shiriya basaji zaka gansu suna kallonka amma basa gani (198)" suratul a'araf.

Tana umurtan ma'abota wannan hankula me lafiya da nazari da tunani cikin abubuwan da suke cikin sammai da kasa da halittun da Allah ya halitta a cikin su ya kuma watsa halittu a cikin su masu tafiya aciki abunda zai gamsar da hankali me lafiya wajabcin bautan wanda ya samar dasu shi kadai ba tare da anyi masa tarayya ba, Allah madaukaki yace: " kace godiya ta tabbata ga Allah sannan kuma aminci ga bayina wanda na zabe su, shin Allah shine yafi alheri ko kuma abunda suke ma Allah shirka dashi (59) ko kuma wanda ya halicci sammai da kasa ya kuma saukar da ruwa daga sama sai ya raya gonaki dashi masa kyawun kallo wanda baku isa ku fitar da bishiyoyin sub a, shin akwai wani abun bauta ne tare da Allah, hakika sun kasance mutane marasa adalci (60) ko kuma wanda ya sanya kasa tabbatacciya gu daya ya kuma yansa koramu a tsakanin taya kuma sanya mata kayan nauyi wanda suka danneta ya kuma sanya takanga tsakanin ruwan rafi guda biyu mabanbanta ruwa, shin akwai wani abun bauta ne tare da Allah, hakika dayawan su basu sani ba (61) ko dai wanda yake yake amsa kiran wanda yake cikin kunci idan ya kirashi kuma yake yaye damuwa ya kuma sanya ku kalifofi abayan kasa, shin akwai wani abun bauta ne tare da Allah, kadan ne masu tunani (62) ko dai wanda yake shiryar daku cikin duhun dare cikin kasa da kogi da kuma wanda yake aiko da iska me bishara game da rahamar sa, shin akwai wani abun bauta ne tare da Allah, Allah ya tsarkaka daga abunda suke masa shirka dashi (63) ko dai wanda ya kirkiri halitta kuma zai sake maimaitata da kuma wanda yake azurta ku daga sama da kasa, shin akwai wani abun bauta ne tare da Allah, kace ku zo da naku hujjojin idan kun kasance masu gaskiya (64) kace babu wanda yasan abunda ke cikin sammai da kasa na gaibu sai Allah, kuma basu san lokacin da za'a tayar dasu ba (65)" suratun namli.

Ayoyin alkur'ani sunyi bayanin abunda ake bautamawa koma bayan ta fuska biyu: