Məqalə və MÜsahiBƏLƏR

göz yuma bilmirəm”^
- Səlahəddin müəllim, ali məktəblərə qəbul planı ilə baglı özəl təhsil müəssisələrinin narazılığını nəylə izah edərdiniz?

- Narazılıqlar onunla bağlıdır ki, bu il ali məktəblərdə tələbə qəbulu planı düşünülməmüş tərtib olunub. Nəzərə alınmalıy­dı ki, bu il orta məktəbləri bitirənlərin sayı ötən illərə nisbətən üç dəfə az olub. Yəni bu rəqəm təxminən 150 mindən 50 minə düşüb. Bu, 10-11-ci siniflərlə bağlı məlum problemdir. Təhsil Nazirliyi vaxtında bu problemi həll etmədiyinə görə belə kəskin fərq yaranıb. Paradoksal haldır ki, məzunların sayı azaldığı halda, qəbul planı dəyişməyib, ək­si­nə, xeyli artıb. Əslində, bu il tələbə qəbulu planı xeyli dərəcədə azal­dıl­­malıydı. Yalnız dövlətin, cəmiyyətin ehtiyacı olan ən zəruri ixti­sas­lar üzrə qəbul planı saxlanmalıydı. Qəbul planının azaldılmaması, son nəticədə, müsabiqənin aşağa düşməsinə və savadsız gənclərin ali mək­təblərə qəbul olunmasına imkan yaradacaq. Axı bizim nəyimizə la­zımdır ki, ali məktəbləri savadsızlarla dolduraq?

- Hər halda bəzi özəl ali məktəblərə tələbə qəbulu plani azaldılıb...

• 
  Əslində, özəl ali məktəblər üçün plan qoyulmamalıdır. Sadəcə, minimum keçid balı göstərilməlidir, qəbul planı isə özəl ali məktəb­lə­rin özü ilə razılaşdırılmalıdır. Plan yalnız maksimal hədd kimi gös­tə­ri­lə bilər ki, bundan artıq sənin tələbə qəbul etməyə maddi-texniki im­kan­ların yoxdur. Buna da nəzarəti Təhsil Nazir­liyi həyata keçirmə­li­dir. Amma «Təhsil haqqında» mövcud qa­nu­na görə, özəl ali mək­təb­lərə qəbul bir tərəfdən onların özləri tərəfindən, digər tərəf­dən isə Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası (TQDK) xətti ilə apa­rıl­malıdır. Amma TQDK-nın bütövlükdə özəl ali məktəblərə yer­ləşdirmə aparmasının da hüquqi əsası yoxdur. Nəyə görə özəl ali məktəb bu prosesdə iştirak etməməlidir?
  

- Səlahəddin müəllim, bunu özəl ali məktəblərdə tələbələrin bilik səviyyəsinin aşağı olması, qeyri-qanuni qəbulun aparılması ilə izah edirlər.

- Dogrudan da, özəl ali məktəblərə artıq neçənci ildir ki, həd­dən aşağı bilik səviyyəsi olan gənclər qəbul olunurlar. Bu, bilavasitə Təh­sil Nazirliyinin özəl ali məktəblər əleyhinə apardığı təbliğatın nəticəsidir. Yəni əhaliyə belə yanlış fikir təlqin olunur ki, özəl ali mək­təb­lərdə bilik verilmir, ora savadlı gənclərin qəbulu məqsədəuyğun de­yil. Hər il deyirlər ki, bir sira özəl ali təhsil məktəblərini bağlayacağıq. Bu təbliğatın nəticəsində imkanı olanlar da öz övladlarını dövlət ali məktəblərində yerləşdirməyə çalışırlar. Belə qeyri-müəyyənlik şəraitində özəl məktəblərə yalnız savadsızlar, çarəsizlər gəliblər.

• 
  Amma razılaşın ki, bu gün fəaliyyətdə olan özəl ali təhsil müəssisələrinin heç də hamısında bilik səviyyəsi əsas kriteriya sayıl­mır. Yəni onlar müəyyən ittihamlar üçü ciddi əsaslar veriblər.
  

- Mən demirəm ki, belə özəl ali məktəblər yoxdur. Ə1bəttə, özəl ali təhsil ocaqlarının əksəriyyətində təhsil səviyyəsi çox aşa­ğıdır. Bunu etiraf etmək lazımdır. Amma bunu mütləqləşdirmək və hamıya aid etmək, fikrimcə, ziyanlı mövqedir. Bununla, ciddi özəl ali təhsil ocaqlarının da nüfuzuna xələl gətirilir. Biz maddi-texniki bazanı gücləndirmək, yüksək ixtisaslı, peşəkar müəllimləri cəlb etməklə, onlara yüksək məvacib verməklə təhsilin yüksək keyfiyyətini təmin etməyə çalşırıq. Indi isə vəziyyət belədir ki, özəl ali məktəblərə yalnız biliyi və pulu olmayanlar gəlir. Yəni pulu olanlar dövlət ali məktəblərinin ödə­nişli ixtisaslarına daxil olur­lar. Burada bir sual yaranır: bəs onda özəl ali məktəblər özlə­rini necə saxlamalıdırlar? Odur ki, bəzi özəl ali məktəblər təhsil barədə düşünmürlər. Onlar aşağı təhsil haqqı ilə 100 nəfər əvəzinə, 1000-2000 nəfər qəbul etməklə, maliyyə vəziy­yət­lərini düzəltməyə çalışırlar. Lakin maddi-texniki baza əvvəlki kimi qalır və nəticədə, təhsilin səviyyəsi aşağı düşür. Təhsil barədə düşünən, yalnız savadlı gəncləri qəbul etmək istəyən özəl məktəblər isə maliyyə baxımından pis vəziyyətdə qalıblar.

- Umumiyyətlə, özəl ali məktəblərə qəbul planları hansı prinsip­lər­lə müəyyənləşdirilir?