| Política editorial
As editoras galegas, e non só as de poesía, entendo que propician o enfrontamento entre autores e propostas literarias ó non saber obviar condicionantes propios de sistemas literarios normalizados ó pretender adaptalos inxenuamente a unha realidade moi dispar á que naqueles se implantan, o que trae como consecuencia unha inexistente política editorial propia e rigorosa que se orienta por:
1. A conveniencia circunstancial ou implantación de falsas modas.
Cando un sistema literario está normalizado (esto é, cando os tres pilares da comunicación literaria -editor, autor, lector-están ben asentados e non peligran polo peso que soportan) as tendencias xorden alternativamente con naturalidade, nun proceso de dilatación-contracción nalgún deles que permite o equilibrio respecto ós demais e a súa pervivencia. Pero no sistema literario galego esta dinámica non se produce (aínda que só sexa por algo que ninguén discute, como é a non normalidade na recepción do producto literario por parte do lector), daí que as modas non son máis que unha imposición ás veces personalista dos editores ou dos poderes culturais que ostentan o privilexio de bendicir ou censurar.
Lección deste espectáculo grotesco pódese tirar do mundo da
moda: ¿que sentido tería que a moda galega tivese bos deseñadores, poderosas empresas detrás que faciliten a recepción
do producto, e non existise comprador para esas prendas? ¿Tería sentido falar de moda?
Mais ben estariamos ante un exercicio despótico de imposición sen conexión coa realidade na que xorde.
Pois ben; sen perder de vista esta comparación: ¿cal ou cales destes pilares non soportan o peso que podería facer que a comunicación funcionase no sistema literario galego? Fagamos autocrítica.
2. A defensa do minifundio estético.
Acorde co espíritu egocéntrico e insolidario que lastra o proceso de toma de conciencia por parte do pobo galego de ser unha colectividade diferenciada e con identidade propia (¿como recoñecernos como pobo se non recoñecemos ó noso veciño?), a creación literaria encarna á perfección ese sentemento de defensa do propio á costa do desprezo do alleo.
Certo é que posuír unha migalla de terra na que plantar os bens de autoconsumo que nos permitan subsistir e compararnos co veciño que posúa outra migalla de terra, sempre un chisco menos coidada, está ben. Non cabe dúbida. ¿Pero é iso o que precisa o agro literario galego? ¿Quen alimenta este subconsciente ancestral que nos fai característicos? ¿Quen prefire ternos enfrontados e coas terras divididas, cada un coa súa, é certo (orgullo do labrego das palabras), pero sen poder aspirar a sementar productivamente, para sementar coa esperanza de poder
compartir, de poder chegar ós demais, lonxe da leira propia e da complacencia ególatra de sobrevivir e de iso tan noso como
é o de ir tirando?
Nun sistema literario normalizado os enfrontamentos entre bandos editoriais e poéticas é xustificado: en Galicia, aínda non se acadou a normalidade no dinamismo da producción literaria, daí que estes enfrontamentos miméticos con respecto a outras literaturas o que fan é retrasar a normalización e debilitar o potencial creativo no ámbito galego. Fagamos autocrítica.
3. A especulación editorial.
Na década dos 90, as editoriais galegas viron medrar o número de obras publicadas de xeito concorde ó número de ventas, ata que nos últimos anos da década e nos primeiros desta, a edición en Galicia semella ter atopado o seu teito de aspiracións.
O do teito pode servirnos para un símil co mundo da construcción.
Os especuladores deste sector caracterízanse por ocupar espacios sen valor, case abandonados, ermos, e revalorizalos en complicidade co futuro, a rendabilidade e outras irisacións que o beneficio doado produce no cerebro do especulador que axexa (que é o que etimoloxicamente significa, por certo).
Pois ó meu ver, a política editorial en Galicia pecou de especuladora ó deixarse levar pola facilidade de medrar por medrar e tentar facer do monte leira. Taláronse as árbores para ter pastos, mais resultou co tempo que as cabezas de gando se viron reducidas por razóns aparentemente alleas ó cultivo dos terreos. E agora temos un país deforestado, coas parcelas de
pasto acondicionadas, mesmo incluso concentradas parcelariamente, mais non hai quen as traballe, nen gando para que a cadea productiva se peche. ¿Falta de previsión? ¿Cegueira especulativa? ¿Descoñecemento do terreo? ¿Quizais das necesidades do país?
¿Non se publicaría demasiado sen ningún criterio e agora o público xa non está para desculpas ou correccións anacrónicas? ¿Saldamos o construído ou derrubámolo para empezar novamente racionalizando o crecemento e non aproveitándose do diñeiro institucional que ó meu ver se facilitou para causar o colapso que xustifique agora o desinterés da sociedade galega pola literatura escrita na súa lingua? Fagamos autocrítica.
4. Convivencia coa crítica.
Que as editoriais manteñen vínculos coa crítica especializada non tería en principio nada de malo nin de estrano, se estas conexións se produciran por confrontación con outras propostas que encubren sempre intereses económicos ou comerciais.
Pero en Galicia, se, como se afirma, a poesía non dá diñeiro, ¿que intereses regulan a confrontación, a indiferencia e o rexeitamento por parte dalgunhas editoriais á hora de estigmatizar a un autor e rexeitar obras de incuestionable calidade? Económicos, quedamos en que non. ¿Cales, logo? ¿Persoais? ¿Estéticos exclusivamente? Non parece que isto poida atraer lectores, senón máis ben fomentar un estado de parálise e consecuente gangrena que non aporta nada ó estatismo que ó meu
entender vive grande parte da producción poética en Galicia.
E un apunte máis sobre esta connivencia entre edición e
crítica:
Se como se ten dito en non poucos foros, a poesía galega vive unha saúde invidiábel por outras literaturas veciñas, eu pregúntome ¿por que non se explota e se exporta como se está a facer en Irlanda? Non será que se trata dunha afirmación esaxerada e levemente interesada? ¿E se é así por que interesan estas aseveracións: para a autocomplacencia que anestesia a crítica e a insatisfacción precisa para que a creación sexa un fértil campo de cultivo? Fagamos autocrítica.
5. Escaso achegamento ó público.
¿Que razóns pode agochar o feito de que algunhas das propostas máis interesantes da edición poética en Galicia procedan de institucións oficiais ou de editoras que non divulgan suficientemente os seus títulos? Alguén dirá que a poesía foi sempre un xénero marxinal, minoritario, inaccesible ás veces. Puidera haber verdade nesta razón. Non o dubido. Pero ocórreseme pensar ¿hai dúas concepcións da edición de poesía en Galicia? ¿Unha celebrada e excesivamente costosa para o lector, e outra esotérica e inencontrábel? ¿Non hai un termo medio? ¿Non interesa que o libro chegue? ¿Ou non hai razón como tantas veces? ¿Basta con que un libro non dea perdas? E se esta é a política, por qué non se estreman as medidas para publicar o estrictamente necesario, e non aquilo que sabemos que será ós dous días
prescindíbel e economicamente un fiasco? Fagamos autocrítica.
6. Inaccesibilidade a outras propostas poéticas contemporáneas.
As editoriais de poesía en Galicia, salvo algunha rara excepción, viven de costas á poesía recente e á poesía que se está a facer noutros lugares.
Aquí síguese traducindo a Whitman como unha novidade, case como se se tratara dun vangardista.
E todo aquilo que está escrito en castelán semella que contén as esporas do antrax. Quen coñece aquí o que se está a escribir hoxe no resto do país, sexa na lingua que sexa (excepción feita dese achegamento á poesía vasca feito por Letras de Cal no seu día ou á poesía balear en Espiral Maior), e menos que en ningunha, en castelán.
¿Por que? Sei a resposta. ¿Pero non será máis certo que a nosa literatura só terá entidade e fortaleza cando mire cara a cara ás súas literaturas veciñas, incluída a castelá?
Porque tampouco coas literaturas portuguesa e brasileira a nosa literatura ten un especial achegamento e unha relación de convivencia máis aló do anecdótico ou da pose especialista.
E ademais disto, o noso vivir de costas á poesía escrita en castelán afástanos inxenuamente de poéticas hispanoamericanas que arriquecerían as voces poéticas que hoxe se expresan no país; poéticas coas que poderían afondarse pontes de contacto
profundas, non só por vínculo histórico, senón pola riqueza que están a vivir poéticas como a cubana ou a arxentina. Fagamos
autocrítica.
Dostları ilə paylaş: |
