Yunan medeniyetinin aklı ve felsefeyi, Hint medeniyetinin mistisizmi öne çıkardığı gibi İslam medeniyetinin de öne çıkardığı özgün temel özellikleri vardır. Bunlar:
1.İslam medeniyeti vahiy, akıl ve duygunun uyumlu bir sentezidir. İslam medeniyetinde din, medeniyetin bir unsuru değil, medeniyetin ruhu, ortaya çıkaranı, yönlendirenidir. İslam medeniyeti özgün formlarıyla ilkelerini vahiyden almıştır. Kur’an’ın temel ilkeleri etrafında oluştuğu için ona vahiy ay da Kur’an medeniyeti de denilebilir.
2. İslam medeniyeti insan merkezlidir. Kur’an’ın esas konusu olan insan, İslam medeniyetinde merkeze alınmıştır; insan önemli ve saygıdeğer bir varlıktır. Aynı zamanda İslam medeniyeti çerçevesinde gelişen bilim, ekonomi, sanat, edebiyat, kısaca her alandaki faaliyetler insanın mutluluğu içindir.
a. İslam medeniyeti, insanın, Kur’an ilkeleri çerçevesinde hak ve sorumluluklarını bilerek yaşamasını, bu yolla ferdî ve içtimaî mutluğunu sağlamasını öngörmüştür.
b. İslam medeniyeti yeryüzünü imar ve ıslah görevini insana vermiş, insan bu görev için lüzumlu güçlerle donatılmış ve nesiller boyunca bu görevle sorumlu tutulmuştur.
c. İslam medeniyetinde çocuk, kadın, köle, engelli gibi kendi haklarını savunmakta zorlanan kesimler, fıkhın çeşitli dallarında ve özellikle şahıs ve aile hukukunda, özel düzenlemelerle koruma altına almıştır.
