12.6. Samarali iqtisodiy siyosatni yuritishni qiyinlashtiruvchi omillar Ichki va tashqi muvozanatni tahlil qilib iqtisodiy siyosatning samarali
ishlab chiqilishi va o‘tkazilishiga halaqit beruvchi bir qancha jarayonlarda
umumiylikni kuzatdik.
Birinchidan, iqtisodiy siyosatning u yoki bu tadbirlarini o‘tkazishdagi
ahamiyatli vaqt laglari (to‘siqlari) mavjud (siyosat vositalari va iqtisodiy
reaksiya o‘zgarishlari orasidagi vaqt uzilishi), masalan foiz stavkasi
o‘zgarishi, shuningdek firmalarning o‘z rejalarini istemol va investitsion
xarajatlarga nisbatan muvoqlashtirishi. Lekin bu siyosatnig eng qiyin
muammosi emas: natijalarni kerakli paytda olish maqsadida ma’lum bir
tadbirlarni o‘tkazilish vaqtini o‘zgartirgan holda laglarni o‘zgartirish
mumkin.
Ikkinchi muammo noaniqlik omili bilan bog‘liq va u ham o‘z
navbatida uch xil bo‘ladi:
1) Joriy iqtisodiy holatning-
a) to‘la bandlikga mos keluvchi ishlab chiqarish darajasi
b) savdo balansining maqbul holati
-ga nisbatan noaniqligi;
2) Bo‘lg‘usi shoklar (larzalar)ga nisbatan noaniqlik, chunonchi,
pulga bo‘lgan talab, xususiy sektor xarajatlari darajasi va boshqalarning
o‘zgarishi;
3) Modelning o‘z to‘g‘riligi masalasidagi noaniqlik (jamg‘arish,
importga bo‘lgan moyillik darajasi, egri chiziqlar egilishi va boshqalar
kabi parametrlarning to‘g‘riligi ).
Qisqасhа хulоsаlаr Ichki muvozanat inflatsiya mavjud bo‘lmagan (yoki u barqaror
past darajadaligi) to‘la bandlik darajasida talab va taklif orasidagi balansni
taqozo etadi. Qisqa muddatli davrda ichki balans muammosi, avvalo
fiskal va pul siyosati yordamida jami talabni tartiblash usullari bilan hal
qilinadi.
Tashqi muvozanat to‘lov balansining
saldosi valuta kursining
muayyan rejimida nolga tengligiga bog‘liqdir.
