Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

10.2.1-rasm. Investitsiyalar funksiyasi
47
 
Investitsiyalarga yalpi xarajatlar egri chizig‘ining
qiyaligi 
d 
koeffitsientining kattaligi bilan bog‘liq; u qanchalik katta bo‘lsa, ya’ni 
investitsiyalarning foiz stavkasiga nisbatan sezuvchanligi yuqori bo‘lsa, I 
egri chizig‘i qiyaroq bo‘ladi: foiz stavkasining oz darajada o‘zgarishi 
investitsiyalarga bo‘lgan talab miqdorini sezilarli darajada o‘zgartiradi.
IS egri chizig‘ining yasalishi. 
Avtonom rejalashtirilgan xarajatlar 
miqdori foiz stavkasiga, real ishlab chiqarish va daromadning umumiy 
darajasi rejalashtirilgan avtonom xarajatlar miqdoriga bog‘liq ekan, u 
holda bu bog‘liqliklarni birlashtirib, real daromad foiz stavkasiga bog‘liq 
bo‘lishi kerak, degan xulosaga kelish mumkin bo‘ladi. Bunday nisbatni 
grafikda tasvirlasak, IS egri chizig‘ini hosil qilamiz. IS egri chizig‘i 
grafigini ikki usulda hosil qilamiz:
10.2.2-a rasmda IS egri chizig‘i keyns-xochi va investitsiyalar 
funksiyasi orqali keltirib chiqarilgan. R
1 
foiz stavkasida investitsiyaga 
xarajatlarning miqdori I
1 
ga teng, bu rejalashtirilgan xarajatlar miqdori Er
1
ga mos keladi, bunda yalpi daromad (ishlab chiqarish hajmi) miqdori Y
1 
ga teng. Foiz stavkasi R
2
gacha tushganda, investitsiyaga xarajatlar 
miqdori I
2
ga ortadi, shuning uchun keyns-xochi grafigida rejalashtirilgan 
xarajatlar egri chizig‘i yuqoriga - Er
2 
gacha siljiydi, bunga yalpi daromad 
(ishlab chiqarish) miqdori Y
2 
mos keladi. Shunday qilib, yuqoriroq foiz 
stavkasi R
1 
ga yalpi ishlab chiqarishning Y
1
pastroq darajasi mos keladi, 
47
N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O’quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 
а) 
б) 
 
I
2 
I
1 
I (R)
R
1 
R
2 
R 
I 
I’
1 
I’
2 
I’
I
1
 
I
2 
I 
R
2 
R
1 
R 
I 

---

105 
pastroq foiz stavka R
2
ga ishlab chiqarishning yuqoriroq darajasi Y
2 
mos 
keladi. Har ikki vaziyatda ham tovar bozori muvozanat holatida bo‘ladi, 
ya’ni xarajatlar daromadga teng bo‘ladi (Er
1
=Y
1 
va Er
2
=Y
2
).
IS egri chizig‘i aynan mana shunday holatni aks ettiradi, ya’ni uning 
har bir nuqtasi foiz stavkasi va daromad darajasining juftligini ko‘rsatadi, 
bunda tovar bozori muvozanat holatida bo‘ladi.