Mehmet Öz michael F. Roizen siz kullanım Kılavuzunuz

Damak iltihaplanmalarından kaçınmanın diğer bir yolu: Elma gibi lifli yiyecekler yiyin ya da salya salgısını hızlandıran şekersiz sakız çiğneyin. Bu ağzınızın kurumasını engeller ki gingivitin en yaygın nedeni budur.

KAZIYIN Birçok bakteri sadece dişlerinizin arasında bulunmaz; dilinizin etrafında da birikir. Ya bir kazıyıcı kullanın ya da dişlerinizi fırçalarken kötü ağız kokusuna neden olan bakterileri kısmen temizlemek için dilinizi de fırçalayın.

GÜLÜMSEYİN Dişlerinizin ön tarafına bakın. Eğer düzlerse (dişler tırnaklarınız gibi olmalıdır; ortası yanlardan daha yüksek), bu geceleri uyurken diş-

202 * Sen: Vücudunu Kullanma Kılavuzu

terinizi sıktığınızı gösterir ki bu da TME (temporomandibuiar eklem) bozukluğuna daha açıksınız demektir. Çenenizi üç bacaklı bir tabure gibi düşünün; ön dişleriniz bu taburenin üç bacağını temsil eder ve bacaklardan birinin seviyesi bozuktur, dolayısıyla bütün yapınızda bir dengesizlik yaratarak çene ve baş ağrılarına yol açar. Eklemierinizdeki gerilimi azaltmak için, bir şarap şişesinin mantarını alıp üst ve alt ön dişlerinizin arasında yanlamasına tutun (Şişe olmadan, ahbap!). Şimdi çenenizi ve ağzınızı birkaç saniye için (ya da isterseniz sonsuza dek) mantann etrafına sarın. Bu, dişlerinizi sıkmanızdan ve kaymalardan oluşan gerilimi azaltır.

Kanalizasyon Boruları: Sindirim Sisteminiz * 203

L Aim: Temizlenin

İnşaat sahalarında ve beysbol formalarının üzerinde toz toprak iyi olabilir ama genellikle sağlığınız için iyi değildir. Bu iki yöntem işinize yarayacaktır.

TOKSİNLERDEN UZAK DURUN Yediği bir parça kötü et ya da balık yüzünden tuvaletle bir gecelik kaçamak yapmak zorunda kalan herkes, yiyecek zehirlenmesinin kötü bir örneğinde sindirim sisteminde esen kasırgaların şiddetini bilir. Her yıl Birleşik Devi etler'deki yirmi beş bin ölümden sorumlu olan yiyecek zehirlenmesi - yabancı bakterilerin sisteminizi istila etmesinden kaynaklanır - genellikle kusma, ishal ve bir daha aynı şeyi yemeyeceğiniz konusunda ettiğiniz yeminlerle kendini belli eder. Bundan uzak durmanın en etkili yollarından biri, yemeğinizin iç kısmının en azından on beş saniye için 74 santigrat dereceye ulaşmasını sağlamaktır. (Bunu anlamak için bir yiyecek termometresine ihtiyacınız var, çünkü dışarıdaki ısı, et ya da balığın içindeki ısıyla aynı olmaz.) Yiyeceğin iç kısmının kırmızı ya da pembe olmaması, gerekli ısıya ulaşıldığını göstermez. Ayrıca, süngerlerinizi atın. Sünger, bir sınıfın arka sıralarına benzer; bütün kötü elementleri kendine çeker. Aslında, süngerlerin üzerinde bakteri yetişir ve kullandığınız her seferinde, süngerdeki bakterileri tabağa, oradan yemeğe, ağzınıza ve tuvalette geçen berbat bir güne aktarma olasılığınız vardır. Bunun yerine on tane ucuz bulaşık bezi ve iki kova alın. Temiz bezleri temiz bir kovaya koyun. İhtiyacınız olduğunda, bir tanesini kovadan aim ve kullandıktan sonra içinde sulandınlmış çamaşır suyu buİunan ikinci kovaya atın. Çamaşır suyu, bütün bakterileri temizleyecektir. Haftada bir hepsini yıkayın. (Atmak en iyi çözüm olmakla birlikte, bakterileri öldürmek için süngerlerinizi bulaşık makinesinde yıkayabilir ya da mikrodalga fırında '"kızartabilirsiniz"). Ayrıca, Mae Hala'nın makarnasını güneşte bırakmamanız gerektiğini, çünkü güneşin toksin barındıran bakteri kültürleri oluşturduğunu da biliyorsunuz. Üstelik halanız ne kadar lezzetli ve gösterişli soslar kullanmış

olursa olsun, tadı iyi olmaz.

YIKAYIN Batı kültüründe, bir adamın kılıcını çekememesi için sağ elle tokalaşması geleneği hakimdir. Peki Doğu kültürünün ne dediğini biliyor musunuz? Sağ elle tokalaşırız, çünkü sol elinizle poponuzu sildiğinizi biliriz. Poponuz için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biri, daima suyla temizlemektir. Neden mi? Eğer kazayla bütün eliniz dışkıya bulanırsa ne yaparsınız? Yıkar mısınız, yoksa kuru tuvalet kağıdıyla mı silersiniz? Kesinlikle. Olimpiyat şampiyonlarını hatırlatan bir hızla lavaboya koşarsınız. O halde neden tuvalete girdikten sonra poponuzu kuru, zımpara kağıdı gibi tuvalet kağıtlarıyla sileceksiniz? Doğru temizlik sistemi bu değildir, çünkü tahriş edicidir ve muhtemelen hemoroit rahatsızlığına yakalanma olasılığınızı artırır. Hğer klozet musluğu bulunmayan yerlerde tuvalete girmeniz gerekirse (özellikle Batı ülkelerinde bu durumla karşılaşabilirsiniz) tuvalet kâğıdını lavaboda ıslatarak veya bebeklerde kullanılan ıslak mendillerden kullanarak da bunu yapabilirsiniz.

GERÇEK KUTUSU

Uzun süre boyunca et yememiş olan vejetaryenler, tekrar denediklerinde etin tadından hoşlanmayabilirler. Bunun nedeni, salyadan midedeki ve bağırsaklardaki sindirici enzimlere kodar vücutlarında eti eritmek için doğru enzimin kalmamış olmasıdır. Bu da et yendiğinde belli bir tepkime başlatır: Ağır gelir, yeterince hazmedemezsiniz ve dolayısıyla kendinizi iyi hissetmediğiniz için hoşunuza gitmez.

204 * Sen: Vücudunu Kutlanma Kılavuzu

Kanalizasyon Boruları: Sindirim Sisteminiz • 205

il

Cinsel Organlaria İlgili Yaygın Mitler

Seks Miti *1

Seks Miti *2 Seks Miti »3

Erkekler seks sırasında kadınlardan daha çok yorulurlar, çür doğalarında abaza yaratıklardır.

Kadınlar menopoz döneminden sonra daha az seks isterler. Yaşlı erkeklerde kaçınılmaz olarak iktidarsızlık görülür.

?l

Cinselliğin en önemli rollerinden biri de budur; kendimizi başkalarının gözünde güzel, çekici ve cazip hissettirmek. Anatomik dış yapımızı süslemek için hepimizin farklı giyim tarzları geliştirmemizin nedeni budur, böylelikle başkalarında psikolojik iç yapımızda bir gezintiye çıkmaları için merak uyandırabiliriz. Saç jöleleriyle, hızmalarla, kalkık sutyenlerle, üç günlük kirli sakallarla, ejderha dövmeleriyle, smokinlerle, manikürlü tırnaklarla, pahalı tuvaletlerle, düşük bel kot pantolonlarla, rujlarla, deri pantolonlarla, kaslarla, güneş gözlükleriyle, diş beyazlatıcı şeritlerle vücutlarımızı süsleriz. Adını siz koyun; Şükran Günü öncesinde alışveriş merkezlerinde bulunandan daha fazla süsleri kendi üzerimize takıyoruz. İnsan olmanın güzelliği de budur; evlerimizi mahalledeki diğerlerinden daha farklı gösterebiliriz.

Evimizi süslemek estetik amaca hizmet etmekle birlikte, insanlarda süslenme daha önemli bir amaca hizmet eder. Kullandığımız yapay taktikler ne olursa olsun, çiftleşme dansında önemli bir rol oynayan doğal bir süsümüz de vardır. Sonuçta amacımız bir tango eşi aramaktır ve her şey yolunda giderse, cinsel organlarımıza karşı sorumluluğumuzu yerine getirmek için tango yaparız; yani genlerimizi bir sonraki kuşağa aktarmak için.

Ortalama bir kadın her iki-üç günde bir seks isterken ortalama bir erkeğin her gün en az bir kez seksi düşündüğünü göz önüne alırsak, seks hakkındaki düşüncelerimizi en az hediyeler kadar sık paylaşacağımızı sanırsınız. Gerçek şu ki Dr. Ruth ve Sex and The City seksi toplumsal bir konu haline getirmiş olmalarına rağmen, konu göbek deliğimizin altındaki zengin anatomik iklime geldiğinde, oldukça mahrem bir toplumuz.

Sağlık ve uzun ömürlülük açısından bakıldığında seks son derece önemli bir konu olduğundan, orgazm, boşalma ve iktidarsızlık gibi konularda konuşmaktan çekinmememiz gerekir. Yakın geçmişte bu konuda belirgin ilerlemeler kaydettik. Örneğin, Viagra için sözcülük görevini üstlenen beysbol vurucusu Rafael Palmeiro, birinin sertleşme sorunuyla ilgili konuşması gerektiğini açıkça söyledi. Friends'in yıldızı Courteney Cox-Arquette gibi daha tanınmış insanlar ise, kısırlığa karşı açtıkları savaşta son derece açık davranabiliyorlar. Neden? Çünkü seksin ve cinsel sorunların utanılacak bir şey olmadığının far-

208 • Sen: Vücudunu Kullanma Kılavuzu

kındalar ve kesinlikle haklılar.

Aslında, seks hayatın en önemli biyolojik dürtülerinden biridir ve - en azından antropolojik açıdan - erkeklerin kendilerine sekse kaptırmalarının nedeni de budur. Yeriz, barınak ararız ve üreriz. En temel metabolizma açısından bakıldığında, var olmamızın nedeni budur ve evrim bize böyle yapmamızı emreder. Şunu bir düşünün: En verimli üreme çağını geçtikten sonra - otuz beş yaş civarında bir yer - bizi

hastalıklara karşı açık hale getiren yaşla ilgili bedensel Mit o3Vâf *| değişiklikleri yaşamaya başlarız. Temel olarak, dünya sizden ihtiyacı olan şeyi aldıktan sonra (çocuk), sizi gözden çıkaracak mekanikleri harekete geçirmeye hazırdır. Üreme görevinizi yerine getirdiğinizde işiniz tamamlandı, teşekkür ederiz, dereceli damar tıkanıklığı başlatıldı, oyun bitti. Pekâlâ, biyoloji o kadar sert olmayabilir ama evrim açısından bakıldığında, genetik değeriniz üreme becerinize denktir. Elbette ki insanlar olarak biz buna farklı yaklaşıyoruz; birbirimize sosyal, ruhsal, ahlaki ve duygusal açılardan da değer veriyoruz ve daha akılcı kararlar vermek için toplumun yaşça büyük üyelerine rehber olarak bakıyoruz. Dolayısıyla, kişisel olarak yeni çocuklar katmasak bile, çocuklarımızın yaşamasına ve fonksiyonel olmasına yardım ediyoruz. Bunun anlamı nedir? Otuz beş yaşından sonra, genleriniz sizi artık korumaz. Kendinizi korumak sizin sorumluluğunuzdur. Ama yaşınız ilerledikçe seksin de durması gerekmez (Sun City, Arizona'da olardan elc alın; yakın zamanda ileri yaşta insanların halka açık yerlerde seks yaptıkları konusunda en az bir düzine olay sayıldı).

Bu açıdan ele alındığında, anatomimizin ötesine geçerek tamamen fonksiyonel bir açıdan bakmamız mümkün olabilir. Dolayısıyla, insanların hayvanlar alemindeki diğer canlılardan nasıl farklı olduğunu gözlemlemek için bilimsel terimleri bir kenara atalım.

İnsan, penisinde hiçbir kemik bulunmayan birkaç memeliden biridir (diğer birçok hayvanda sertleşmeyi gerçekleştirmek ve sürdürmek amacıyla adına "bacula" denen bir kemik bulunur; insanlarda bu yoktur, çünkü bu tür kullanışsız ve yaralanmaya açık olduğundan, insan daha iyi bir sistem geliştirmiş-

Seks Konuyu özetler Cinsel Organlarınız * 209

tir). İnsanın penisi sertleşmeyi gerçekleştirmek için organa kan depolayan damarlarla doludur (birazdan bu konuya daha detaylı değineceğiz).

Erkeklerde sorun çıkarabilecek kemikli yapılar bulunmadığından, vücutlarına oranla büyük penislere sahip olabilirler. Gerçekten. Diğer birçok primatla karşılaştırıldığında, oransal olarak insan penisi diğer birçok türünkinden daha büyüktür. Evrim, insan erkeğine sadece hayvanat bahçesinde gorillere hava atabilsin diye böyle bir beceri vermemiştir; asıl nedeni şudur: Kadınlar akıllıdır. Diğer türlerde erkeğin görevi, spermini olabildiğince fazla sayıda dişiye yaymaktır. O kraldır; ürer. Mufasa, Simba'nın babası olur ve yeni bir kral doğar. İnsanlar biyolojik açıdan - her zaman sosyal açıdan olmasa bile - tekeş-li yaratıklar olduklarından, erkek spermini kabul edecek bir eş bulmaya çalışır.

Kadınlar bunu bilir. Bunu söylemeseler ve hatta üzerinde düşünmeseler bile, kadınlar - evrimsel seviyede - penisin büyüklüğünü güçle özdeşleştirirler. Mantıklı değil mi? Atıct-tutucu açısından bakıldığında, erkeklerin çok daha küçük penisleri olabilirdi. Spermlerini aktarmak için yapmaları gereken tek şey, bir kadının vajinasının yüzeyinin altına girmektir; penisler çok daha küçük olsaydı bile, sperm yine de işini yapmak üzere yolu kat edebilirdi. Ama o zaman daha hızlı ve daha güçlü bir sperm, daha büyük bir penisten önemli olurdu.

İnsan erkek türünün iri olmasının nedeni, canlı türlerinin erkekleri arasında bir yarışma olması değildir (Benim flamingom seninkinden daha büyük. Fred); bunun tek nedeni, çocuk taşıyacak olan eşleri çekme özelliğidir. Ama bunun da bir bedeli vardır. İnsan erkeğin teslisleri küçüktür; özellikle de şempanze gibi diğer türlerle karşılaştırıldığında. Bir dişi şempanze kızgınlık dönemine girdiğinde, yavrulamayı garantilemek için olabildiğince fazla sayıda erkek şempanzeyle çiftleşir. Sonra o yavru yetişkin erkekler tarafından korunur, çünkü babasının hangisi olduğu bilinmez. Dolayısıyla bu türlerin testislerinin büyük olması gerekir, çünkü spermleri yumurta hakkı için diğer erkeklerin spermleriyle savaşmak zorunda kalacaktır. İnsanlarda teorik olarak diğer erkeklerin birbirleriyle sperm savaşına girmesi gerekmediğinden, testislerinin

210 * Sen: Vücudunu Kullanma Kılavuzu

çok güçlü spermler üretmesi gerekmez ve bu da büyük testislere sahip olmak zorunda kalmadıkları anlamına gelir (çok şükür; özellikle de dengesiz bir beysbol sopasının ya da öfkeli eşin dizinin ne kadar sık erkeklerin kasığına indiği düşünülürse).

Hayvan krallığında, her şey yolunda giderse, erkek şempanze dişiyle çiftleşir ve bebek şempanze dünyaya gelir. Bizim cinsel yaşamlarımız ise biraz daha karmaşıktır. Çok çeşitli nedenlerle seks yapabiliriz. Çocuk istediğimiz için. Sevgimizi ifade etmek için. Eğlenmek istediğimiz İçin. Televizyonda seyretmeye değer bir şey olmadığı için. Vücudun diğer tüm organlarında olduğu gibi, her şey planlandığı şekilde gitmez. Cinsel kültürümüz sadece sevgi ve şehvet açısından zengin değildir; aynı zamanda delik prezervatifler, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kısırlık ve iktidarsızlık gibi sorunlar da söz konusudur. Cinsel organlarımızla ilgili sorunlar karmaşık ve kişisel olduğundan, üzerinde konuşmak da daha zordur.

Hepsinden öte. seks hayatın en güzel hazinelerinden biridir; ilişkiniz, ruhunuz ve genel sağlığınız için. Ama cinsel organlarınız aynı zamanda hassas organlardır ve seksi zor, rahatsız ve hatta imkansız kılabilecek çeşitli etkenlere karşı savunmasız kalabilirler. Bu yüzden, kirli çamaşırlarımızı ortaya dökelim ve cinsel yaratıklar olarak bizi neyin harekete geçirdiğini görelim; tabi-i daha genç ve daha iyi yaşayabilmek için.

Seks Makineniz: Anatomi

Size şunu soralım: Seksi nerede öğrendiniz? Sağlık sınıfında mı? Soyunma odasında mı? Zulada sakladığınız dergi koleksiyonunuzdan mı? Muhtemelen seksle ilgili ilk bilgileriniz de bir üç tekerlekli bisikletin yapım kılavuzu gibi gelmiştir. 1. Adım: A çubuğunu B deliğine sokunuz. 2. Adım: Zevkle bininiz. Hiç şüphesiz ki yol boyunca başka şeyler de öğrendiniz ve şimdi seks makineniz hakkında sekiz yaşındayken olduğundan daha çok şey biliyorsunuz. Ama insanlar seks konusunda konuşmakta en az bir Milli Vanilli CD'sine sahip olduklarını söylemekte olduğu kadar zorlandıklarından, daha gerçekçi bir

Seks Konuyu özetler Cinsel Organlarınız * 211

kullanım kılavuzunun size yararlı olabileceğini düşündük. Bu açıdan, erkek ve kadın anatomisini birleştirdik. Çünkü, bir; erkek ve kadın anatomisi pek görünür olmayan bazı benzerlikler içerir ve iki; iki cinsiyetin de birbiriyle ilgili önemli noktalan biraz bilmesi gerektiğine inanıyoruz.

Çekim Anatomisi

Çoğumuz penis ile vajina arasındaki ilişkiyi biliriz; penis, vajinal garaja park eden arabadır. Ama araba garajın ağzındayken bozulursa, onu garaja sokamazsınız. Güce ihtiyacınız olur. Arabayı dinleneceği yere yerleştirmek için

bir motora ihtiyacınız vardır. Cinsel organlarınız da motordan güç almadıkları takdirde çalışmazlar. Erkek ve kadınlarda (özellikle erkeklerde), yüksek nitelikli kan akışı olmadığı sürece hiçbir şey işe yaramaz.

Başlarken, iki eşin birbirlerine çekilme tarzlarını düşünelim. Belki de her yerdeki moda üreticilerinin ve kuaförlerin beklentilerinin aksine.

GERÇEK KUTUSU

Erkeklerin yüzde kırk dördü gün kinde birçok kez seksi düşünürken, kadınların yüzde 19'u bunu yapar.

karşı cinsi çekmek konusunda en önemli etken kokudur. Yetişkin türler, birbirimize karşı çekim duymamıza neden olan ve adına "feromon" denen bir koku salgılarlar. Bu, beyinsel olmaktan çok kimyasal bir tepkidir ve bazı insanları kendimize çekerken bazılarını nedenini bile anlamadan itmemizin kaynağı budur.

Elbette ki sevgi ve şehvet bir parça şansı, bir parça çabayı ve bir parça görünmez "'kimyayı" da gerektiren karmaşık duygulardır. Ama tamamen biyolojik açıdan bakıldığında, bu kimyasal maddeler beynimize sevgi metre m izi harekete geçirecek ya da içeri girmeye çalışan herkesi durdurmak için kapıyı kapatacak sinyaller gönderir. Bu sinyaller, beyninizin mantık kısmına uğramaz ve doğruca 'amigdal'a gider; yani duygusal kısma. Güçlü çekimlerin midede hareketlenmeye, omurganızın ürpermesine ve aniden "seninle olmak istiyo-

212 * Sen: Vücudunu Kullanma Kılavuzu

rum" çılgınlığını yaratmasına yol açmasının nedeni budur.

Vasküler Sistem

Mit mi, Oerpek mi? Emekli Olduğunuz Zaman, Viagra ya İhtiyacınız Olur

Şimdi, bu kimyasal tepkime beyinde oluş- Buruşukluklar ve akşam yemeklerine katılan tuğunda, belde bir geçit töreni başlatmak için bazı molzemeler gibi, sertleşme sorunları da doğruca ekspres otobüse atlar. Nasıl mı? Erkekte, beyinden gelen sinyaller kanın penise hücum etmesine neden olan bir tepkime başlatır.

Bu tepkime sırasında, penisin etrafındaki kaslar, penisin üst tarafında bulunan ve adına ¦'korpus kavernozum" denen süngerimsi yapının kanı emmesine izin vermek için gevşer (Şekil 7.1'e bakınız). Kan içeri dolduktan sonra, penisteki damarlar tıpkı bir baraj gibi kapanır ve böylece kan korpus kavernozumda kalır (bütün bu süre boyunca, penisin alt tarafında bulunan ve adına "korpus spongiosum" denen yumuşak bir yapı, boşalma sırasında spermin

dışarı çıkmasına izin vermek üzere gevşek kalır). Yeterli kan akışı olmazsa -iltihaplandıkları ya da tıkandıkları için damarların yeterli şekilde genişlemediği anlamına gelir - erkek sertleşemez, çünkü ya kan hücumu olmamakta ya da kan içeride kalmamaktadır. Ve bu, en sık görülen sertleşme sorunlarından biridir; bugün 30 milyon Amerikalı erkeğin yakındığı bir sorundur.

Daha geniş açıdan bakıldığında, penis erkeğin yağ çubuğu gibidir; vücudun geri kalanında işlerin nasıl gittiğini gösterir. Eğer göreve çağrıldığında asker hemen hazır vaziyete geçiyorsa, vücudunuzun diğer yerlerinde de kan akışının iyi durumda olduğu bellidir. Ama eğer biraz gecikiyor, nazlanıyor ya da tembellik yapıyorsa, erkeğin damar sağlığı olması gerektiği kadar genç de-

yaşınız ilerledikçe artabilir. Kırklı yaslarında erkeklerin yüzde 5'inde bu sorun görülürken, altmış beş yaşındaki erkeklerde bu oran yüzde 25'tir. Kırk-yetmİş yaşları arasında erkeklerin yarısı çeşitli şekillerde sertleşme sorunu yaşarken, sizin de onlardan biri olmanız gerekmez; özellikle de 2. Bolüm'de sunduğumuz damar sağlığı ile İlgili prensipleri izlerseniz. Aslında, yetmiş yaşının üzerindeki birçok erkek, sopalarını gayet iyi salladıklarını söylemekte, bu prensipler için bize teşekkür etmektedirler

Seks Konuyu özetler Cinsel Organlarınız • 213

5«WI7.1 kfKCğin Y2MJ yliDUğU Penisin serheşebilmesi itin, kalpteki geniş kan damarları (iliak), daha küçük damarlara kan pompalar ve küçük damarlar gevşeyerek dorsal damara kan depolanmasını sağlar. Sonra damarlar çıkış yolunu kapatarak bütün kanın sertleşmeyi gerçekleştirmek üzere peniste tutulmasını garantiler.

Rektumun üzerinde bulunan prostatın etrafındaki sinirler, kon akışının kontrolüne de yardımcı olur ama prostat ameliyatı sırasında hasar görebilir. Tipik olarak farklı yüksekliklerde bulunan iki teslis, hayatta kalma olasılıklarını yükseltmek amacıyla spermi serin tutmak üzere vücudun dışındadırlar. Eşleşme sırasında, belli kaslar boşalmaya hazırlık olarak teslisleri geri çeker.

değil)

aider

214 * Sen: Vücudunu Kullanma Kılavuzu

ğil demektir. Bunun nedeni, kanı penise sokup çıkarak damarların, beyin, kalp ve böbrekler arasında kanı devindiren damarlarla aynı olmasıdır. Damarların vücudunuzdaki yeri neresi olursa olsun, kan akış süreci değişmez.

Elbette ki tüm sertleşme bozukluklarının seks psikolojisinden kaynaklandığı düşünülürdü; yani erkeklerin sertleşmeyi gerçekleştirmek ve sürdürmek konusunda kontrol sahibi olup olamadıkları gibi. Ama bir erkeğin tıpkı bir sihirbazın asistanını havaya kaldırması gibi istediği zaman sert!estirenieyeceğini artık biliyoruz. Bu konuda çok çeşitli kimyasallar önemli rol oynar. Yine de, damar sağlığı iyi olduğu takdirde sertleşmenin kolay olacağını bilmekle birlikte, gerginlik, stres, endişe ve depresyon gibi beyinde gerçekleşen bazı kimyasal durumların da sertleşmeyi önlediği anlaşılmıştır.

Hormonlar

GERÇEK KUTUSU

2. Bölümde belirttiğimiz gibi, bütün damarlarımız - evet, buraya gelenler de dahil - nitrik oksit denen kısa ömürlü bir gazla genişlerler. Son derece hızlı çözünen bu gazı sürekli olarak salgılamaya devam ederiz; ama damarların İç katmanındaki bir hasar bu süreci yavaşlatmadığı sürece. Yeterince nitrik oksit olmazsa, damarlar açık kalamaz ve cinsel organları sert (erkekte) veya genişlemiş (kadında) halde tutamazlar. Dolayısıyla damarların yaşlanması, cinsel yetersizliğin öncelikli nedenidir.

Hormonların cinsel farklılıklar üzerinde oynadıkları rolü hepimiz biliyoruz. Testosteron James Earl Jones'a en ünlü özelliğini veren maddeyken, ös-trojen de Dolly Parton'a kendi ününü kazandıran maddedir. Hormonlar çok çeşitli işler yaptıklarından, cinsel yetersizliğin diğer önemli nedenlerinden birinin gerek erkekte ve gerekse kadında testosteron kusurlarından kaynaklandığını öğrenmek şaşırtıcı olmamalıdır. Kadınlar çok az miktarda erkek hormonu salgılamakla birlikte, bir kadının testosteron seviyesi libidoyu harekete geçirir. Kadınlar yaşlandıkça testosteron kaybederler ve hipertansiyonu kontrol eden beta-blokerler ve diğer çok çeşitli ilaçlar, testosteron üzerinde olumsuz

Seks Konuyu özetler Cinsel Organlarınız * 215

etki yaratabilirler. Kadınlarda testosteron eksikliğinin en önemli fiziksel sonuç- j larından biri, nemlenme yetersizliğidir; vajinanın etrafındaki cildin yeterince ıslanmaması, seksin acı verici olmasına yol açar. Uyarılma açusından ele alındığında, erkekte uyarılmayı sağlayan penis başı son derece hassasken, kadınlarda bunun karşılığı ve kanla dolan yer klitoristir. Kadınların seks sırasında aldıkları hazzın nedeni, buraya bol miktarda kan dolmasıdır.

Aynı zamanda, kadınların östrojen seviyesi de yaşlan ilerledikçe düşer (erkeklerde testosteron seviyesinin düşmesi gibi). Testosteron yetersizliği yüzünden nemlenmenin azalmasına ek olarak, bu östrojen düşüklüğü vajina dudaklarının büzülme ölçüsünü de azaltır. Bu durum, klitorisi daha çok ortaya çıkarır ve bu da duyarlılığın azalmasına ya da sevimsiz gıdıklanmalara yol açar. Yaşınız ilerledikçe vajina çevresinde şişme ve nemlenme oranının azaldığı gerçeğine ek olarak, libido kaybı da kadında iktidarsızlıkla aynı şeydir.

Bu tür cinsel yetersizlikleri ölçülendirmek mümkün değildir. Örneğin bazı çiftler yılda sadece beş kez seks yapmaktan memnun olmakla birlikte, bazıları maç arasında birkaç kez yapmakta sakınca görmemektedirler. Asıl sorun, ilişkide eşlerden birinin diğerine oranla daha fazla seks istediği zaman ortaya çıkar. Erkeklerin onlu yaşlarının sonlarında ve yirmilerinin başlarında, kadınların ise otuzlarının sonlannda ve kırklarının başlarında cinsel zirvelerine ulaştığı düşünülürse, bu hayli zor bir konudur. Diğer bir farklılık ise erkeklerin her üç günde bir seks yapabilecek durumda olmasıdır; çünkü en yüksek kalitede sperm bu sürede oluşur. Kadınlann üçte birinin en azından arada bir libido kaybına uğradığı düşünülürse, cinsel yetersizliğin en azından bir önemli çözümü ortaya çıkar; İletişim (Genç Yaşa Eylem Plam'nda daha detaylı ele alacağız).

Elbette ki hormonlar ve adet kanamalan da bu süreçte önemli rol oynamaktadır. Östrojen ve progesteron hormonları, hamileliğe hazırlık olarak seviyelerini değiştirirler ama aynı zamanda hamilelik olmadığında da seviyeleri değişir. Bu değişim sırasında, rahimdeki büzülmeler sayesinde fazla rahim dokusu kurutularak, bir sonraki döngü için yumurta rahimde hazır hale getirilir. Va-jinal kanamaya, kadınlarda strese ve ağrılara neden olan âdet süreci budur.

216 * Sen: Vücudunu Kullanma Kılavuzu

Bazı kadınlar çok az etki hissederken, bazı-lan bu süre içinde yemek tavalarını ölümcül silah olarak kullanma egzersizleri yaparlar. Ağızdan alınan doğum kontrol hapları, kalın bir rahim duvarının oluşmasını önler (bu da daha az kanamaya, sancılara ve tava savaşlarına yol açar).

Doğurganlık döneminin sonuna yaklaşıldıkça (buna yumurtalıkların mı, yoksa beyindeki endokrin kontrolünün mü karar verdiği hâlâ tartışılan bir konudur), kadınlar östrojen ve progesteron seviyelerini korumakta zorlanırlar. Sonunda daha fazla âdet gör-

Mit mi, Oerpek mi? Sutyenler ya da göğüste travmalar, göğüs kanserine yol apar

Lenfatik sistemde boşaltmayı engelleyici şeylerin - sutyenler ya da travmalar gibi - kansere yol 00)91 konusunda herhangi bir kanıt yoktur. Ama tam bir sonuca ulaşmak da şimdilik mümkün görünmemektedir.