Мцндярижат

İnsan həyatı - ömür

İnsan – şəxsiyyət öz mahiyyət müəyyənliyi daxilində də heç də həmişə eyni cür təzahür etmir… Mühitlə (dünya ilə) onun arasında hansı əlaqələrin yaranmasından asılı olaraq həmin konkret mahiyyətin bu və ya digər rakursu, elementi maddi həyat faktına çevrilir, …

İnsan yaşaya biləcəyi həyatlar çoxluğu (imkanlar dünyası - …) içərisindən ancaq müəyyən bir qismin (onun qismətinə düşən?) həqiqətən yaşayır – yəni maddiləşdirir, reallaşdırır… Qalan həyat istiqamətləri, qalan qabiliyyətlər reallaşmamış qalır, yaşanmır.

Sual: insana yalnız yaşadığı həyata görə qiymət verilməlidir, yoxsa yaşaya biləcəyi – potensial həyat baxımındanmı?

…

İnsan maddi dünyada hansı həyatı yaşayır, fikir – duyğu dünyasında hansı həyatı yaşayır?

İnsan hansı hadisələrə cəlb olunur? (mühitin aktivliyi). İnsan özü hansı hadisə istiqamətlərini seçir, mühitdə iz açır (insanın aktivliyi).

Hər halda reallıq bundan ibarətdir ki, insan mümkün olan həyat istiqamətləri içərisindən konkret zaman daxilində ancaq birini yaşada bilir (çox vaxt fikir də hadisənin dalınca sürəklənir)…

Baxmayaraq ki, maddi dünyada insanın yaşadığı hadisələr (mahiyyətin konkret təzahürləri) zaman ardıcıllığı ilə düzülür (və ola bilsin ki, bu hadisələr kompleks halda – bütün insanların yaşantılarının cəmi haqqında nə isə ümumi bir səbəbiyyət ümumi bir ahənglə birləşir, lakin bir insan həyatı daxilində bu müxtəlif hadisələr birbaşa səbəbiyyət əlaqələrinə malik olmur… Ona görə insanın ömrü əslində yekun zamandan deyml, faşantı zamanlarının yanaşı (ardıcıl yox, yanaşı) toplusundan ibarət olur, yəni söhbət cəmdən yox, çoxluqdan gedir.

Nəticədə ömür müxtəlif hadisə zəncirlərindən (səəbiyyət zəncirləri…) ibarət olur. daha doğrusu, bu zəncir qırıqlarından bir toplu, çoxluq yaranır.

Zəncir qırıqları birləşib vahid həyat zənciri əmələ gətirirmi? Yox… Həyata – ömürə vahid zəncir (səbəbiyyət zənciri…) kimi baxmaq olmaz. Həyat – çoxluqdur.

İnsan hər bir zaman intervalında ancaq bir zəncir istiqamətində yaşaya bilir. Bir hadisədən (səbəbiyyət zəncirindən, həyat rakursundan) başqasına kesid çox vaxt diskret olur. Bu bir hadisədən – yaşantıdan ayrılıb başqa hadisə – yaşantıya keçirik… (və bunlar tamam müxtəlif, əlaqəsiz ola bilər). Elə bil bir tezlikdən (radiodakı kimi müxtəlif dalğalar) başqasına keçiririk.