Mezolit (o’rta tosh) davri


Chingizxon va Muhammad Xorazmshoh o’rtasidagi elchilik munosabatlari



Yüklə 0,72 Mb.
səhifə10/173
tarix10.12.2023
ölçüsü0,72 Mb.
#139072
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   173
Mezolit (o’rta tosh) davri

2. Chingizxon va Muhammad Xorazmshoh o’rtasidagi elchilik munosabatlari. Chingizxon va Xorazmshoh o‘rtasida bir-birining kuchqudratini bilib olishga va bu haqda ma’lumotlar to‘plashga harakat qilinadi. Ikki o‘rtada hatto elchilik aloqalari o‘rnatiladi. Dastavval, 1216-yilda Chingizxon huzuriga Xorazmshoh Bahouddin Roziy boshchiligida o‘z elchilarini yuboradi.Elchilarni Chingizxon iltifot bilan qabul qiladi. Hatto elchilardan u Sulton Muhammadni G‘arbning sohibqironi (G‘arb mamlakatlari yerlarining sultoni), o‘zini esa Sharqning podshosi deb hisoblashini Xorazmshohga yetkazishlarini so‘raydi.Chingizxon qimmatbaho sovg‘alar va mollar ortilgan katta karvon bilan o‘z elchilarini Xorazmga yuboradi. Elchilarga xorazmlik savdogar Mahmud Yalavoch boshliq qilib tayinlanadi. Chingizxon elchilarini Sulton Muhammad 1218-yilning bahorida Buxoro shahrida qabul qiladi. Elchilar Chingizxon Sulton Muhammadni qudratli podshoh sifatida bilib, uni o‘zining eng ardoqli o‘g‘illari qatorida ko‘rishi hamda u bilan do‘stona shartnoma tuzishga roziligini aytadi. Eng ardoqli o‘g‘illari qatorida ko‘rish “iltifoti”, shubhasiz, Sharq ustomonligida “Chingizxonning Xorazmshohni o‘ziga qaram qilib olish niyati bor” degan ma’noni anglatardi. O‘zini Iskandari soniy (Ikkinchi Iskandar) deb hisoblab yurgan podshoga bunday “istiqbol” sira yoqmas edi. Xorazmshoh Mahmud Yalavochni tunda xufiyona o‘z huzuriga chaqirtirib keladi. Elchiga xorazmlikbo‘lgani uchun Chingizxonga emas, balki Xorazm shohigaxizmat qilishini, Chingizxon to‘g‘risidagi bor haqiqatniaytishini, keyinchalik xon qarorgohida Xorazmshohning josusibo‘lib qolishini talab qiladi.

3. 1898-yilgi Andijon qo’zg’oloni va uning ahamiyati Чоризмнинг Туркистон халкларига нисбатан юргазган мустамлакачилик, улуг давлатчилик ва шовинистик сиёсати албатта конуний суратда махаллий ахолининг уз миллий озродлиги, эрки ва инсоний хак-хукукларини химоя кнлиш учун мукаддас жангга отлантирди. Чоризм томонидан асоратга солинган, мустамлака килннган халклар дастлабки кунлардан бошлаб, Уз миллий мустакилликлари, озодликлари ва эрклар учун мукаддас курашга отландилар: 1868 й. Самарканд мудофааси ва Еухоро амириги Бухоро шахри, Шахрисабз беклигидаги харакатлар; 1870 й. Мангишлок киргизларининг исйнлари; 1871 й. Эшон Эшмухаммад бошчилигидаги Сирдаре' вилоятида чикишлар юз берди; 1871 й. Фаргонада Етимхон к^зг.; 1872 й. Чирчикаа исён булди: 1873-1876 йй. Пулатхон бошчилигидаги Кукон хонлигида кузголон. 1892 й. Тошкент кузг.; 1898 й. Андижонда Дукчи Эшон к^зг; 1899 Й. Сирдаре" вил. Харакатлар ва бошк. Ана шулар жумласидандир. 1887-1897 Йй. Мобайнида жами булиб Фаргона, Самарканд ва Сирдареда мустамлакачилар идораларига карши 663 марта хужум булган.

4. «Qayta qurish» yillarida iqtisodiyotni isloh qilinishining muvaffaqiyatsizlikka uchrashi, uning sabablari. 80-yillarda sovet jamiyati «kayta kurish» siyosati boshlandi Dayta kurishning birinchi boskichi 1985-1987 yillarda tugri keladi Kayta kurishning dastlabki davrlarida asosiy e'tibor mamlakat iktisodiyotini rivojlantirishda karatildi.Ammo 1986 yildan boshlab mamlakat iktisodiy axvoli battar yomonlasha boshladi, 1987 yil yanvaridan boshlab ishlab chikarish xujjatlari keskin pasaya bordi, iktisodiyotda inkirozli xolat yuzaga keldi. Kayta kurishning birinchi boskichi shu tarzda maglub buIadi.Natijada Uzbekistonda iktisodiy axvol ogirlasha boshladi.Moddiy tanglik yuzaga keldi, xujalik yuritish tizimi moddadai tashkari siyosiylashdi, ma'muriyatchilik usullari milIashdi.Bulaming barchasi tabiyki, ogir iktisodietni yuzaga keltirdi. Agar 1981-1985 yillarda yalpn ijtimoiy maxsulot 3,4% oshgan bulsa, 1986-1990 yillarda bu kursatgich 2,2%ni tashkil etdi. 1990-1986 yillarda Uzbekistonda pulat kuyosh darajasi jiddiy kamaydi.SHu davr mobaynida paxta terish mashinalari ishlab chikarish 9,4 ming donadan 5,8 ming donaga traktorlar 26,4 mingdai 21,1 ming donaga, ekskovatorlar 1576 donadan 964 donaga kamaydi. Umuman 1991 yilda Uzbekiston ekspertining 79 foizini xom Ashe maxsulotlari, 1 l%i mashinalar, texnika vazifalari, asbob uskunalar, 6%i xalk istemol mollari, 4% ozik-ovkat maxsulot tashkil etdi. Sovet xukumati raxbarlari bor imkoniyatini ishga solib (ota-bobolardan kolgan) birlashgan davlatlar yani SSRdavlati saklab kolishda intildilar.Lekin u baribir parchalanib ketdi buning ikki sababi bor bular 1. «Kayta kuriui»ning anik izchil ilmiy jixatdan ishlab chikilgan dasturini yuk edi.2.Partiya raxbarlari bundan manfaatdor emas edilar.Endi ikkinchi boskich 1987-1990 yillarxakida gapirsak 80yillarning ikkinchi yarmida Uzbekiston iktisodiyotnda jiddiy salbiy ta'siretgan xolatlardan yanabiri 1985-1989 yillardagi katagonlar «desantlan> «Paxta ishi» okibatlari buldi.Bu davrda xujalik yuritish san'atini yuksak darajada urgangan minglab raxbarlar, mutaxassislar kamaldi, ishdan oldin ular keyinchalik Amaliy faoliyat kursatishga kodir bulmay koldilar



5. O'zbekistonning zamonaviy avtomobil ishlab chiqaruvchi mamlakatlar qatoriga qo'shilislii. Uzbekiston Prezidenta I.Karimov boshchiligidagi davlat delegatsiyasining 1992 yil iyun oyida Janubiy Koreyaga kilgan rasmiy tashrifi shu soxaga kamol topish kuydi: Avgustda esa ikki davlat avtomobil ishlab chikaruvchi kushma korxona tashkil kilish tugrisida kelishib olishdi. 1993 yilning mart oyida avtomobil ishlab chikarish zavod DEU avto» nomi bilan ruyixatga olindi. Va Andijon viloyatining Asaka shaxridagi pritsiplar ishlab chikarish korxonasi negizida uni kurish boshlandi. 1996 yilning mart oyida DAMAS, iyunda TIKO, iyulda NEKSIYA, MATIS ishlab chikarila boshladi. SHu kunlarla korxona 4000 dan zied ishchi ishlaetgyan bulsa , yakin kelajakda taxminan 55-65 ming kishi ishdaydigan yirik avtomobil sozlik majmutga aylinishi mumkin. Uzbekistonnng yana bir avtomobil zavodi 1999 yil 16 mart kuni Samarkandda ochildi. Uzavtosanoat uyushmasi 1995 yilda Turkiyaning «Kochxoldin» kompaniyasi bilan tuzilgan shartnomaga kura «Samkochavto» kushma korxonasi iiliga minglab turli ruemdagi kulay va ixcham avtobuslar, yuk tashish mashinalari ishlab chikarish kuzga tutilgan edi. Xozirda fakatgina AKSH va Uzbekistonda paxtachilik mashina va uskunalari tulik ishlab chikarish. Uzbekiston 90 ynllaming kelib ega zamonaviy avtomobil industriyasiga ega buldi


Yüklə 0,72 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   173




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin