Mekanik tesisat hizmetlerinin üretilmesinde ve denetlenmesinde

Mekanik projeler ile ilgili olarak, Makina Mühendisleri Odası “Mekanik Tesisat Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği’’ Madde 4’te Mekanik Tesisat Hizmet Alanları belirtilmiş olup, mekanik tesisat hizmetlerinin üretilmesinde ve denetlenmesinde görev alacak ODA üyesi makina mühendislerine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından uzmanlık belgesi verilmektedir. Bu yönetmelikte;

• Mekanik projeler ile ilgili olarak, Makina Mühendisleri Odası “Mekanik Tesisat Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği’’ Madde 4’te Mekanik Tesisat Hizmet Alanları belirtilmiş olup, mekanik tesisat hizmetlerinin üretilmesinde ve denetlenmesinde görev alacak ODA üyesi makina mühendislerine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından uzmanlık belgesi verilmektedir. Bu yönetmelikte;

• “Belge sahibi makina mühendisi, belgede belirtilen konularda mekanik tesisat hizmetlerini yapmaya yetkili ve sorumludur” denilmektedir.

Isı Yalıtım raporu,

• Isı Yalıtım raporu,

• Mekanik hesap raporu (Pompa, Blower, karıştırıcı, sürgülü kapak hesapları) ve bilgi föyleri,

• Ünitelere ait çizimler (P&I Diyagramı, Borulama, Mekanik yerleşim plan ve kesitleri)

• Ekipmanlara ait çizimler (Karıştırıcılar, Sürgülü kapak, köprü sıyırıcı, ızgara vb. çizimleri)

• Sıhhi tesisat, Isıtma, Havalandırma ve Klima tesisatı projeleri

• -Hesap raporu

• -Çizimler

• Mekanik Ekipman Birim fiyat tarifleri, Metraj ve Keşifler

Mekanik Ölçülendirme

• Mekanik projeler, Bankamız “Mekanik Tesisat Proje Teknik Şartnameleri”ne, MMO yayınlarına ve ilgili diğer kamu kurumlarının şartnamelerine ve yönetmeliklere uygun hazırlanmış olmalıdır.

• Yapılacak projeler, mimari-proses projelerle uyumlu olmalı, mimari çizim baz alınarak mekanik ölçü ve detaylar verilmelidir.

• Mekanik projelerde, pompa, vana ve boruların duvardan uzaklıkları, borular arası açıklıklar, zeminden yükseklik vb. ölçüler mutlaka verilmeli, mekanik montaj ve yerleşimle ilgili asgari mimari ölçüler çizimlerde yer almalıdır.

Sayaçlı Vana Odası Planı (200 mm)

Sayaçlı Vana Odası Kesiti (200 mm)

Mekanik Sayaç Özellikleri

Mekanik Sayaç Teknik Değerleri

Mekanik Sayaç Montaj Ölçüleri

MANYETİK DEBİMETRELERİN MONTAJ MESAFELERİ

MANYETİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ

MANYETİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ

Bazı Çaplar için ölçüm aralıkları

Boru hattında dolu akışın sağlanması için boru hattına deveboynu yapılması (Kesit)

ULTRASONİK DEBİMETRELER

ULTRASONİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM PRENSİBİ

ULTRASONİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ

ULTRASONİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM HASSASİYETLERİ

ULTRASONİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM HASSASİYETLERİ

Sonuçlar

• - Sayaç ve debimetrelerde, ölçüm hassasiyeti dikkate alınarak,üretici tarafından önerilen akış hızlarına uymaya özen gösterilmelidir.

• - Seçilen debimetre tipine bağlı olarak debimetre öncesi ve sonrası montaj mesafelerine uyulmalıdır.

• - Boru hattı kesinlikle tam dolu akıtılmalıdır.

Sonuçlar

• Doğru ölçüm için boru hattında hava olmamalıdır.

• Ultrasonik Debimetrelerde akışkan içindeki katı partikül ve gaz (hava) oranı % 3 ten az olmalıdır.

• Mekanik sayaç kullanılacak ise sayaç öncesine mutlaka pislik tutucu konulmalıdır.

Genel Özellikler

• 20 mm. – 500 mm. çaplarda standart olarak (İsteğe bağlı 800 mm.ye kadar) üretilmektedir.

• Ölçüm hassasiyeti % 2 ~ % 5 arasında.

• En yüksek basınç sınıfı 16 bar.

Elektromanyetik Debimetrelerin Genel Özellikleri

• 25 mm. ~ 2000 mm. çaplarında üretilmektedir.

• En yüksek basınç sınıfı 40 bar.

• Ölçüm hız aralığı 0.3 ~ 10 m/s olup, en uygun hız aralığı 2 ~ 3 m/s dir.

• Ölçüm hassasiyeti % 0,2 ~ % 0,5 arasındadır.

• Akışkan içindeki partiküllerden etkilenmez. Ancak, debisi ölçülecek sıvı yalıtkan olmamalıdır.

Ultrasonik Debimetrelerin Genel Özellikleri

• 15 mm. ~ 4000 mm. arasındaki çaplar için uygulanabilir.

• Ölçüm hız aralığı 0.1 ~ 12 m/s arasında olup, en uygun hız aralığı 2 ~ 3 m/s dir.

• Ölçüm hassasiyeti % 1 ~ % 5 arasında olup, akışkan hızına bağlıdır.

• Borulara dıştan takıldığı için akışkan basıncından bağımsızdır.

• Boru cinsi ve akışkan homojen olmalıdır. Bu nedenle beton borular için uygun değildir.

KONTROL VANALARI

400 Serisi Vana Gövdesi

700 Serisi Vana Gövdesi

Kontrol vanaları iki ana bölümden oluşur:

• Kontrol vanaları iki ana bölümden oluşur:

• 1)Gövde

• 2)Diyafram bölümü

• 400 serisinde tek hazneli diyafram, 700 serisinde çift hazneli diyafram aktüatör vardır.

• Aktüatör vanadan bağımsız olup, tek parça halinde gövdeden ayrılabilir.

• Basit vana gövdesine çeşitli kontrol ekipmanları (pilot valf) ilave edilerek değişik vana kategorileri elde edilmektedir.

Değişik amaçlar için elde edilen vanalar

• Basınç düşürücü vanalar

• Debi ayar vanası

• Seviye kontrol vanası

• Darbe önleyici (relief) vanalar

• Çekvalf

• Pompa kontrol vanaları

• Elektrik ve hidrolik kontrol vanaları

• Kombinasyon modeller

700 Serisi Temel vana gövdesi (Düz Port klape)

V-port klape

Basınç = Kuvvet / Alan P= F / A F1 = P1 x A F3 = P1 x 3A F3 = 3F1

Değişken giriş basıncını, debi değişimlerinden etkilenmeksizin ayarlanan çıkış basıncında sabit tutar.

Oransal basınç düşürücü: Giriş basıncını belli oran dahilinde düşürür, birkaç adet seri bağlanabilir.

Oransal Basınç Düşürücü Vana Basınç Düşürme Oranları

Kavitasyon Diyagramı

Vana Çapı Seçim Grafiği

Kontrol vanalarında tavsiye edilen hız aralıkları

700 Serisi Vana Ölçüleri (50- 500 mm.)

700 Serisi Vana ölçüleri (600 – 800 mm.)

Basınç düşürücü vana bağlantısı (Önerilen)

Yatay Milli Pompa Tipleri

Pompaların Çalışma Bölgeleri

Norm Pompa (Yatay Milli Santrifüj Pompa)

Çok Kademeli Pompa (Yatay Milli)

Çift Emişli Pompa Gövdesi

Pompalarda Debi Ayarlanması

• Terfi merkezlerinde zaman zaman farklı debi ve basma yüksekliklerine ihtiyaç duyulur. Bu nedenle pompalarda ve terfi hatlarındaki ayarlamalarla değişken debiler elde edilmesi gerekli olmaktadır.

Pompa Karakteristik Eğrileri

• Pompa Karakteristik Eğrileri

Sistem Karakteristik Eğrisi

• Sistem Karakteristik Eğrisi

Debi Ayarlama Metodları:

• Debi Ayarlama Metodları:

• Vana ile kontrol
• Baypas kontrol
• Dur kalk kontrol
• Çark çapının değiştirilmesi ile kontrol
• Değişken hızla kontrol

Boru çapındaki değişimin sistem eğrisine etkisi

• Vana ile kontrol:

• Bu kontrol yönteminde pompa devamlı çalışır ve gerekli debi pompa basma hattındaki vana açılarak veya kısılarak ayarlanır. Debinin bu şekilde ayarı enerji verimliliği yönünden en kötü olanıdır.

Baypas kontrol:

• Baypas kontrol:

• Bu kontrol yönteminde pompa en yüksek debide devamlı çalışır ve gerekli debi, pompa basma hattından emme hattına bağlanan baypas hattındaki vana açılarak fazla debinin kaynağa geri gönderilmesi ile ayarlanır. Debinin bu şekilde ayarı enerji verimliliği yönünden oldukça kötüdür.

Dur / Kalk kontrol:

• Dur / Kalk kontrol:

• Bu kontrol yönteminde pompa en yüksek debide ihtiyaca göre durdurulup çalıştırılır. Eğer kesikli çalışma prosese zarar vermiyor ve depolama yapılabiliyorsa, bu yöntem enerji tüketimini azaltmak için iyi bir yöntemdir. Bu yöntemde, pompa şalt sayısını motor üreticisinin izin vereceği sayıda seçmek gerekir.

Çark çapının değiştirilmesi ile kontrol:

• Çark çapının değiştirilmesi ile kontrol:

• Pompanın çark çapı değiştirilerek farklı debi ve basma yüksekliği elde edilebilir. Böylece gereksiz debiler için enerji tüketimi azaltılır. Ancak, bu durum sürekli bir ayar şekli olmayıp pompanın kalıcı olarak istenen debiyi sağlamasına yönelik bir yöntemdir.

Değişken devirli pompalar Roteau Bağıntısı

Pompalarda devir sayısının değişimi

Değişken devirle kontrol :

• Değişken devirle kontrol :

• Bu kontrol yönteminde pompa, en yüksek debiye göre seçilir, düşük debi ve düşük basma yüksekliği için devir sayısı azaltılarak ayarlama yapılır. Bu yöntem enerji tüketimini azaltmak için iyi bir yöntem olarak bilinmekle beraber her zaman doğru değildir.

Değişken hızla kontrol :

• Değişken hızla kontrol :

• Bu kontrol yöntemini iki farklı durum için incelemek gerekir.
• Statik yüksekliğin sıfır olduğu, sadece sürtünme kayıplarının olduğu sistemler.
• Statik yüksekliğin fazla olduğu ve toplam basma yüksekliği içinde sürtünme kayıplarının az olduğu sistemler.

1)Statik yüksekliğin sıfır olduğu, sadece sürtünme kayıplarının olduğu sistemler.

• 1)Statik yüksekliğin sıfır olduğu, sadece sürtünme kayıplarının olduğu sistemler.

Görüldüğü gibi, statik basma yüksekliği fazla olan sistemlerde devir değiştirerek ayar yapmak, verimi çok düşürdüğü, hatta suyu basamadığı için fayda sağlamamaktadır.

• Görüldüğü gibi, statik basma yüksekliği fazla olan sistemlerde devir değiştirerek ayar yapmak, verimi çok düşürdüğü, hatta suyu basamadığı için fayda sağlamamaktadır.

Değişken devirli kontrol ile Dur/Kalk yönteminde enerji tüketiminin karşılaştırılmasına bir örnek:

Değişken devirli kontrol ile Dur/Kalk yönteminde enerji tüketiminin karşılaştırılmasına bir örnek:

• İki durum için tahmin edilen enerji tüketimleri verilmiştir.

• Birinci durumda pompa, seviye algılayıcısı tarafından dur/kalk ile kontrol edilmekte ve yıllık enerji tüketimi 66098 kw olmaktadır.

• Buna karşı ikinci durumda ise pompa bir frekans değiştirici yardımıyla otomatik olarak debiye uyumu sağlanarak çalıştırılmakta ve enerji tüketimi bu sefer 78654 kw değerine çıkmaktadır.

• Sonuçta değişken hız sürücüsü kullanıldığında, alçak frekanslardaki çalışma durumlarında düşük verimden dolayı enerji tüketimi artmaktadır. Ayrıca değişken hız sürücüsündeki kayıplarda toplam verim üzerinde küçük bir etki yapacaktır

Pompaların paralel bağlanması

Paralel çalıştırılacak pompalar, işletme koşullarındaki Q ve Hm değerine göre verim eğrilerinin üst noktasında veya üst noktanın sağ tarafında seçilmelidirler.

Paralel çalışmak üzere seçilen pompalar, az sayıda pompanın çalıştırılması halinde yük kayıpları azalacağından, seçilen değerden daha fazla debi basarlar.