Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

8.1.3-rasm. Soliqlar pasayishining yalpi taklifga ta’siri
32
 
31
N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O‘quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 
32
N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O‘quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 

---

75 
Soliqlarni pasaytirish yalpi talabni oshirib, ishlab chiqarish hajmini 
oshirsa
va inflatsiyaga olib kelsa, yalpi taklifga u antiinflatsiyali chora 
sifatida ta’sir etadi, ya’ni ishlab chiqarish hajmining oshishi (Y
1
dan Y *
gacha) narx darajasining pasayishi bilan kuzatiladi (8.1.3-rasm).
8. 2. Davlat budjeti. Budjetni taqchilligi 
Davlat budjeti 
deganda, umumjamiyat miqyosida markazlashgan va 
davlat ishtirokida hosil bo‘luvchi va sarflanuvchi moliyaviy resurslar 
tushuniladi. Uning asosiy vazifasi moliyaviy vositalar yordamida 
iqtisodiyotni samarali rivojlantirish va umumdavlat miqyosidagi 
vazifalarni hal qilishdir.
Davlat budjeti – bu ma’lum davr ichida (odatda 1 yil) davlat daromad 
va xarajatlarining balanslashuvi hisoblanib, u mamlakatning asosiy 
moliyaviy rejasini aks ettiradi va hukumatning qonun qabul qiluvchi 
organi hisoblangan Oliy Majlis (parlament, davlat dumasi, kongress) 
tomonidan qabul qilingandan so‘ng ijro uchun qonuniy va majburiy tus 
oladi.
O‘z funksiyalarini amalga oshirishda davlat juda ko‘p xarajatlar 
qiladi. Turli maqsadlarda ishlatilishiga ko‘ra davlat xarajatlari 
quyidagilarga bo‘linadi: 
siyosiy maqsad
lar; 
iqtisodiy maqsad
lar;
ijtimoiy maqsad
lar.
Davlat budjetining holatlari
. 
Davlat xarajatlari va daromadlari 
o‘rtasidagi farq davlat budjeti saldosini tashkil etadi. Davlat budjeti 
ko‘rinishi uch holatda bo‘lishi mumkin: 
1. Daromadlar xarajatlardan yuqori (T >G), budjet saldosi musbat, 
bunda davlat budjeti ortiqchaligi (profitsit) kuzatiladi.
2. Daromadlar xarajatlarga teng (T = G), budjet saldosi 0 ga teng, 
ya’ni budjet balanslashgan bo‘ladi.
3. Daromadlar xarajatlardan kam (Tdavlat budjeti kamomadi (defitsit) kuzatiladi.