Medeniyet

244 md. 4-6

245 md. 7-11

246 md. 12-23

247 a.g.e, s. 683-686

248 Vedat S. Ahmed. s. 21-22

249 Bul­garistan Müslümanları MüessesâL-ı Dîniy­ye İdare ue Teşkilâtı Nizâmnâmesi, s. 3

250 Hatiboglu, Akademik Araştırmalar Dergisi, IV/14 (2002), s. 71

251 Kıvâmüddin, s. 2

252 bk. Hatiboğlu, Balkanlar'da İs­lâm Medeniyeti Milletlerarası Sempozyu­mu Tebliğleri, s. 353-354

253 Keskioğlu, s. 87

254 Vedat S. Ahmed, s. 37

255 Ertürk- Eminoğlu, s. 44

256 Keskioğlu, s. 88-91

257 Er-türk Eminoğlu, s. 47

258 Lisânü'l-'Arab, "mdn" md,; Mevhûb b. Ahmed el-Cevâlîkİ, s. 326; ief-fery, s. 260; M. Beyyûmî Mehran, s. 193

259 Tekvîn, 25/2; I. Târihler, 1/32

260 Midyanim, Madianites

261 DB, İV/1, s. 531; IDB, 111,318

262 Ltsâ-nü'l-'Arab, "mdn" md.; CevâdAli, VI, 282

263 Reşîd Salim en-Nâdûrî, II, 71

264 el-A'râf 7/85; Hûd 11/84; el-Anke-bût 29/36

265 Tâhâ 20/40; el-Kasas 28/22-28

266 et-Tevbe 9/70; el-Hac 22/44

267 el-Hicr 15/78; eş-Şuarâ 26/176; Sâd 38/13; Kâf 50/14

268 el-A'râf 7/85-86; Hûd 11/84-87

269 el-A:râf 7/85-92; Hûd 11/84-95

270 eş-Şuarâ 26/ 176-189

271 Li-sânü'l-'-Arab, "eyk" md.

272 Âlûsî, XIV, 75; Ahmed Cemâl el-Ömerî, s. 259

273 E/2 |Fr.j, V 1146

274 eş-Şuarâ 26/177-183

275 İbn Kesîr, Tefsîrü.'1-Kurâni'l-'azîm, III, 346

276 el-A'râf 7/91; Hûd 11/94; eş-Şuarâ 26/189; el-Ankebût 29/37

277 eş-Şuarâ 26/) 87-189

278 Ahmed Cemal el-Ömerî, s. 272

279 Sayılar, 31/10

280 Tekvin, 37/28

281 Tekvîn, 37/36

282 Çıkış, 2/15-21:3/21

283 Sayı­lar, 22/7; 31/1-20

284 Hâkimler, 6-8; 9/i 7

285 NDB, s. 458

286 DB, (V/i, s. 535; DM,11, 557

287 Çıkış, 2/15; Habak-kuk, 3/7

288 Hâkimler, 6/3, 33; 7/12

289 Sayılar, 10/29

290 Tekvîn, 36/35

291 Hâkimler, 7/25

292 Sayılar, 25/6-7

293 IDB, III, 375;S2|Fr.|, V, 1145

294 el-Hicr 15/79

295 Mustafavî, XI, 55;Yâkût, V, 77;EJd.,X\, 1506;EF|Fr.|, V, 1146

296 EP (Fr.l, V, 1146

297 Şattanûfî, s. 106-107

298 Mambout etKhouan, s. 217

299 Münâvî, 1,667

300 Muhammed es-Senû-sî, s. 61

301 kuru­cusu Ebü'l-Abbas Ahmed b. Muhammed el-Endelüsî, ö. 633/1236

302 ku­rucusu Ebû îsâ Saîd b. îsâ el-Amûdî

303 kurucusu Ebû Bekir b. Abdul­lah el-Ayderûs, Ö. 914/1508

304 kurucusu Ahmed ed-Dücânî, ö. 951/1544

305 kurucusu Ebü'I-Haccâc Yûsuf el-Uksurî, ö. 642/1244

306 ku­rucusu Abdülazîz b. Ebû Bekirel-Mehdâ-vî, ö. 621/1224

307 kurucusu Ab­düsselâm b. Meşîş el-Hasenî, ö. 625/1228

308 Havâtıriyye, kurucusu Ali b. Meymûn, ö. 917/1511

309 kurucusu Ahmed b. Ca'fer es-Sebtî, ö. 601/1205

310 kurucusu Ebû Salim ibrahim et-Tâzî

311 Osmanlı Müel-lifleri, I, 39

312 Trimingham, s. 47, 89-90

313 Sefine, I, 233

314 bk. Ruh Çağırma

315 bk. Mefsedet

316 Muhsin Abdülhamîd, s. 54

317 Mefâtîhu'l-ğayb,X]\\, 46-56

318 Cerrahoğlu, sy. 2 11977J, s. 31-32

319 Adigüzel, s. 446-448

320 Yıldırım, s. 24-25

321 Ceylan, sy. 3 11987], s. 49

322 M. Hüseyin ez-Zehebî, I, 294

323 el-Bakara 2/22

324 Mefâtîhu'l-ğayb, 11, 102

325 Bilmen, li, 490

326 meselâ bk. Mefâtîhu'l-ğayb, III, 11; IV, 21; XX!: 160; XXV, 24

327 Yıldırım, s. 310-312

328 Bilmen, II, 491; Yüce, s. 251-252 vetür.yer

329 Yıldırım, s. 24-25

330 Cerrahoğlu, sy. 2 [ 1977|, s. 17-18

331 Ceylan, sy. 3 11987], s. 50

332 Cerrahoğlu, sy. 2 11977], s. 22-23

333 Muhsin Abdülhamîd, s. 169-191; Cerrahoğlu, sy. 2 11977|, s. 55-56

334 er-Râzî, s. 194

335 Brockelmann. 1, 667; lomier, sy. 13 [ 1977|, s. 279-290

336 Bulak 1278; Ka­hire 1308-1310, 1327

337 Kahire 1933-38

338 nşr. İbrahim Atve ivaz, Kahire 1381/1962

339 XXIII, Ankara 1988-1997

340 bk. bibi.

341 bk. bibi

342 bk. bibi.

343 2000, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

344 2001, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilim­ler Enstitüsü

345 1999, AÜ Sosyal Bilimler Ensti­tüsü

346 bk. Molla Sadra

347 bk. Lâhîcî, Muhammed b. Yahya

348 ay­rıca bk. Delâlet; Mantûk

349 İmâmü'l-Haremeynel-Cüveynî, 1, 448; Seyfeddin el-Âmİdî, III, 63; ibnü'l-Hâcib, 11, 171

350 Halîfe Bâ-bekr el-Hasan, Menâhlcİİ'l-uşûUyyîn, s. 123-125

351 a.g.e., s. 138-139

352 Şemsüleimme es-Serahsî, 241;ZekiyyüddinŞa'bân,s. 399

353 er-Risâle, s. 512-516

354 Pezdevî, II, 221; Alâeddin es-Semerkandî, s. 398-401; Şev-kânî, s. 303

355 el-İsrâ 17/23

356 Seyfeddinel-Âmidî. III, 63-68

357 Ebûİshakeş-Şîrâzî.I, 346; Pezdevî, 1, 73; 11, 219-220; Şemsüleimme es-Serahsî, 1, 241, 254; Gazzâlî, el-Müstaşfâ, II, 70: Alâ­eddin es-Semerkandî, s. 304-306; Fahred-diner-Râzî, 1/3, s. 12-13; İbn EmîruHâc, 1,232; Halîfe Bâbekr el-Hasan, Menâhicü7-uşûliyyîn, s. 163-189

358 Koca, s. 61-64

359 Beyzâvî, II, 77

360 Ebû İshakeş-Şîrâzî, 1, 356; Gazzâlî, II, 105

361 Adu-düddin el-îcî, II, 150

362 el-Mahşûl, 1/3, s. 159-160

363 İmâmü'l-Haremeyn ei-Cüveynî, 1,449; Seyfeddin el-Âmidî, İli, 66; Şevkânî, s. 303

364 Ces-sâs, I, 289-323;Debûsî, vr. 70b; İmâmü'l-Haremeyn el-Cüveynî, I, 449-480; Abdü-lazîz el-Buhârî, II, 253; M. Edîb Salih, I, 665-756

365 farklı lafızlarla bk. Buhârî, "İstikraz ve âdâbü'd-düyûn", 12; Ebû Dâvûd,"Büyûc", 10; Nesâî, "Büyûc", 100

366 farklı rivayetler için bk. Abdullah b. Yû­suf ez-Zeylaî, IV, 125-126

367 hibenin ivazlı olup olama­yacağı ve hibeden rücû konusundaki gö­rüş ayrılıkları hakkında bk. HİBE

368 el-Bakara 2/187

369 Müsned, II, 14-15; İbn Mâce, "Zekât", 9

370 Zekiyyüddin Şa'bân, s. 407-409

371 el-Feth 48/29

372 mefhûm-i muhalif ve çeşitleri hak­kında bilgi için bk.Gazzâlî,e/-Müsf aş/a, II, 191-212; Seyfeddinel-Âmidî, II, 66-94; Zer-keşî, IV, 24-55; Şevkânl. s. 303-310

373 el-Müstaş-fâ, II, 70

374 el-Mahşûl, 1/2, s. 654-655

375 Alâeddin es-Semerkandî, s. 306;Fahreddiner-Râzî, 1/3, s. 12-13

376 Ebû İshak eş-Şîrâzî, I, 356-357; Kelvezânî, II, 118, 189-228; Seyfeddin el-Âmidî, II, 529

377 Koca, s. 91-93

378 mefhum teriminin mantıktaki anlamı İçin bt Tasavvur

379 Lisânü'lMrab, "fkd" md.; aynı kökten sülâsî fıîün "kay­bedip arama" anlamında da kullanıldığı, dolayısıyla mefküdün "kaybedilip aranan" mânasına da geldiği hakkında bk. Yûsuf 12/71-72; Serahsî, XI, 34

380 İbn Âbidîn, XIII, 238; Ali Seyyid Hasan, s. 16-17

381 Ali Haydar, s. 4, 27

382 Bilmen,VII, 220

383 Os­man b. Ali ez-Zeylaî, III, 312; İbnÂbidîn, XIII, 250; Ali Haydar, s. 21-22, 41; Bilmen, VII, 221

384 Sahnûn, II, 448-453; Bilmen, Vli, 222-223; Mu.F, XXXVIII, 268-269

385 Şafiî, V, 239-240; Şîrâzî, IV, 83, 545-547, 624-625; Mu.F, XXXVIII, 268,277

386 ibn Kudâ-me, IX, 186-191; X), 247-259; Bilmen, VII,224

387 M u -hammedAbdürrahîtn Muhammed, s. 10; Aktan, s. 33

388 Sahnûn, 11,451 vd.; Serahsî, XI, 35 vd.; Abdullah b. Yûsuf ez-Zeylaî, III, 471 -47'3; Muhammed Abdürrahîm Mu­hammed, s. 13-31; Mu.F, XXXVIII, 268-269

389 md. 126-127

390 Ebû Zehre, s. 498-500; Ali Seyyid Hasan, s. 104-109; Aydın, s. 202-203

391 Mu.F, XXXVIII, 277-278; ayrı­ca bk. Ali Seyyid Hasan, s. 95

392 Sahnûn, 11,449-451; Bilmen, VII, 221 -Mu.F, XXXVIII, 279-280

393 Şîrâzî, II, 146; Şirbînî, III, 397-398; Bilmen, VII, 221, 224-225; Mu.F, XXXVIII, 279-280

394 md. 128-İ29

395 md. 30

396 md. 32-35

397 md. 584-588

398 ayrıca bk. Mehir; Nafaka; Ta­lâk; Tefrik

399 Lisâ-nü't-cArab, "fsd" md.; Zemahşerî, s. 341

400 el-Müs-taşfâ, I, 286-287

401 meselâ bk. el-Bakara 2/231; Al-i İm-rân 3/104; el-Mâide 5/2, 87; el-A'râf 7/33, 157; en-Nahl 16/90; eş-Şuarâ 26/183; eş-Şûra 42/42; et-Talâk 65/6; Wensinck, el-Mu'cem, "fsd" md

402 İbn Mâce, "Ahkâm", 17;KadîAb-dülcebbâr, XIV, 53-106, 140-154;Amidî, III, 249-251; Şâtıbî, II, 40-45; Aclûnî, II, 365; Mecelle, md. 19

403 bk. Fesad

404 bk. Maslahat

405 el-Bakara 2/155-156; el-Enbi-yâ 21/35; el-Mülk 67/2

406 Tâ-hâ 20/!27; ez-Zuhruf 43/74-75

407 İzzed-din İbn Abdüsselâm, I, 19-21, 24, 37,48, 49-50

408 İbn Kayyım el-Cevziyye./Vâ-m.ü.'l~mu.uakkıcîn,Ul, 135-136; İzzeddin İbn Abdüsselâm, I, 46, 107; ayrıca bk. Sedd-İ Zerâi

409 ei-maslahatü'I-hâlisa

410 el-mefsedetü'I-hâlisa

411 Şâtıbî, II, 25-26,39

412 M. Ali b. Hüse­yin, II, 187

413 Süyûtî, s. 105-108; İbn Nü-ceym,s. 43

414 Gii-zelhisârî, s. 307

415 md. 30

416 Mesud Efendi, s. 19

417 İzzeddin İbn Ab­düsselâm. I, 96; Ali Haydar, s. 157

418 İz­zeddin İbn Abdüsselâm, I, 50, 83; Şâtıbî, II, 26-27

419 el-Bakara 2/219

420 Güzelhisârî, s. 311; Ali Ah-med en-Nedvî, s. 166

421 md. 26-29

422 Dabbî, s. 496; Muranyi, s. 39. 43,47-48, 156

423 günü­müze kısmen ulaşan yazma nüshası için bk. a.g.e.,$. 157

424 Cezuetü'l-muktebis, s. 350

425 bk. Siyer Ve Megâzî

426 mektup için bk. Venşerîsî, II, 214-217

427 a.g.e., II, 217-231; Batrân,XIV/3 (1973), s. 386-388

428 Venşerîsî, 11,235-253; Batrân,XIV/ 3 i 19731, s. 388-389

429 Muhammed b. Ahmed et-Tâzahtf

430 Batrân,XIV/3 11973], s. 381-382

431 Te'lîffimâ yecib cale'l-müslimîn min icünâbi'i-küffâr, Risale fi'slFmâli'l-ye-hüd

432 bk. bibi.

433 London 1972, s. 97-123

434 London 1974;Oxford 1985

435 The Obligaüon of Princes, Beyrut 1932

436 The Crown of Re-ligion Concerning the Oblİgations of Princ­es", Kano Studies, 1/2 (1974-1977], s. 15-28

437 Kahire 1370/1950, s. 21-24

438 s. 73-77

439 An Early Fulani Concep-tion of islam", Journal ofAfrican Society, XIII (1913-1914), s. 407-414; XV [1914-1915], s. 53-59, 185-192; eserlerinin bir listesi ve yazma olanların nüshaları için bk. Hunwickv.dğr., II, 21-25; FerrâcAtâSalim, XI/3[ 1411/1990], s. 345-352

440 1993, Universİty of Michigan

441 bk. Şürût Ve Sicillât

442 Âzâd-ı Bilgrâmî, 1, 97; Rah­man Ali, s. 350

443 Sıddîk Hasan Han. 111,219

444 Ahbârû'l-ahyâr, s. 387

445 Teb-şîrü 'r-rahmân ue leystrü 'l-mennân bacda mâ yüşlru İlâ i'câzi'l-Kur'ân

446 Delhi 1286; Kahire-Bu­lak 1295; Beyrut 1983, 1410/1990; nüsha­ları ve tanıtımı için bk. Zubaid Ahmad, s. 17-19, 271; M. Salim Kidvâî, s. 38-42

447 Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, nr. 2228; Edirne Selimiye Ktp.,nr. 1061

448 Zubaid Ahmad, s. 101,344

449 nr. 1328

450 İÜ Ktp., AY, nr. 281

451 yazma nüs­haları için bk. a.g.e., s. 344

452 India Office Library, nr. 1362

453 a.g.e., s. 79-80, 316

454 Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi Efen­di, nr. 718

455 Bom­bay, ts.; müellifin diğer eserleri için bk. Abdülhay el-Hasenî. III, 111-112; Zubaid Ahmad, s. 344-345

456 bk. İbnü'l-Mehâmilî

457 nşr. İbrahim İbra­him el-Kaysî, Amman 1412/1991

458 nşr. Mes'ûdAbdülhamîd Mu­hammed es-Sa'dûnî, Beyrut 1995;nşr. Amr Abdülmü'min, Kahire 1993

459 bk. bibi

460 Dârü'l-kütübi'z-Zâhiriy-ye, Mecmu', nr. 90/10

461 Dârü'İ-kütübi'z-Zâhiriyye, Mecmu', nr. 66/7, 78/9, 94, 115

462 el-Fihrist,s. 288

463 bk. Hiyel

464 Hatîb, XIII, 426,427

465 bk. hiyel

466 Yahya b. Ebû Be­kir ei-Hanefî, vr. 75b-76a

467 geniş bilgi ve tartış­malar için bk. Köse, s. 29-37

468 M. Zâhid Kevserî, Te'nîbû'l-Hatîb, s. 77

469 fe/., V11926|, s. 221

470 meselâ bk. s. 12, 13, 18, 19, 23, 28, 31,35,48,49,65

471 Câ-hiz, III, 11-12; Hassâf, s. 88; İbn Hacer, XII, 326

472 Köse, s. 37

473 el-Mehâric, s. 86, vr. 190

474 s. 12, 23, 35, 36, 45, 67, 68, 81

475 Ali Hasan Abdülkâdir, s. 239; Schacht,/si, V|1926|, S. 217

476 ibn Nü-ceym, IV, 219

477 Se-rahsî, XXX, 209

478 Ebü'1-Leys es-Semer-kandî, en-Neuâzil, vr. 355ab; 'üyünü'l-me-sâ% s. 205

479 Saîd b. Ali es-Semerkandî, vr. 163b

480 Serahsî, XXX, 209

481 Kureşî, 111, 576

482 Zehebî, Menâkı-bü'l-İmâm Ebî Hanîfe, s. 54; Beyânü zağ-li'l-Hlm, s. 15; M. Zâhid Kevserî, Hüsnü't-tekâdls. 85;Bulûğu't-emânî, s. 83

483 Keşfü'z-zu-nûn, I, 694-695

484 el-Meb-süt, XXX, 209

485 Saîd b. Ali es-Semerkandî, vr. 1643

486 el-Fihrist, s. 257

487 el-Vâfı, II, 334

488 M. Ebû Zehre, s. 419; Ali Hasan Abdülkâdir, s. 239; Schacht, fe/.,V[1926|, s. 217

489 M. Ebû Zehre, s. 419; M. Zâhid Kevserî, Hüsnü't-tekâdt, s. 86

490 Köse, s. 32-34; Baktır, sy. 2 11986|, s. 79

491 s. 48, vr. 180b

492 Schacht, IsL, V 11926J, s. 217; fe/amica,V) (1933], s. 260

493 Pröbster'in bu konuda ileri sürdüğü diğer İddia ve del İl fer ile Schacht'ın cevapları hakkında bk. Islami-ca, V (19321, s. 583-584; a.g.e., VI |(933|, s. 260-261,263

494 (a.g.e., VI |1933J, s. 342

495 el-Meşrik, XXIX [19311. s. 643

496 Süleymaniye Ktp., Âşir Efendi, nr. 90, IV, vr. lb-19b

497 Mebsût, XXX, 210

498 s. 48; vr. 180b

499 vr. 8b

500 Serahsî, XXX, 240

501 s. 80-84; vr. 189"-W

502 el-Mehâric, s. 36; vr. 177a; el-Aşl, IV, vr. T

503 el-Aşl, IV, vr. 8b

504 el-Mehâric, s. 39

505 el-Mehâric, s. 34; vr. 176b

506 el-Aşl, IV, vr. 7h; et-Mehâric'de sadece Ebû Yûsuf'un adı geçmektedir, s. 55

507 meselâ bk. el-Mehâric,s. 32; el-Aşl, IV, vr. 6b, 73

508 Süyûtî, s. 201

509 İbn Teymiyye, Mecmû'u. Fetâuâ, XXXIII, 36-37; İbn Kayyim el-Cevziyye, 111, 74

510 meselâ bk. s. 6-7

511 İslamica, V 11932], s. 584-585

512 a.g.e.,V\19331, s. 262

513 meselâ bk. VI, 1896-1898

514 me­selâ bk. 111. 589-607; IV, 774-799; VI, 1876-1899

515 bk. 1,233-234

516 Kahire 1376-1380/1957-1960; Beyrut 1386/ 1987, 1398/1978; 141 5/1994