Mehir Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Seda İrem Çakirca' Özet

Y ıl: 2 0 1 4 • Cilt: 9 - Sayı: 121-122

---

S e d a İre m Ç A K IR C A
2009 yılına kadar bu hususa ilişkin baskın bir görüşün meydana geldiğinden 
söz edilemez76. Daha açık bir ifadeyle; Alman Federal Yüksek Mahkemesi dü­
zeyinde mehrin hukuki niteliği hususunda net bir sonuca varılması B G H ’nin 
09. 12. 2009 tarihli kararma77 kadar mümkün olmamıştır.
Karara konu olan olayda, davacı ve davalı taraflar 1992 yılında tran va­
tandaşı olarak Tahran’da evlenmiş ve mehir olarak 15 000 000 Rl. (tran Ria-
li, 26. 03. 2006 tarihli kur itibariyle 1428, 23 Euro) belirlemişlerdir. Taraflar 
A lman hukuku uyarınca 2006 yılında boşanmışlardır. Kadın mehrin, İran hu­
kuku uyarınca enflasyon oranıyla birlikte 147 580 500 Rl. (13 204, 60 Euro) 
şeklinde kendisine ödenmesini talep etmiştir. Davalı söz konusu talebin, m e­
hir kurumun tslam hukukuna özgü bir kurum olması sebebiyle Alman hukuku 
uyarınca kabul edilemeyeceğini iddia etmiştir, tik derece mahkemesi davacı­
ya enflasyon farkını uygulamayarak sadece 1428, 23 Euro ödenmesine karar 
vermiş ve davacının diğer taleplerini reddetmiştir. Davacının temyizi üzerine 
Eyalet Yüksek Mahkemesi yerel mahkemenin kararını onaylamış, bunun üze­
rine davalı kararın gözden geçirilmesi talebinde bulunmuştur. Alman Fede­
ral Yüksek Mahkemesi yaptığı incelemede, ilk olarak tslam hukukunda dahi 
yeknesak bir mehir uygulamasının olmadığından söz etmiş ve mevcut uygu­
lama farklılıklarına rağmen güncel olarak kabul edilen görüşün, mehrin ka­
dının ekonomik ve sosyal olarak güvence altına alınmasını sağlamak olduğu-
halen daha ifa edilebilir olup olmadığı araştırılırken dikkate alınmasının gerektiğini vurgula­
mıştır. BGH, 28. 01. 1982, FamRZ, 1987, ss. 463-466.
Bazı mahkemeler ise mehri evliliğin genel hükümlerine ait bir hukuki kurum olarak ele almıştır 
(§ 14 EGBG). OLG Köln, 23. 03. 2006, FamRZ, 2006, ss. 1380-1383; OLG Nürnberg, 25. 01. 
2001 - 7 WF 3677/00; FamRZ 2001, Heft 23, s. 1613.
Bazı kararlarda ise mehir, kadına ekonomik anlamda yardım sağlayan, nafakaya ilişkin (§18 
EBGB) bir kurum olarak nitelendirilmiştir. Bazı mahkemeler bu bağlamda, mehri kadına evli­
lik sonrası ödenen ve Alman hukuku uyarınca alacağı nafakaya karşılık gelen toplu bir ödeme 
şeklinde değerlendirmiştir. KG Berlin, 12. 11. 1979, FamRZ, 1980, ss. 470-471; AG Hamburg, 
19. 12. 1980, IPRax, 1983, ss. 74-76; OLG Celle, 17. 01. 1997, FamRZ, 1998, ss. 374-375; 
AG Kerpen, 29. 01. 1999, ss. 1429-1430; AG Aachen, 07. 02. 2000, IPRspr, No. 67, 2000, ss. 
140- 142; OLG Saarbrücken, 09. 03. 2005, NJW-RR, 2005, ss. 1306-1308. Aynı yönde bkz.: 
Coester-Waltjen, in The Family Law and Succession Laws and their Application in German 
Courts, Editedby Jürgen Basedow, Najma Yassari, Mohr Siebeck, 2004, s. 13.
Geriye kalan kararların çoğunda ise mehirin hukuksal nitelendirilmesi evlilikteki mal rejimleri­
ne dahil edilerek gerçekleştirilmiştir (§15 EBGB). OLG Bremen, 09. 08. 1979, FamRZ, 1980, 
ss. 606-607; OLG Köln, 29. 10. 1981, IPRax, 1983, ss. 73-74; OLG Frankfurt, 29. 02. 1996, 
FamRZ, 1996, ss. 1478-1479, IPG, 2002, ss. 224-237.
1980’de LG Köln’de verilen bir karara göre ise bünyesinde mehir şartı bulunan bir evlilik söz­
leşmesinin, Alman kamu düzenine aykırıdır. LG Köln, IPRspr, 1980, s. 83. Anılan bu kararın 
hatalı olduğu ve günümüzde yinelenmeyeceği konusunda bkz.: Rohe, s. 25.
76 Jones-Pauly, ss. 303-315.
77 BGH, Urteil v. 9. 12. 2009 - X IIZ R 107/08 (OLG Hamburg); JZ 14/2010, ss. 733-736.