| D. Kelam: Hz. Peygamber’in vefatından sonra halife seçimine dair ihtilaf, Kur’an’ın toplanması, Hz. Osman’ın şehit edilmesinden sonra Hz. Ali döneminde meydana gelen Cemel ve Sıffîn savaşlarında birbirlerini öldüren Müslümanların dinî dunumu gibi dört halife döneminde itikadî açıdan önemli sonuçlar doğuran olaylar yaşanmıştır.41 Hz. Ali döneminde meydana gelmiş olaylar, kelamın konusuna giren kader, irade, iman, küfür gibi kavramlar üzerinde tartışmalar ortaya çıkmıştır.42
Emeviler dönemi kelam tarihi bakımından itikadî konularda tartışmaların başladığı ve bu ilmin temellerinin atıldığı bir dönem olarak kabul edilir. Bu dönemde şahıslar etrafında bazı gruplaşmalar oluşmaya başlamış, ancak büyük itikadî ekoller teşekkül etmemiştir.
Abbasiler döneminde kelam ve mütekellim tabirlerinin kullanılarak yaygınlaşmaya başladığı görülmektedir. Bu dönemde kelam ilmi sistemleşmiş, bazı itikadî mezhepler kurulup gelişirken, bazıları da sönmüştür. Mutezile, Abbasiler devrinde Me’mûn, Mu’tasım ve Vasık dönemlerinde en parlak devrini yaşamıştır.
Abbasiler ikinci döneminde sünnî akideyi savunan âlimler, ehl-i sünnet kelamının doğmasına zemin hazırlamışlardır. Ebu’l-Hasan el-Eş’ârî tarafından kurulan Eş’ârîliğe paralel olarak, Maveraünnehir’de Ebû Mansûr el-Maturidî tarafından kurulan Maturidîlik ortala çıkmış ve yayılmıştır.
Dostları ilə paylaş: |
