MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

Δ Bölge Üretim : Senaryoda belirlenen hedef talepleri karşılamak için Mersin ilinde ilgili sektörde gerçekleşecek üretim artışını,

Δ Dış Üretim: Senaryoda belirlenen hedef talepleri karşılamak için Mersin ili dışında gerçekleşecek üretim artışını,

Δ Toplam Üretim : Senaryoda belirlenen hedef talepleri karşılamak için gerçekleştirilmesi gereken Mersin ili içi ve Mersin ili dışı toplam üretim artışını (Δ Bölge Üretim + Δ Dış Üretim),

ifade etmektedir.

Tablo 236: Mersin İli 2023 Senaryosunun Sektörel Etki Analizi (Milyon USD)

I/O Kod	Sektörler	Hedef Talep	Δ Bölge Üretim	Δ Dış Üretim	Δ Toplam Üretim
1	Meyve&Sebze	2,127	2,558	0	2,558
2	Hayvancılık	23	28	82	110
3	Tarım Hizm.		16	64	80
4	Ormancılık	21	38	0	38
5	Balıkçılık	13	8	7	15
6	Kömür Madenciliği		5	25	30
7	Petrol&Gaz Çıkarma		15	131	145
8	Cevher Madenciliği	20	48	0	48
9	Taşocakçılığı	37	174	10	184
10	Et Ürün İşleme	37	14	31	45
11	Balık Ürün İşleme		0	0	0
12	Sebze&Meyve İşleme	64	79	0	79
13	Sıvı&Katı Yağ	58	64	26	90
14	Süt Ürünleri	15	16	2	18
15	Tahıl Ürünleri&Nişasta	165	200	0	200
16	Hayvan Yemi İm.		11	0	11
17	Diğer Gıda Maddeleri	134	74	94	168
18	İçecek	11	20	0	20
19	Tütün Ürünleri	43	46	0	46
20	Tekstil&Dokuma	163	59	300	359
21	Diğer Tekstil Ür.	35	4	59	63
22	Örme		1	6	7
23	Deri Giyim Eşyası	89	112	0	112
24	Kürk Mamulleri		0	0	0
25	Deri Ürünler&İşleme		0	5	5
26	Ayakkabı&Terlik		0	1	1
27	Kereste&Parke	15	24	0	24
28	Ağaç Ürünleri	15	34	0	34
29	Kâğıt Ürünleri	29	130	0	130
30	Yayım		0	2	2
31	Plak&Kaset vb		20	6	26
32	Rafine Petrol&Kok Köm.		189	0	189
33	Ana Kimyasallar	20	267	0	267
34	Zirai İlaç%Boya&Vernik		1	57	58
35	Eczacılık Ürünleri	34	35	15	50
36	Temizlik Maddeleri	55	170	0	170
37	Kauçuk	90	123	0	123
38	Plastik	112	215	0	215
39	Cam Ürünleri	21	57	0	57
40	Seramik	13	45	0	45
41	Çimento&Kireç&Alçı	331	395	0	395
42	Yapı Taşları&Diğer	20	30	14	45
43	Demir-Çelik	78	387	24	411
44	Demir Dışı Metaller	7	33	138	171
45	Döküm		16	0	16

Tablo 236 (Devam) : Mersin İli 2023 Senaryosunun Sektörel Etki Analizi (Milyon USD)

I/O Kod	Sektörler	Hedef Talep	Δ Bölge Üretim	Δ Dış Üretim	Δ Toplam Üretim
46	Metal Yapı Malz.&Kazanlar	133	149	0	149
47	Diğer Metal Eşya	77	68	77	145
48	Genel Amaçlı Makine	49	67	40	107
49	Özel Amaçlı Makine	224	285	27	312
50	Ev Aletleri	17	1	26	27
51	Büro Mak&Bilgisayar		0	1	2
52	Elektrikli Makine&Cihaz	15	16	38	54
53	Radyo&TV&Haberleş. Cih.		7	14	21
54	Tıbbi&Optik Aletler	6	1	11	12
55	Motorlu Kara Taşıtı	51	23	92	115
56	Deniz Taşıtları	14	0	17	17
57	Demiryolu Taşıtları		0	1	1
58	Hava&Uzay Taşıtları		0	1	1
59	Diğer Ulaşım Araçları		0	0	0
60	Mobilya	26	19	17	35
61	Diğer İmalat	9	18	0	18
62	Elektrik		258	0	258
63	Gaz&Buhar		6	0	6
64	Su		23	0	23
65	İnşaat		22	0	22
66	Taşıt Satış&Bakım&Onar.		117	0	117
67	Toptan Ticaret		249	0	249
68	Perakende Ticaret		142	0	142
69	Oteller	196	128	78	207
70	Lokantalar		10	2	12
71	Demiryolu Taşımacılık		0	5	5
72	Karayolu Taşımacılık		287	0	287
73	Su Yolu Taşımacılık		54	1	55
74	Havayolu Taşımacılık		0	11	11
75	Diğer Ulaştırma&Acente.		72	0	72
76	İletişim		29	13	42
77	Mali Aracılık		136	105	241
78	Sigorta&Emeklilik Fonları		5	13	18
79	Gayrimenkul		32	10	42
80	Makine&Eşya Kiralama		3	0	4
81	Bilgisayar Faaliyetleri		4	3	6
82	ARGE		0	0	0
83	Diğer İş Faaliyetleri		119	0	119
84	Devlet Hizmetleri		3	0	3
85	Eğitim		4	0	4
86	Sağlık&Sosyal Hizmetler		7	0	7
87	Dernek Faaliyetleri		9	0	9
88	Eğlence&Kültür&Spor		17	0	17
89	Diğer Hizmet		1	0	1
90	Ev İçi Çalışan Personel		0	0	0
	Toplam	4,711	8,153	1,702	9,855

Bazı örnek sektörler için etki analizi sonuçlarının açıklanmasının, Tablo 236’nın anlaşılmasını daha kolaylaştıracağı düşünülmektedir (bundan sonraki değer ifadelerinin tamamı milyon USD olarak okunmalıdır). Bu noktada, hedef taleplerin aynı anda gerçekleşeceğinin varsayıldığı, bireysel sektör bazında yapılan değerlendirmelerde, ifade edilmese de, sektörün toplam üretim artışının sadece kendi ürününe olan ihracat talebini karşılamak için değil, bunun yanında diğer sektörlerin üretim artışlarının yaratacağı ilgili sektör girdi talebini de karşılamak için gerçekleşeceği hatırda tutulmalıdır. Şöyle ki; I/O tablosundaki 1- Meyve ve Sebze sektörünün ihracatının 2023 yılında 2,127 USD’ye ulaşacağını, ama diğer sektörlerin hiçbirisinin ihracat gerçekleştirmeyeceğini varsayalım. Bunun anlamı; diğer sektörlerden meyve ve sebze işleme sektörüne herhangi bir ek talep gelmediği (diğer sektörlerin talebinde artış olmadığı için, girdi talepleri artmamıştır, dolayısıyla da girdi olarak kullanmak için meyve sebze sektörü ürünlerine ek talepte bulunmamışlardır), meyve sebze sektörünün yalnızca kendi sektör ürünlerindeki ihracatı karşılamak için üretim artışı gerçekleştireceğidir. Bu durumda, diğer sektörlerin ihracat talepleri (hedef talep) sıfır kabul edilerek, I/O analizinde yalnızca 1- Meyve ve Sebze sektörünün hedef talebine 2,127 yazılacak ve hesaplama buna göre yapılacaktır (bilgi için; bu hesaplama sonucunda bu sektörün kendisinin üretim artışı 2,244 USD, ekonomide yaratacağı toplam üretim artışı (kendi sektörü dahil) 3,328 USD olacaktır). Oysa, yalnızca bu sektörün değil, Tablo 234’de verilen baz senaryodaki ilgili sektörlerin ihracat hedeflerinin de eş anlı gerçekleştiği düşünüldüğünde, meyve sebze sektörünün üretim artışı 2,558 USD olmaktadır. Burada, 2,244 USD’lik artış nihai talep artışı neticesinde ve dolaysız olarak, 314 USD’lik artış ise (2,558 – 2,244) diğer sektörlerin meyve sebze sektörüne talebi neticesinde dolaylı olarak gerçekleşmiştir.

Mersin ili için 1- Meyve ve Sebze sektörünün uzmanlaşma katsayısı birden büyük olduğundan, bu sektörde gerçekleşmesi beklenen üretim artışının tamamı il içinden karşılanabilecektir.

Tabloda kendilerine ilişkin bir hedef rakamı belirlenmemesine rağmen örneğin, 2- Elektrik sektöründe 258 USD’lik, 72- Karayolu Taşımacılık sektöründe de 287 USD’lik bir üretim (hizmet) artışı olacağı görülmektedir. Bu sektörler diğer sektörlerin önemli bir girdi tedarikçisi olduklarından, kendilerine münhasır bir talep artışı önerilmemesine rağmen, diğer sektörlerin girdi talebi nedeniyle bu üretim artışını gerçekleştireceklerdir. Her iki sektör için de ilin uzmanlaşma katsayısı birden büyük olduğundan bu üretim artışının il imkânları ile karşılanması mümkün olacaktır. Kendisi için bir talep artışı öngörülmemesine karşın, üretimi en fazla artması beklnen bir diğer sektör de 77- Mali Aracılık sektörüdür. Bu sektörun uzmanlaşma katsayısı birden küçük olduğundan; gerçekleşecek 241 USD’lik artışın 136 USD’lik kısmı il içinden, 105 USD’lik kısmı ise il dışından karşılanacaktır.

Diğer yandan, örneğin 20- Tekstil ve Dokuma ürünleri mobilya sektörü için koyulan 163 USD’lik ihracat hedefi için gereken toplam 359 USD’lik üretimin, 300 USD’lik kısmı il dışından karşılanacak, il içinde ise 59 USD’lik bir üretim artışı ortaya çıkacaktır. İl içindeki üretim artışının sınırlı kalmasının temel nedeni bu sektör için hesaplanan uzmanlaşma katsayısının küçüklüğüdür.

Tablo 234’de sektörel detayları verilen 2023 yılı Mersin ili ihracat bazlı senaryosuna göre 43 sektörde hedef ihracat rakamları oluşturulmuştur. Buna karşın, sektörlerarası etkileşimler neticesinde, 90 sektörün 85 tanesinde üretim artışı gerçekleşmiştir.

Tablo 236’daki etki analizinin sektörlerin verilen ihracat hedeflerine ulaşabilmesi için gerçekleştirmesi gereken üretim değerleri olduğunu bir kez daha belirtmekte yarar görülmektedir. Bu anlamıyla, etki analizi, sektörlerin üretimdeki kullandıkları girdiler üzerinden (bu girdiler diğer sektörlerin ürünleri olarak hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi ile katma değeri oluşturan temel üretim girdileri toplamıdır) giderek üretimin ulaşması gereken toplam değerini göstermektedir. Analizin yapısı gereği sonuçlar, yatırımlar ve sektörel yatırım ihtiyacını göstermemektedir. Sektörel bazdaki ek yatırım ihtiyaçları (ve/veya sektörel atıl kapasiteler) ulaşılacak üretim hedefleri ile sektörlerin mevcut üretim kapasitesinin karşılaştırılması ile elde edilmelidir. Buradan hareketle, ilde yapılması planlanan yatırım konuları, desteklenmesi gereken yatırım konuları, atıl kapasite olan/oluşacak yatırım konuları gibi unsurların, gelecek dönemde ulaşılacak hedef üretim rakamları ile mevcut üretim kapasitesinin karşılaştırılması ile belirlenmesi gerekmektedir. Bu noktada, temel senaryonun baz alınarak gerçekleştirilen etki analizinin sektörlerin toplam üretim değerini değil, yalnızca ihracat hedeflerine göre gerçekleştirilmesi gereken ek üretim değerlerini ifade ettiğinin bir kez daha vurgulanmasında yarar görülmektedir. İç talep ve mevcut durumda ithal edilen bazı ürünlerin de il içinde üretilmesinin hedeflenmesi durumunda yeni bir talep unsuru olarak dikkate alınması gereken ithalatın (hem sektörlerin kullandıkları ara girdiler hem de nihai tüketim için gerçekleştirilen ithalat) sektörel talep hedeflerini daha da büyüteceği, sektörlerin daha fazla üretim yapmaları gerekeceği açıktır.