4.4.1.1. İhracatta Ülke Yoğunlaşma Oranları
Bu alt bölümde ihracatta ülke yoğunlaşma oranları hesaplanacaktır. İhracata ilişkin yoğunlaşma oranlarını incelemeden önce, Mersin ilinin ülkeler bazında ihracat yapısına kısaca değinmek yararlı olacaktır. Buna göre aşağıda yer alan tabloda yıllar itibariyle Mersin ihracatında öne çıkan ülkeler ve payları yer almaktadır.
T
ablo 125: Mersin İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (Bin USD ve % Pay)
2002
|
2006
|
2009
|
2012
|
|
Ulke Adı
|
İhracat
|
Pay (%)
|
Ulke Adı
|
İhracat
|
Pay (%)
|
Ulke Adı
|
İhracat
|
Pay (%)
|
Ulke Adı
|
İhracat
|
Pay (%)
|
Almanya
|
32,101
|
10.03
|
Irak
|
114,165
|
14.73
|
Irak
|
223,854
|
21.35
|
Irak
|
303,853
|
23.17
|
Kesinleşmemiş Ülke ve Böl.
|
30,008
|
9.38
|
Almanya
|
61,506
|
7.94
|
Rusya Federasyonu
|
88,060
|
8.40
|
Rusya Federasyonu
|
112,926
|
8.61
|
Mersin Serbest Bölgesi
|
19,296
|
6.03
|
Kuzey Kıbrıs Türk Cum.
|
51,457
|
6.64
|
Almanya
|
56,657
|
5.40
|
Almanya
|
79,145
|
6.04
|
Mısır
|
17,824
|
5.57
|
Mersin Ser. Bölgesi
|
50,698
|
6.54
|
Mersin Ser. Bölgesi
|
54,780
|
5.22
|
Mersin Ser. Bölgesi
|
49,597
|
3.78
|
İtalya
|
15,124
|
4.73
|
Rusya Federasyonu
|
44,193
|
5.70
|
Kuzey Kıbrıs Türk Cum.
|
51,319
|
4.89
|
Ukrayna
|
44,478
|
3.39
|
Lübnan
|
14,746
|
4.61
|
Ukrayna
|
28,408
|
3.67
|
Ukrayna
|
37,398
|
3.57
|
İran
|
41,065
|
3.13
|
Fransa
|
14,321
|
4.48
|
İsrail
|
24,891
|
3.21
|
Mısır
|
33,902
|
3.23
|
Kuzey Kıbrıs Türk Cum.
|
39,936
|
3.05
|
Ukrayna
|
12,482
|
3.90
|
İspanya
|
24,822
|
3.20
|
İsrail
|
30,549
|
2.91
|
İsrail
|
30,909
|
2.36
|
Rusya Federasyonu
|
11,678
|
3.65
|
İtalya
|
21,640
|
2.79
|
İtalya
|
25,578
|
2.44
|
Libya
|
30,802
|
2.35
|
Hollanda
|
10,287
|
3.22
|
Fransa
|
19,729
|
2.55
|
İran
|
25,393
|
2.42
|
Mısır
|
27,417
|
2.09
|
İspanya
|
9,406
|
2.94
|
Hollanda
|
19,121
|
2.47
|
Suriye
|
24,506
|
2.34
|
Sudan
|
23,856
|
1.82
|
İngiltere
|
9,226
|
2.88
|
Mısır
|
18,686
|
2.41
|
Suudi Arabistan
|
22,938
|
2.19
|
Çin
|
21,212
|
1.62
|
Kuzey Kıbrıs Türk Cum.
|
8,350
|
2.61
|
Bangladeş
|
17,058
|
2.20
|
İngiltere
|
20,335
|
1.94
|
İngiltere
|
20,607
|
1.57
|
İsrail
|
8,257
|
2.58
|
İngiltere
|
17,047
|
2.20
|
Hollanda
|
19,228
|
1.83
|
Romanya
|
19,741
|
1.51
|
Sri Lanka
|
7,755
|
2.42
|
Romanya
|
15,570
|
2.01
|
Romanya
|
15,347
|
1.46
|
Hollanda
|
19,217
|
1.47
|
Suudi Arabistan
|
7,019
|
2.19
|
Sri Lanka
|
13,790
|
1.78
|
Fransa
|
14,445
|
1.38
|
İtalya
|
19,017
|
1.45
|
AHL Serbest Bölgesi
|
5,144
|
1.61
|
Sudan
|
13,015
|
1.68
|
Sudan
|
14,406
|
1.37
|
Azerbaycan
|
18,230
|
1.39
|
Bangladeş
|
5,029
|
1.57
|
Suriye
|
12,560
|
1.62
|
Polonya
|
14,383
|
1.37
|
BAE
|
17,992
|
1.37
|
Cezayir
|
4,839
|
1.51
|
Suudi Arabistan
|
11,769
|
1.52
|
Bulgaristan
|
13,811
|
1.32
|
Suriye
|
17,301
|
1.32
|
Hindistan
|
4,813
|
1.50
|
Yunanistan
|
9,681
|
1.25
|
Libya
|
13,603
|
1.30
|
Suudi Arabistan
|
17,042
|
1.30
|
Romanya
|
4,376
|
1.37
|
Çek Cumhuriyeti
|
8,812
|
1.14
|
İspanya
|
12,938
|
1.23
|
Polonya
|
15,707
|
1.20
|
Portekiz
|
4,159
|
1.30
|
Polonya
|
8,427
|
1.09
|
Tunus
|
12,777
|
1.22
|
İspanya
|
15,670
|
1.19
|
ABD
|
4,066
|
1.27
|
Cezayir
|
8,393
|
1.08
|
Çek Cumhuriyeti
|
12,508
|
1.19
|
Bulgaristan
|
14,549
|
1.11
|
Bulgaristan
|
3,529
|
1.10
|
Bulgaristan
|
8,261
|
1.07
|
Azerbaycan
|
11,225
|
1.07
|
Fransa
|
13,334
|
1.02
|
Yunanistan
|
3,294
|
1.03
|
Avusturya
|
7,442
|
0.96
|
Lübnan
|
11,093
|
1.06
|
Belarus
|
13,114
|
1.00
|
Kuveyt
|
3,022
|
0.94
|
BAE
|
7,361
|
0.95
|
Yunanistan
|
11,085
|
1.06
|
ABD
|
11,195
|
0.85
|
Azerbaycan
|
2,976
|
0.93
|
Tunus
|
6,623
|
0.85
|
Sırbistan
|
7,254
|
0.69
|
Gürcistan
|
10,867
|
0.83
|
Sırbistan-Karadağ
|
2,718
|
0.85
|
Sırbistan
|
6,581
|
0.85
|
Cezayir
|
6,737
|
0.64
|
Lübnan
|
10,108
|
0.77
|
Danimarka
|
2,321
|
0.73
|
Pakistan
|
6,573
|
0.85
|
Gürcistan
|
5,559
|
0.53
|
Çek Cumhuriyeti
|
10,047
|
0.77
|
Macaristan
|
2,219
|
0.69
|
Çin
|
6,019
|
0.78
|
ABD
|
5,463
|
0.52
|
Sırbistan
|
9,012
|
0.69
|
Diğer
|
39,586
|
12.37
|
Diğer
|
110,778
|
14.29
|
Diğer
|
151,497
|
14.45
|
Diğer
|
233,443
|
17.80
|
Toplam__319,972__100.00'>Toplam
|
319,972
|
100.00
|
Toplam
|
775,076
|
100.00
|
Toplam
|
1,048,626
|
100.00
|
Toplam
|
1,311,390
|
100.00
|
Kaynak: TÜİK
Mersin ihracat değerlerinin ülkeler bazında dağılımı incelendiğinde; Akdeniz ülkeleri ve Ortadoğu ülkeleri ağırlıklı olmak üzere uzak doğudan Amerika kıtasına kadar çok çeşitli ülkeye ihracat yapıldığı görülmektedir. Özellikle Irak, İran, Suriye, Rusya Federasyonu, Ukrayna, Romanya, Bulgaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Gürcistan, Azerbaycan gibi Türkiye’ye komşu ülkelerin ön plana çıktığı görülmektedir. Bununla birlikte Almanya, İngiltere, Hollanda, İtalya, İspanya vb Avrupa ülkeleri ile Çin ve ABD gibi uzak ülkelerinde önemli ihraç pazarları olduğu anlaşılmaktadır. 2012 yılı verileri dikkate alındığında, Mersin ili ihracatında Irak %23.2 oranında bir paya sahipken, Rusya Federasyonu %8.6, Almanya %6.0 payla ilk üç sırayı oluşturmaktadır.
Yıllar itibariyle Mersin ihracatı için hesaplanan ülke yoğunlaşma oranları da aşağıda verilmiştir.
Tablo 126: Mersin’in İhracatında Ülke Yoğunlaşma Oranları
|
2002
|
2006
|
2009
|
2012
|
|
CRm
|
Ulke Adı
|
Pay (%)
|
CRi
|
Ulke Adı
|
Pay (%)
|
CRi
|
Ulke Adı
|
Pay (%)
|
CRi
|
Ulke Adı
|
Pay (%)
|
CRi
|
CR1
|
Almanya
|
10.03
|
10.03
|
Irak
|
14.73
|
14.73
|
Irak
|
21.35
|
21.35
|
Irak
|
23.17
|
23.17
|
CR2
|
Kesinleşmemiş
|
9.38
|
19.41
|
Almanya
|
7.94
|
22.67
|
Rusya Fed.
|
8.40
|
29.75
|
Rusya Fed.
|
8.61
|
31.78
|
CR3
|
Mersin Ser. Böl.
|
6.03
|
25.44
|
K.Kıb. Türk Cum
|
6.64
|
29.30
|
Almanya
|
5.40
|
35.15
|
Almanya
|
6.04
|
37.82
|
CR4
|
Mısır
|
5.57
|
31.01
|
Mersin Ser. Böl.
|
6.54
|
35.85
|
Mersin Ser. Böl.
|
5.22
|
40.37
|
Mersin Ser. Böl.
|
3.78
|
41.60
|
CR5
|
İtalya
|
4.73
|
35.74
|
Rusya Fed.
|
5.70
|
41.55
|
K.Kıb. Türk Cum
|
4.89
|
45.27
|
Ukrayna
|
3.39
|
44.99
|
CR6
|
Lübnan
|
4.61
|
40.35
|
Ukrayna
|
3.67
|
45.21
|
Ukrayna
|
3.57
|
48.83
|
İran
|
3.13
|
48.12
|
CR7
|
Fransa
|
4.48
|
44.82
|
İsrail
|
3.21
|
48.42
|
Mısır
|
3.23
|
52.07
|
K.Kıb. Türk Cum
|
3.05
|
51.17
|
CR8
|
Ukrayna
|
3.90
|
48.72
|
İspanya
|
3.20
|
51.63
|
İsrail
|
2.91
|
54.98
|
İsrail
|
2.36
|
53.52
|
CR9
|
Rusya Fed.
|
3.65
|
52.37
|
İtalya
|
2.79
|
54.42
|
İtalya
|
2.44
|
57.42
|
Libya
|
2.35
|
55.87
|
CR10
|
Hollanda
|
3.22
|
55.59
|
Fransa
|
2.55
|
56.96
|
İran
|
2.42
|
59.84
|
Mısır
|
2.09
|
57.96
|
CR11
|
İspanya
|
2.94
|
58.53
|
Hollanda
|
2.47
|
59.43
|
Suriye
|
2.34
|
62.18
|
Sudan
|
1.82
|
59.78
|
CR12
|
İngiltere
|
2.88
|
61.41
|
Mısır
|
2.41
|
61.84
|
Suudi Arabistan
|
2.19
|
64.36
|
Çin
|
1.62
|
61.40
|
CR13
|
K.Kıb. Türk Cum.
|
2.61
|
64.02
|
Bangladeş
|
2.20
|
64.04
|
İngiltere
|
1.94
|
66.30
|
İngiltere
|
1.57
|
62.97
|
CR14
|
İsrail
|
2.58
|
66.60
|
İngiltere
|
2.20
|
66.24
|
Hollanda
|
1.83
|
68.14
|
Romanya
|
1.51
|
64.48
|
CR15
|
Sri Lanka
|
2.42
|
69.03
|
Romanya
|
2.01
|
68.25
|
Romanya
|
1.46
|
69.60
|
Hollanda
|
1.47
|
65.94
|
CR16
|
Suudi Arabistan
|
2.19
|
71.22
|
Sri Lanka
|
1.78
|
70.03
|
Fransa
|
1.38
|
70.98
|
İtalya
|
1.45
|
67.39
|
CR17
|
AHL Ser. Böl.
|
1.61
|
72.83
|
Sudan
|
1.68
|
71.71
|
Sudan
|
1.37
|
72.35
|
Azerbaycan
|
1.39
|
68.78
|
CR18
|
Bangladeş
|
1.57
|
74.40
|
Suriye
|
1.62
|
73.33
|
Polonya
|
1.37
|
73.72
|
BAE
|
1.37
|
70.15
|
CR19
|
Cezayir
|
1.51
|
75.91
|
Suudi Arabistan
|
1.52
|
74.85
|
Bulgaristan
|
1.32
|
75.04
|
Suriye
|
1.32
|
71.47
|
CR20
|
Hindistan
|
1.50
|
77.41
|
Yunanistan
|
1.25
|
76.10
|
Libya
|
1.30
|
76.34
|
Suudi Arabistan
|
1.30
|
72.77
|
CR21
|
Romanya
|
1.37
|
78.78
|
Çek Cum.
|
1.14
|
77.23
|
İspanya
|
1.23
|
77.57
|
Polonya
|
1.20
|
73.97
|
CR22
|
Portekiz
|
1.30
|
80.08
|
Polonya
|
1.09
|
78.32
|
Tunus
|
1.22
|
78.79
|
İspanya
|
1.19
|
75.17
|
CR23
|
ABD
|
1.27
|
81.35
|
Cezayir
|
1.08
|
79.40
|
Çek Cum.
|
1.19
|
79.98
|
Bulgaristan
|
1.11
|
76.28
|
CR24
|
Bulgaristan
|
1.10
|
82.46
|
Bulgaristan
|
1.07
|
80.47
|
Azerbaycan
|
1.07
|
81.05
|
Fransa
|
1.02
|
77.29
|
CR25
|
Yunanistan
|
1.03
|
83.49
|
Avusturya
|
0.96
|
81.43
|
Lübnan
|
1.06
|
82.11
|
Belarus
|
1.00
|
78.29
|
CR26
|
Kuveyt
|
0.94
|
84.43
|
BAE
|
0.95
|
82.38
|
Yunanistan
|
1.06
|
83.17
|
ABD
|
0.85
|
79.15
|
CR27
|
Azerbaycan
|
0.93
|
85.36
|
Tunus
|
0.85
|
83.23
|
Sırbistan
|
0.69
|
83.86
|
Gürcistan
|
0.83
|
79.97
|
CR28
|
Sırbistan-Karadağ
|
0.85
|
86.21
|
Sırbistan
|
0.85
|
84.08
|
Cezayir
|
0.64
|
84.50
|
Lübnan
|
0.77
|
80.75
|
CR29
|
Danimarka
|
0.73
|
86.93
|
Pakistan
|
0.85
|
84.93
|
Gürcistan
|
0.53
|
85.03
|
Çek Cum.
|
0.77
|
81.51
|
CR30
|
Macaristan
|
0.69
|
87.63
|
Çin
|
0.78
|
85.71
|
ABD
|
0.52
|
85.55
|
Sırbistan
|
0.69
|
82.20
|
Kaynak: TUİK verilerinden hareketle kendi hesaplamamız.
Ülke yoğunlaşma oranlarının artması ihracatın az sayıda ülkeye yapıldığı, azalması ise ülke (pazar) çeşitliliğinin arttığı anlamına gelmektedir. Literatürde sıklıkla CR4 ve CR8 yoğunlaşma oranları göz önüne alınmaktadır. Bu bağlamda Mersin ili ihracatında 2002, 2006 ve 2009 ve 2012 yılları için ilk 4 ülkenin toplam payını gösteren CR4 sırasıyla %31.01, %35.85, %40.37 ve %41.60 olarak gerçekleşmiştir. İlk 8 ülkenin toplam payını gösteren CR8 sırasıyla %48.72, %51.63, %54.98 ve %53.52 olarak tespit edilmiştir. Mersin’in ülke yoğunlaşma oranları yıllar itibariyle artış eğilimindedir. Bu da ihraç pazarlarında ülke çeşitliliğini yıllar itibariyle azaldığı ve kırılganlıklara daha açık hale geldiği anlamına gelmektedir.
Grafik 48: Mersin İhracatında Ülke Yoğunlaşma Oranı
Dostları ilə paylaş: |
