MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

Tablo 55: Sığır Varlığının Gelişimi

Yıllar	Türkiye		Mersin		Mersin/Türkiye (%)
	Baş	% Değişim	Baş	% Değişim
1991	11,972,923	-	119,050		0.99
1995	11,789,000	-1.5	108,940	-8.5	0.92
2000	10,761,000	-8.7	83,200	-23.6	0.77
2005	10,526,440	-2.2	84,497	1.6	0.80
2010	11,369,800	8.0	103,640	22.7	0.91
2011	12,386,337	8.9	102,928	-0.7	0.83
2012	13,914,912	12.3	126,802	23.2	0.91
2013	14,415,257	3.6	127,740	0.7	0.89

Kaynak: TÜİK

Grafik 26: Sığır Varlığının Gelişimi



Kaynak: TÜİK

Küçükbaş Hayvan Varlığı

Mersin ili küçükbaş hayvan varlığı içerinde ağırlıklı olarak keçi (kıl) yer almaktadır. İlde küçükbaş hayvan varlığının %60.8’ini keçi, %39.2’sini de koyun oluşturmaktadır.

2013 yılı itibarıyla il genelinde 640,302 baş keçi bulunurken, ilde bulunan keçilerin tamamı kıl keçisinden oluşmaktadır. İl keçi varlığı ise başta Tarsus olmak üzere Mut, Silifke, Erdemli ve Gülnar ilçelerinde bulunmaktadır. Bu beş ilçe, il keçi varlığının yaklaşık olarak %70’ine sahip bulunmaktadır.

2013 yılı itibarıyla il genelindeki koyun varlığı ise 413,403 baştır. İlde bulunan koyunların tamamına yakın kısmı (%99’u) yerli cins koyunlardan oluşmaktadır. Koyun varlığının ilçeler itibarıyla dağılımı incelendiğinde, Tarsus, ilçesinin en çok koyun varlığına sahip olduğu görülürken, bunu Mut, Akdeniz ve Erdemli ilçelerinin izlediği dikkati çekmektedir. Bu dört ilçe, il koyun varlığının yaklaşık olarak %73’üne sahip bulunmaktadır.

Aşağıdaki tabloda Mersin ili küçükbaş hayvan varlığının ilçeler itibarıyla dağılımı verilmektedir.

Tablo 56: Mersin İli Küçükbaş Hayvan Varlığı (2013)

İlçe Adı	Koyun		Keçi
	Baş	%	Baş		%
Anamur	15,085	3.6	25,380		4.0
Aydıncık	620	0.1	55,200		8.6
Bozyazı	10,904	2.6	33,483		5.2
Çamlıyayla	21,480	5.2	13,140		2.1
Erdemli	35,100	8.5	70,000		10.9
Gülnar	7,256	1.8	65,057		10.2
Mut	97,798	23.7	104,226		16.3
Silifke	16,150	3.9	86,583		13.5
Tarsus	131,706	31.9	122,975		19.2
Akdeniz	37,900	9.2	4,610		0.7
Mezitli	9,937	2.4	3,015		0.5
Toroslar	17,723	4.3	45,000		7.0
Yenişehir	11,744	2.8	11,633		1.8
Toplam	413,403	100.0	640,302		100.0

Kaynak: TÜİK

İl küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde gerek koyun gerekse kıl keçisi varlığı, Türkiye genelinde olduğu gibi, 2005 yılına kadar devamlı bir şekilde azalış göstermiştir. Nitekim 1991-2005 döneminde Mersin ili koyun varlığı %29 azalırken, keçi varlığı %39 oranında azalış kaydetmiştir. Aynı dönemde Türkiye genelinde koyun varlığındaki azalış %38 olurken, keçi varlığındaki azalış %39 oranında gerçekleşmiştir. 2005 yılından sonra Mersin’de gerek koyun gerekse keçi varlığında yıllar itibariyle artış yaşanırken, bu artış Türkiye genelinin üzerinde gerçekleşmiştir. 2005-2013 döneminde Mersin ili koyun varlığındaki artış %71 iken, keçi varlığı %60 oranında artmıştır. Aynı dönemde Türkiye genelinde koyun ve keçi varlığındaki artış sırasıyla %16 ve %42 olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 57: Mersin İli Küçükbaş Hayvan Varlığının Gelişimi

Yıllar	Koyun			Keçi
	Baş	Değişim		Baş		Değişim
		Baş	%			Baş		%
1991	339,516	-	-	658,468		-		-
1995	307,500	-32,016	-9.4	595,040		-63,428		-9.6
2000	280,510	-26,990	-8.8	455,810		-139,230		-23.4
2005	241,465	-39,045	-13.9	399,820		-55,990		-12.3
2010	237,397	-4,068	-1.7	557,100		157,280		39.3
2011	292,993	55,596	23.4	617,050		59,950		10.8
2012	393,309	100,316	34.2	660,325		43,275		7.0
2013	413,403	20,094	5.1	640,302		-20,023		-3.0

Kaynak: TÜİK

Grafik 27: Küçükbaş Hayvan Varlığının Gelişimi



Kaynak: TÜİK

Kümes Hayvanları Varlığı

Mersin’de kümes hayvanları yetiştiriciliğinde daha ziyade et tavukçuluğu ön plandadır. İlde et tavukçuluğu Anamur, Aydıncık, Bozyazı ve Gülnar ilçelerinin dışında kalan bütün ilçelerde yapılmakla birlikte, başta Tarsus olmak üzere Akdeniz ve Çamlıyayla ilçelerinde daha yaygındır. Bu üç ilçe ildeki et tavuğu varlığının %79’unu oluşturmaktadır.

Yumurta tavukçuluğu da il hayvansal faaliyetlerinde önem arz eden diğer bir koldur. Yumurta tavukçuluğunda Toroslar ilçesi ön plana çıkmaktadır. Toroslar ilçesi 2013 yılı itibarıyla ildeki yumurta tavuğu varlığının %91’ini teşkil etmektedir.

Mersin ilinde diğer kanatlı hayvan (ördek, hindi, kaz) yetiştiriciliği ise yok denecek kadar azdır.

Tablo 58: İlçeler İtibariyle Kümes Hayvanları Varlığı (Adet) (2013)

İlçe Adı	Et Tavuğu	Yumurta Tavuğu	Hindi	Kaz	Ördek
Anamur	0	40,100	55	53	53
Aydıncık	0	2,100	20	0	18
Bozyazı	0	5,300	140	30	120
Çamlıyayla	1,100,000	7,500	0	0	25
Erdemli	32,000	27,000	250	100	150
Gülnar	0	1,810	105	17	115
Mut	150,000	4,000	0	0	0
Silifke	140,000	0	671	141	356
Tarsus	2,824,124	111,625	2,600	0	1,400
Akdeniz	1,324,000	0	0	0	0
Mezitli	450,000	0	250	270	300
Toroslar	420,500	1,958,000	0	0	0
Yenişehir	230,000	0	0	0	0
Toplam	6,670,624	2,157,435	4,091	611	2,537

Kaynak: TÜİK

Arıcılık Faaliyetleri

Mersin ilinde eskiden beri geleneksel olarak arıcılık faaliyetleri de yapılmaktadır. 1991’de 85,000 dolayında arı kovanı varlığına sahip olan Mersin’de, kovan sayısı 2000’de 138,000 adet, 2013’de 208,189 adet olmuştur. 1991 yılında Mersin ilindeki arı kovanı sayısı Türkiye genelinin %2.5’ini oluştururken, bu oran 2013 yılı itibarıyla artış kaydederek %3.1 düzeyine yükselmiştir.

İlde arıcılık yapan işletme sayısı 1,270 olup, arıcılık yapan işletmeler daha çok Erdemli, Silifke, Tarsus, Anamur ve Toroslar ilçelerindedir. 2013 yılı itibarıyla toplam arı kovanı sayısının %21.1’i Tarsus, %20.1’i Erdemli, %11’i Toroslar ve %9.8’i de Silifke ilçesinde bulunmaktadır. İldeki kovanların tamamına yakın bölümü (%99.6) yeni kovanlardan oluşmakta iken, %0.4 gibi düşük kısmı ise eski kovanlardan oluşmaktadır. Aşağıdaki tabloda Mersin ili arıcılık faaliyetleri, ilçeler itibarıyla verilmiştir.

Tablo 59: İlçeler İtibariyle Arıcılık Faaliyetleri (2013)

İlçe Adı	Arıcılık Yapan İşletme Sayısı (Adet)	Kovan Sayısı			Bal Üretimi (Ton)	Balmumu Üretimi (Ton)
		Yeni	Eski	Toplam
Anamur	160	12,800	210	13,010	182	5
Aydıncık	20	2,500	20	2,520	25	0
Bozyazı	70	5,250	85	5,335	99	22
Çamlıyayla	0	0	0	0	0	0
Erdemli	250	41,909	0	41,909	150	2
Gülnar	31	3,500	55	3,555	50	2
Mut	72	7,000	0	7,000	60	2
Silifke	218	20,328	0	20,328	61	10
Tarsus	217	43,492	450	43,942	1,076	142
Akdeniz	8	19,650	0	19,650	300	11
Mezitli	10	13,535	0	13,535	278	2
Toroslar	125	23,000	0	23,000	360	7
Yenişehir	89	14,405	0	14,405	245	3
Toplam	1,270	207,369	820	208,189	2,886	208

Kaynak: TÜİK

2.3.1.8.2. Hayvansal Ürünler Üretimi

Mersin ilinde hayvansal ürünler üretimi tarımsal üretim değeri içinde önemli bir yer tutmamaktadır. 2013 yılı itibarıyla Mersin ili hayvansal ürünler üretim değeri (kırmızı et, beyaz et, yumurta ve deri üretim değeri hariç olmak üzere) hayvancılık değerinin %24’ünü oluştururken, tarımsal üretim değerinin de %5.3 gibi küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Hayvansal ürünler üretim değeri açısından TR62 Bölgesi’nin %42’sini, Türkiye genelinin ise %0.7’sini karşılayan Mersin ili, hayvansal ürünler üretim değerinin büyüklüğü açısından, iller arası sıralamada 31. sırada yer almaktadır.


Grafik 28: Hayvansal Ürünler Üretim Değerinin Gelişimi

NOT: Hayvansal ürünlerden kırmızı et, beyaz et, yumurta ve deri üretim miktarları il ve bölge bazında olmadığı için bu ürünlerin il ve bölge üretim değeri hesaplanamamıştır. Bu nedenle 2011 yılı ve sonrası il ve bölge üretim değerleri, önceki yıllarla karşılaştırılmamalıdır.

Kaynak: TÜİK

İl hayvansal ürünler üretiminin gelişimi incelendiğinde, 2011-2013 döneminde hayvansal ürünler üretiminin %0.3 oranında artış gösterdiği dikkati çekmektedir. Aynı dönemde Türkiye genelinde hayvansal ürünler üretimi %5 oranında azalış gösterirken, TR62 Bölgesi’nde %12 oranında artış gerçekleşmiştir.

2009 yılı itibarıyla Mersin’de kesilen toplam hayvan sayısı 161,071 baş olup, bunun %88’ini küçükbaş hayvanlar (141,652 baş), %12’sini de büyükbaş hayvanlar (19,419 baş) oluşturmaktadır. İlde kesilen büyükbaş hayvan sayısı, TR62 Bölgesi’nden %52.1, Türkiye genelinden %1.3 oranında pay alırken, kesilen büyükbaş hayvan sayısı ise bölgeden %48.1, ülke genelinden ise %3.1 oranında pay almaktadır.

2013 yılında Mersin ilinde sağılan hayvan sayısı ise 567,408 baş olup, bunun %90’ını küçükbaş hayvanlar (508,606 baş), %10’unu da büyükbaş hayvanlar (58,802 baş) oluşturmaktadır. Mersin ilinde sağılan küçükbaş hayvanlar TR62 Bölgesi’nden %63.3, Türkiye’den %2.8 oranında pay alırken, sağılan büyükbaş hayvan sayısı ise bölgenin %36.6’sını, ülke genelinin de %1’ini teşkil etmektedir.

İlde kesilen ve sağılan hayvan sayısı TR62 Bölgesi ve Türkiye ile karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 60: Kesilen ve Sağılan Hayvan Sayıları

	Adet			(%)
	Türkiye (1)	TR62 Bölgesi (2)	Mersin (3)	(3) / (1)		(3) / (2)
Kesilen Hayvan Sayısı (2009)	6,110,320	331,867	161,071	2.6		48.5
Büyükbaş	1,506,930	37,306	19,419	1.3		52.1
Küçükbaş	4,603,390	294,561	141,652	3.1		48.1
Sağılan Hayvan Sayısı (2013)	23,889,767	963,735	567,408	2.4		58.9
Büyükbaş	5,659,212	160,496	58,802	1.0		36.6
Küçükbaş	18,230,555	803,239	508,606	2.8		63.3

Kaynak: TÜİK

Mersin ili hayvansal ürünler üretimi incelendiğinde; 2013 yılı itibarıyla ilde 228,269 ton süt üretildiği ve süt üretiminin yaklaşık olarak %78’inin büyükbaş hayvanlardan elde edildiği görülmektedir. İlde üretilen süt miktarı, Türkiye geneli süt üretiminin %1.3’ünü, TR62 Bölgesi süt üretiminin ise %41.8’ini oluşturmaktadır. Mersin bu üretim miktarı ile iller arası sıralamada 33. sırada yer almaktadır.

Grafik 29: Süt Üretiminin Gelişimi



Kaynak: TÜİK

Süt üretiminde hayvan başına verim düzeyi incelendiğinde, Mersin’de büyükbaş hayvanlardan elde edilen süt veriminin (yerli ırk sığır ve manda hariç olmak üzere) Türkiye genelinden düşük olduğu, küçükbaş hayvanlardan elde edilen süt veriminde ise kıl keçisinde Türkiye ortalamasının üstünde, koyunda ise Türkiye ortalaması düzeyinde olduğu dikkati çekmektedir. Mersin ili süt üretiminin dağılımı ve hayvan başına verim düzeyi aşağıda verilmektedir.

Tablo 61: Süt Üretimi ve Hayvan Başına Verim (2013)

Hayvan Türü	Türkiye		TR62 Bölgesi		Mersin
	Üretim (Ton)	Verim (Kg)	Üretim (Ton)	Verim (Kg)	Üretim (Ton)		Verim (Kg)
Sığır (Kültür)	8,946,131	3,866	178,264	3,700	45,039		2,205
Sığır(Melez)	6,531,573	2,726	277,213	2,645	98,059		2,716
Sığır (Yerli)	1,177,305	1,312	9,487	1,282	2,971		1,320
Manda	51,947	1,000	106	1,205	29		1,160
Koyun(Yerli)	1,062,274	79	29,948	85	17,015		77
Koyun(Merinos)	38,739	49	219	57	132		49
Keçi (Kıl)	413,444	107	51,059	114	32,482		114

Kaynak: TÜİK

Hayvansal ürünlerin bir diğer kalemi olan et üretimi incelendiğinde; 2009 yılı itibarıyla Mersin’de 6,051 ton et üretildiği ve et üretiminin yaklaşık %56’sının büyükbaş hayvanlardan elde edildiği görülmektedir. İlde üretilen et miktarı, Türkiye et üretiminin %1.5’ini, TR62 Bölgesi et üretiminin de %44.7’sini oluşturmaktadır.

Grafik 30: Et Üretiminin Gelişimi



Kaynak: TÜİK

Et üretiminde hayvan başına verim düzeyi incelendiğinde, büyükbaş hayvanlarda karkas ağırlıklarının (düve hariç) Türkiye genelinden düşük olduğu, küçükbaş hayvanlara ait karkas ağırlıklarının (oğlak hariç) ise Türkiye ortalamasının çok az altında olduğu dikkati çekmektedir. Mersin ili et üretimi ve hayvan başına karkas ağırlıkları aşağıdaki tabloda verilmektedir.

Tablo 62: Et Üretimi ve Hayvan Başına Karkas Ağırlığı (2009)

Hayvan Türü	Türkiye		TR62 Bölgesi		Mersin
	Üretim (Ton)	Karkas Ağırlığı (kg)	Üretim (Ton)	Karkas Ağırlığı (kg)	Üretim (Ton)		Karkas Ağırlığı (kg)
İnek	57,678	197	1,783	196	1,420		190
Boğa	8,306	258	0	220	-		-
Dana	34,445	195	548	143	497		145
Düve	26,060	178	933	182	573		187
Tosun	197,337	233	4,392	234	877		165
Öküz	1,461	213	10	192	10		192
Oğlak	2,049	14	224	18	181		16
Koyun	32,732	22	2,380	22	1,148		21
Kuzu	41,901	17	2,029	17	492		15
Keçi	9,626	21	1,132	20	829		20

Kaynak: TÜİK

2.3.1.8.3. Su Ürünleri Üretimi

Mersin’de tarımsal faaliyetler içerisinde su ürünleri üretiminin payı nispi olarak düşüktür. 2001 yılı itibarıyla ilde sağlanan balıkçılık hasılası TR62 Bölgesi balıkçılık hasılasının %57.2’lik kısmını oluştururken, ülke genelinin de %1.6’lIk kısmını teşkil etmektedir. Aşağıdaki tabloda Mersin ili balıkçılık hasılasının gelişimi verilmiştir.

Tablo 63: Mersin İli Balıkçılık Hasılasının Bölge ve Türkiye İçindeki Yeri (*)

Yıllar	Balıkçılık Hasılası (Milyar TL)			Pay (%)
	Türkiye (1)	TR62 Bölgesi (2)	Mersin (3)	(3) / (1)		(3) / (2)
1987	277	15	7	2.4		43.7
1988	655	40	19	3.0		48.8
1989	902	68	30	3.4		44.7
1990	2,149	147	73	3.4		49.5
1991	2,981	211	82	2.7		38.7
1992	4,429	428	214	4.8		49.9
1993	12,694	708	393	3.1		55.6
1994	25,556	1,334	698	2.7		52.3
1995	44,033	2,746	1,262	2.9		46.0
1996	72,610	4,430	1,741	2.4		39.3
1997	131,094	7,935	2,978	2.3		37.5
1998	242,014	11,353	4,498	1.9		39.6
1999	367,958	13,451	6,172	1.7		45.9
2000	552,213	18,691	9,846	1.8		52.7
2001	748,830	21,583	12,340	1.6		57.2

Not (*) : Cari Fiyatlarla Milyar TL

Kaynak: TÜİK

Mersin ilinde 2012 yılı itibarıyla yetiştirilen su ürünleri miktarı 615 ton olup, daha ziyade levrek, çipura ve alabalık türlerinden oluşmaktadır. İlde yetiştirilen su ürünleri TR62 Bölgesi’nin %30.2’sini oluştururken, Türkiye genelinin de %0.3 gibi çok az bir kısmını oluşturmaktadır. Yine ilde iç sularda balık avcılığı da yapılmaktadır. 2012 yılı itibarıyla avlanan tatlı su ürünleri miktarı 244 ton olup, daha ziyade sazan ve yayın türlerinden oluşmaktadır. İlde avlanan tatlı su ürünleri, Türkiye genelinin %0.7 gibi düşük bir bölümünü oluşturmaktadır.

Tablo 64: 2012 Yılı Su Ürünleri Üretimi (Ton)

	Avlanan Tatlısu Ürünleri	Yetiştirilen Su Ürünleri
Mersin	244	615
TR62 Bölgesi	1,552	2,037
Türkiye	36,120	212,410
Mersin/Türkiye (%)	0.7	0.3
Mersin/TR62 Bölgesi (%)	15.7	30.2

Kaynak: TÜİK