MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

Tablo 137: Mersin İthalatında ÜlkeLere Göre Yoğunlaşma Oranları

	2002			2006			2009			2012
Crm	Ulke adı	Pay (%)	Cri	Ulke adı	Pay (%)	Cri	Ulke adı	Pay (%)	Cri	Ulke adı		Pay (%)	Cri
Cr1	Almanya	10.04	10.04	ABD	11.79	11.79	Rusya Fed.	23.47	23.47	ABD		12.26	12.26
Cr2	Çin	7.21	17.24	Rusya Fed.	11.32	23.12	Kanada	10.32	33.79	Hindistan		10.78	23.03
Cr3	ABD	6.77	24.02	Çin	10.05	33.17	Çin	7.23	41.02	Rusya Fed.		7.93	30.96
Cr4	İtalya	4.75	28.77	Almanya	5.84	39.00	Ekvator	3.84	44.86	Çin		7.40	38.36
Cr5	Hollanda	4.35	33.11	Bangladeş	3.51	42.51	İtalya	3.68	48.54	İtalya		6.01	44.36
Cr6	K. Kıb.Türk Cum.	3.99	37.10	Kanada	3.33	45.84	Mısır	3.13	51.67	Yunanistan		5.37	49.73
Cr7	Rusya Fed.	3.69	40.79	Ukrayna	3.12	48.96	Almanya	3.09	54.75	Kanada		4.49	54.22
Cr8	Avusturya	3.58	44.37	Hollanda	3.01	51.97	Hindistan	2.98	57.73	Almanya		4.26	58.48
Cr9	Hindistan	3.30	47.67	İtalya	2.98	54.95	Venezuela	2.44	60.17	Güney Kore		3.76	62.24
Cr10	Türkmenistan	3.12	50.79	Kırgızistan	2.89	57.84	ABD	2.36	62.53	Ekvator		3.72	65.96
Cr11	Kanada	3.12	53.91	Hindistan	2.80	60.65	Hollanda	2.31	64.84	Meksika		3.04	69.00
Cr12	Fransa	2.96	56.87	Fransa	2.34	62.99	Bangladeş	2.11	66.95	Ukrayna		2.77	71.77
Cr13	Azerbaycan	2.64	59.51	Mısır	2.27	65.26	Kırgızistan	1.96	68.91	Hollanda		2.02	73.79
Cr14	Lübnan	2.29	61.80	Ekvator	2.16	67.42	Fransa	1.76	70.67	Fransa		1.92	75.71
Cr15	İspanya	2.28	64.08	Belçika	2.00	69.43	K. Kıb. Türk Cum.	1.73	72.40	Nijerya		1.85	77.56
Cr16	Kırgızistan	2.12	66.20	Avusturya	1.90	71.33	Arjantin	1.71	74.10	K. Kıb. Türk Cum.		1.29	78.85
Cr17	Bangladeş	2.11	68.31	K. Kıb. Türk Cum.	1.67	73.01	Belarus	1.62	75.72	Arjantin		1.12	79.97
Cr18	Özbekistan	2.04	70.36	İspanya	1.54	74.55	Brezilya	1.57	77.30	İran		1.04	81.00
Cr19	İran	1.83	72.19	Yunanistan	1.52	76.06	Pakistan	1.33	78.62	Bangladeş		1.01	82.02
Cr20	Mısır	1.78	73.96	Venezuela	1.36	77.43	Ukrayna	1.22	79.85	Kırgızistan		0.92	82.93
Cr21	Ekvator	1.76	75.73	İngiltere	1.32	78.75	İsrail	1.06	80.90	İspanya		0.90	83.84
Cr22	İngiltere	1.75	77.48	İsveç	1.28	80.03	İspanya	1.05	81.95	Avustralya		0.90	84.74
Cr23	Suriye	1.61	79.09	Arjantin	1.20	81.23	İngiltere	0.95	82.89	Mısır		0.80	85.53
Cr24	Arjantin	1.16	80.25	Brezilya	1.05	82.29	Belçika	0.89	83.79	Endonezya		0.79	86.32
Cr25	İsveç	1.10	81.34	Gürcistan	1.00	83.29	Nijerya	0.86	84.65	İngiltere		0.71	87.03
Cr26	Belçika	1.08	82.42	Endonezya	0.78	84.06	Türkmenistan	0.82	85.47	Etiyopya		0.66	87.69
Cr27	Kazakistan	1.02	83.44	Azerbaycan	0.71	84.78	Vietnam	0.78	86.25	Suudi Arabistan		0.65	88.34
Cr28	Romanya	0.91	84.36	Tayvan	0.68	85.46	Etiyopya	0.75	87.00	Kazakistan		0.62	88.96
Cr29	Ukrayna	0.88	85.24	Litvanya	0.66	86.12	Irak	0.70	87.70	Malezya		0.57	89.53
Cr30	Yunanistan	0.87	86.10	Etiyopya	0.66	86.78	Litvanya	0.66	88.36	Belçika		0.56	90.09

Kaynak: TUİK verilerinden hareketle kendi hesaplamamız.

2002 yılında Mersin ili ithalatında ilk dört ülkenin payı %28.77 iken 2012 yılında %38.76’ya, ilk sekiz ülkenin payı da 2002’de %44.37 iken 2012 yılında %58.48’e yükselmiştir. 2002-2012 arasında Mersin ili ithalatında ülke yoğunlaşma oranlarının seyri aşağıdaki grafikte izlenebilir.

Grafik 54: Mersin İthalatında Ülke Yoğunlaşma Oranı

4.4.4.3. İthalatta Yoğunlaşma ve Herfindahl Endeksi

Mersin ili ithalatında dönemsel olarak yoğunlaşmayı görebilmek için Herfindahl Endeksi’nden yararlanılmış ve il ithalatı için hem sektörel hem de ülke endeks değerleri hesaplanmıştır. Buna göre Mersin ithalatı için hesaplanan ülkelere göre yoğunlaşma endeksi aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 138: Mersin İthalatında Ülkelere Göre Yoğunlaşma (Herfindahl Endeksi)

Yıllar	Herfindahl Endeksi (H-I)	H-I (2002=100)
2002	0.038327913	100.00
2003	0.05254674	137.10
2004	0.052385884	136.68
2005	0.044905368	117.16
2006	0.051830291	135.23
2007	0.068824142	179.57
2008	0.069308758	180.83
2009	0.081981898	213.90
2010	0.083027264	216.62
2011	0.053272183	138.99
2012	0.055797314	145.58

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.
Mersin ithalatında ülkelere göre yoğunlaşma oranları ve bu oranlardan hareketle türetilen endeks değerleri incelendiğinde, ülkelere göre ithalat yoğunlaşma endeksinin 2004 – 2005 yıllarında düştüğü, 2005’ten 2011 yılına kadar sürekli arttığı, 2011 yılında düşen yoğunlaşma endeksinin 2012 yılında tekrar arttığı görülmektedir. Endeks değeri 2002=100 kabul edildiğinde 2012 yılında yaklaşık 45.6 puanlık artış sözkonusudur. İl ithalatında tedarikçi anlamında çeşitliliğin azaldığı ve bununla birlikte il girdi temininde ülke bağlamında krizlere açık bir durumun oluştuğu söylenebilir. Bu durum uluslararası piyasalarda girdi fiyatlarında yaşanacak dalgalanmaların etkisinin 2002 yılına göre daha fazla hissedilmesi anlamına gelmektedir.

Tablo 139: Mersin İthalatında Sektörlere Göre Yoğunlaşma (Herfindahl Endeksi)

	2 Digit		4 Digit
Yıllar	Herfindahl endeksi (H-I)	H-I (2002=100)	Herfindahl endeksi (H-I)		H-I (2002=100)
2002	0.220661509	100.00	0.145535614		100.00
2003	0.18227418	82.60	0.113533456		78.01
2004	0.155941646	70.67	0.093215115		64.05
2005	0.182614532	82.76	0.108852268		74.79
2006	0.149773328	67.87	0.103080921		70.83
2007	0.174237577	78.96	0.131492301		90.35
2008	0.241236826	109.32	0.197269783		135.55
2009	0.234460847	106.25	0.177105125		121.69
2010	0.165021747	74.79	0.167482502		115.08
2011	0.197201166	89.37	0.151353704		104.00
2012	0.221644383	100.45	0.169845714		116.70

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

Mersin ithalatında sektörlere göre yoğunlaşma oranları ve bu oranlardan hareketle türetilen endeks değerleri incelendiğinde, sektörlere göre ithalat yoğunlaşma endeksinin 2003-2008 döneminde 2002’ye göre düşük olduğu ve sektörel çeşitlenmenin hem iki dijitte hem de dört dijitte arttığığı görülmektedir. 2008’den sonra ise küresel ekonomik krizin etkisiyle tekrar artış eğilimine girmiştir. İki dijite göre sektörel yoğunlaşma 2010 yılından itibaren 2002 değerlerinin altına düşmekle beraber 2012 yılında tekrar 2002 endeks değerinin üzerine çıkmıştır. Dört dijitte sektörel yoğunlaşmayı gösteren endeks değerinde ise 2008 yılında üzerinde başlayan artış devam etmiş ve endeks değeri 2008-2012 döneminde tüm yıllarda 2002 yılının üzerinde gerçekleşmiştir.

H-I endeksine göre, ithalatta ülke ve sektör yoğunlaşması eğilimini birlikte gösteren grafik incelendiğinde, ülke yoğunlaşmasında önemli oranda artış gözlenirken, sektör yoğunlaşma oranları da artmış ancak artış ülkeye göre daha az olmuştur.

Grafik 55: H-I Endeksine Göre Mersin İthalatında Ülke ve Sektör Yoğunlaşması (2002=100)