MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

Tablo 41: Mersin İli Toplam Tarımsal İşletme Sayısı ve İşledikleri Arazi Miktarı

Arazi Büyüklüğü (da)	İşletme Sayısı		İşletme Arazisi
	Adet	Pay (%)	Dekar		Pay (%)
Arazisi Olmayan	356	0.5	-		0.0
5’den Az	10,752	15.1	24,504		1.2
5 – 9	12,553	17.7	82,543		4.1
10 – 19	16,683	23.5	217,929		10.9
20 – 49	20,093	28.3	600,850		30.0
50 – 99	7,325	10.3	472,465		23.6
100 – 199	2,618	3.7	338,222		16.9
200 -499	409	0.6	127,965		6.4
500-999	197	0.3	101,196		5.0
1.000-2.499	36	0.1	39,461		2.0
2.500-4.999	-	0.0	-		0.0
5.000^+	-	0.0	-		0.0
Toplam	71,022	100.0	2,005,135		100.0

Kaynak: 2001 Genel Tarım Sayımı, TÜİK

2001 Genel Tarım Sayımı sonuçlarına göre Mersin ili tarım kesiminde faaliyet gösteren işletmelerin %49.9’u yalnızca bitkisel üretim yapan işletmelerden oluşurken, %0.5’i yalnızca hayvancılık faaliyeti yapan işletmelerden oluşmaktadır. İldeki tarımsal işletmelerin %49.6’sı ise hem bitkisel üretim hem de hayvancılık faaliyetleriyle uğraşmaktadır. Türkiye genelinde ise işletmelerin %30.2’si yalnızca bitkisel üretim, %2.4’ü yalnızca hayvancılık yaparken %67.4’ü hem bitkisel üretim hem de hayvancılık faaliyetleriyle uğraşmaktadırlar.

2.3.1.4. Bitkisel Üretim

Mersin ili tarımsal üretim değerinin en önemli kısmını bitkisel üretim değeri oluşturmaktadır. TÜİK verilerine göre 2013 yılı itibarıyla il genelinde 5.4 milyar TL tarımsal üretim değeri⁴ elde edilmiş olup bunun %77.6’sını bitkisel ürünler üretimi oluşturmaktadır.

İl bitkisel ürünler üretiminin gelişimi incelendiğinde 2002-2013 döneminde bitkisel üretimin yaklaşık olarak %195 oranında arttığı görülürken, bitkisel üretimde sağlanan bu artış düzeyi, hem TR62 Bölgesi’ndeki artıştan hem de Türkiye genelinden daha yüksektir. Aynı dönemde bitkisel üretimdeki artış oranı TR62 Bölgesi’nde %184 olarak gerçekleşirken, Türkiye genelinde %187 düzeyinde olmuştur.

2013 yılı itibarıyla Mersin ilinde gerçekleşen bitkisel üretim değeri TR62 Bölgesi’nin %55.1’ini, Türkiye genelinin ise %4.6’sını oluşturmaktadır. Mersin bitkisel üretim değerinin büyüklüğü açısından iller arası sıralamada Antalya ve Konya’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır.

Bitkisel ürünler üretiminde kişi başına düşen değerler incelendiğinde, Mersin ili kişi başına düşen bitkisel üretim değerinin hem TR62 Bölgesi hem de Türkiye ortalamasının oldukça üzerinde olduğu görülmektedir. 2013 yılı itibarıyla Mersin’de gerçekleşen kişi başına düşen bitkisel üretim değeri 2,472 TL iken, bu değer TR62 Bölgesi’nde 1,985 TL, Türkiye genelinde ise 1,206 TL’dir. Kişi başına bitkisel üretim değeri 2002-2013 döneminde Mersin’de %182 oranında artış gösterirken, artış oranı TR62 Bölgesi’nde %160, Türkiye genelinde ise %157 olarak gerçekleşmiştir.

Bitkisel üretim değeri açısından iller arası sıralamada üçüncü sırada yer alan Mersin, kişi başına düşen bitkisel üretim değeri açısından 14’üncü sırada yer almaktadır.

Değer__(1)__Kişi_Başı__Değer_(TL)'>Değerinin_Gelişimi_(Milyon_TL)'>Tablo 42: Bitkisel Üretim Değerinin Gelişimi (Milyon TL)

Yıllar	Türkiye		TR62 Bölgesi (2)		Mersin (3)		Pay (%)
	Değer (1)	Kişi Başı Değer (TL)	Değer (2)	Kişi Başı Değer (TL)	Değer (3)	Kişi Başı Değer (TL)	(3)/(1)		(3)/(2)
2002	32,264	470	2,699	765	1,431	875	4.4		53.0
2003	40,569	588	3,513	992	1,915	1,177	4.7		54.5
2004	45,680	658	3,779	1,062	2,080	1,284	4.6		55.0
2005	50,940	730	4,529	1,268	2,594	1,610	5.1		57.3
2006	54,515	777	5,068	1,413	2,991	1,865	5.5		59.0
2007	56,787	805	5,946	1,651	3,597	2,254	6.3		60.5
2008	66,010	923	6,370	1,755	3,907	2,437	5.9		61.3
2009	68,267	941	6,560	1,771	3,972	2,421	5.8		60.6
2010	80,038	1,086	7,170	1,921	4,033	2,447	5.0		56.2
2011	88,979	1,191	7,580	2,007	4,331	2,597	4.9		57.1
2012	87,850	1,162	7,329	1,924	4,329	2,573	4.9		59.1
2013	92,490	1,206	7,654	1,985	4,217	2,472	4.6		55.1

NOT: 2002-2006 dönemine ilişkin kişi başına bitkisel üretim değerleri hesaplanırken, 2000-2007 yılları arası nüfus artış oranlarına göre hesap edilen nüfus projeksiyonları dikkate alınmıştır.

Kaynak: TÜIK

Mersin ili bitkisel ürünler üretimi içinde başta meyve ürünleri olmak üzere sebze ürünleri önemli bir ağırlığa sahiptir. 2013 yılı bitkisel üretim değerinin %47.5’ini meyve ürünleri oluştururken, %40.1’ini sebze ürünleri, %12.5’ini de tarla ürünleri üretimi teşkil etmektedir.

Grafik 8: Mersin İli Bitkisel Üretim Değerinin Dağılımı (2013, %)



Kaynak: TÜİK

Mersin tarımsal üretiminde bitkisel ürünler önem açısından ilk sırada olmakla birlikte aynı zamanda dış ticarette de en önemli ürün grubunu oluşturmaktadır. 2013 yılı itibariyle Mersin ilinden yapılan bitkisel ürünler ihracatı toplamı 593 milyon USD olup, bu tutar tarımsal ürünler (bitkisel üretim ve hayvancılık üretimi toplamı) ihracatının %95’ini oluştururken, il genelinde yapılan toplam ihracatın da %38 gibi önemli bir kısmını teşkil etmektedir. Mersin, Türkiye genelinde yapılan bitkisel ürünler ihracat toplamının %11.4’ünü, TR62 Bölgesi ihracatının da %68.6 gibi önemli bir bölümünü karşılamaktadır.

İl bitkisel ürünler ihracatı içerisinde ise en önemli ürün grubunu, üretim de olduğu gibi, meyveler, sert kabuklular, içecek ve baharat bitkileri oluşturmaktadır. 2013 yılı itibariyle bitkisel ürünler ihracatnın %69’unu meyveler, sert kabuklular, içecek ve baharat bitkileri oluşturuken, %22’sini tahıl ve başka yerde sınıflandırılmamış bitkisel ürünler, %9’ unu da sebze, bahçe ve kültür bitkileri ürünleri oluşturmaktadır.

Tarla Ürünleri Üretimi

Mersin tarla ürünleri üretim değeri 2013 yılı itibarıyla 526 Milyon TL olup, bu üretim değeri Türkiye genelinin %1.3’ünü oluşturmaktadır.

Mersin ili tarla ürünleri üretimi içinde ekiliş alanı itibarıyla en fazla alanı %74 pay ile tahıllar grubu oluştururken, bunu %13 pay ile patates-kuru baklagiller-yenilebilir kök ve yumrular, %11 pay ile yem bitkileri, %6 pay ile de tekstilde kullanılan ham bitkiler ve yağlı tohumlar izlemektedir.

Üretim değeri açısından tarla ürünlerinin ürün gruplarına göre dağılımı incelendiğinde ise tarla ürünleri üretim değeri içerisinde en önemli ürün grubunu tahıllar oluşturmaktadır. 2013 yılı itibarıyla 526 Milyon TL düzeyinde olan tarla ürünleri üretim değerinin %71.8’ini tahıllar oluştururken, %22’sini patates-kuru baklagiller-yenilebilir kök ve yumrular, %3.9’unu tekstilde kullanılan ham bitkiler, %2.3’ünü de yağlı tohumlar oluşturmaktadır.

Grafik 9: Mersin İli Tarla Ürünleri Ekiliş Alanı ve Üretim Değerinin Dağılımı (2013)



Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hazırlanmıştır.

Mersin ili tahıl üretimi içerisinde en önemli ürün ise buğdaydır. 2013 yılında 230 Milyon TL olan buğday üretim değeri, tahıl grubu üretim değerinin %61’ini oluştururken, tarla ürünleri üretim değerinin de %43.8’ini oluşturmaktadır.

1991 yılında 298,000 ton üretim düzeyi ile Türkiye buğday üretiminin %1.5’ini karşılayan Mersin’de buğday üretimi 1991-2011 döneminde düşüş göstermekle birlikte son yıllarda artış göstererek 2013 yılı itibarıyla 337,000 ton düzeyine yükselmiş, Türkiye buğday üretimi içindeki payı ise değişiklik göstermeyerek %1.5 olarak gerçekleşmiştir. 2012 ve 2013 yıllarında buğday üretimindeki artışın en önemli nedeni ise buğday ekim alanlarının azalmasına karşın, verim düzeyinde sağlanan artışlardır. Buğday üretiminde verim durumu incelendiğinde, gerek durum buğdayı gerekse diğer buğday üretiminde verim düzeyinin son yıllarda yükselmiş olmasına rağmen, hala Türkiye genelinin ve TR62 Bölgesi’nin altında olduğu dikkati çekmektedir. 2013 yılı itibarıyla durum buğdayı üretiminde Mersin’de dekar başına 211 kg, diğer buğday üretiminde ise 267 kg verim alınırken Türkiye genelinde ortalama verim düzeyi sırasıyla 278 kg/da ve 289 kg/da olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında TR62 Bölgesi’nde ise durum buğdayı üretiminde dekar başına 211 kg, diğer buğday üretiminde de 331 kg verim alınmıştır.